თუ საკმარისი დრო არ გვაქვს დასაჯდომად და წიგნის წასაკითხად, იქნება თუ არა მისი აუდიო ვერსიის მოსმენა "თაღლითობა"? "წიგნის ჭიები" ალბათ იტყვიან რომ კი, თუმცა ახალი მტკიცებულება საპირისპიროში გვაჯერებს: ჩვენი ტვინისთვის სულერთია.

"Journal of Neuroscience"-ში გამოქვეყნებულ კვლევაში, Gallant Lab-ის მკვლევარებმა 9 ადამიანის თავის ტვინი დაასკანერეს კითხვისა და აუდიო-ჩანაწერის მოსმენისას. მიღებული მონაცემების ანალიზის გზით მეცნიერები დააკვირდნენ თავის ტვინის ქერქში ინფორმაციის გადამუშავებას და ამგვარად მათ შექმნეს რუკა, სადაც სხვადასხვა უბნის მონიშვნის გზით მათ თითოეული სიტყვის მნიშვნელობის ინტერპრეტირება შეძლეს. საბოლოო მონაცემები მკვლევარებმა ინტერაქციულ დიაგრამად გააერთიანეს.

ტვინის სკანირების მონაცემებზე დაკვირვებით მეცნიერებმა აღმოაჩინეს, რომ წაკითხული თუ მოსმენილი ისტორიები თავის ტვინის ერთი და იგივე კოგნიტურ და ემოციურ უბნებს აღიზიანებდნენ. ეს ყოველივე საშუალებას გვაძლევს გავიგოთ, თუ როგორ აძლევს ჩვენი ტვინი სემანტიკურ მნიშვნელობას დანახულ ასოებს და როგორ გარდაქმნის ბგერების ერთობლიობას სიტყვებად.

2016 წელს Gallant Lab-ის მკვლევარებმა გამოაქვეყნეს ადამიანის ტვინის პირველი ინტერაქციული რუკა. ცისარტყელას ფერებში გადმოცემული დიაგრამა ტვინს 60 000 ნაწილად ყოფს, რასაც ვოქსელებს უწოდებენ.

თითოეული ვოქსელის კოდირება და მონაცემთა ანალიზი მკვლევარებს ტვინის რეგიონებში სიტყვების გააზრების პროცესის ვიზუალიზაციაში ეხმარება. მაგალითად: ერთი ნაწილი აღიქვამდა სიტყვებს "მამა", "უარყოფილი" და "ხელახლა დაქორწინებული" — ეს არის სოციალური სიტყვები, რომლებიც დრამატულ მოვლენებს, ადამიანებსა და დროს აღწერს.

ბოლო კვლევით მეცნიერებმა ერთმანეთს შეადარეს კითხვისა და მოსმენის დროს თავის ტვინის შესაბამისი უბნების საპასუხო რეაქციები და ამგვარად ნახეს, რომ ორივე შემთხვევაში ტვინის ერთი და იგივე რეგიონები ღიზიანდებოდა. უფრო ზუსტად რომ ვთქვათ, აუდიო და ვიზუალური გამღიზიანებლის შედეგად შექმნილი მონაცემები ერთმანეთის იდენტური გახლდათ.

სუბიექტის ტვინი წაკითხვისა და მოსმენის პირობებში ერთნაირად ქმნის სიტყვების მნიშვნელობას. ეს მიგნება სიურპრიზი აღმოჩნდა მთავარი მკვლევარის, ფატმა დენიზისთვის. მისი ჯგუფი თავის ტვინის კონკრეტულ უბნების მიერ სიტყვებისთვის მნიშვნელობის მინიჭებას წლებია იკვლევს.

დენიზს სურს ექსპერიმენტი განავრცოს და კვლევაში უფრო მეტი მონაწილე ჩართოს. მისი სურვილია, რომ კვლევაში ისეთი ადამიანებიც იღებდნენ მონაწილეობას, რომლებიც ინგლისურად არ საუბრობენ და ბევრ ენას ფლობენ, აქვთ აუდიო ანალიზის უნარის დარღვევა ან დისლექსია. ასეთ პირობებში, კვლევა შესაძლოა წლების განმავლობაშიც კი გაგრძელდეს.

ამ აღმოჩენას პრაქტიკული მნიშვნელობაც გააჩნია. ადამიანებს, რომელთაც კითხვა ან მოსმენა უჭირთ, შეუძლიათ ინფორმაცია ალტერნატიული წყაროდან მიიღონ. მაგალითად: დისლექსიის მქონე ბავშვებისთვის შესაძლოა აუდიოწიგნებით სწავლა დიდი შეღავათი აღმოჩნდეს.

საბოლოოდ, აუდიოწიგნებით განათლების მიღება ან უბრალოდ საინტერესო ამბის მოსმენა თურმე საერთოდაც არ არის "თაღლითობა"