ვფიქრობდი, როგორ გაიგო მსოფლიომ საქართველოს შესახებ 1989 წელს. მაშინ, როდესაც საბჭოთა მედია ეროვნულ მოძრაობას "ანტისაზოგადოებრივ, მოხულიგნო ელემენტებს" უწოდებდა. 10 აპრილს გამოცემულ გაზეთ თბილისში რესპუბლიკის ხელმძღვანელობა სისასტიკით ჩახშობილ მშვიდობიან პროტესტს "კომპეტენტური ორგანოების კანონის შესაბამის გადაწყვეტილებას" უწოდებდა. საბჭოთა ხელისუფლება ირწმუნებოდა, რომ "სამართალდამცავებიც დაშავდნენ", პასუხისმგებლობას კი "არაფორმალურ გაერთიანებათა ლიდერებს" აკისრებდა.

თუმცა 9 აპრილი ახსოვთ მოქალაქეებსაც და ადგილზე მყოფ რეპორტიორებსაც. უკრაინელი ფოტოგრაფი, იური როსტი 9 აპრილს ასე იხსენებს:

"ჯავშანტექნიკა რუსთაველის სახელობის თეატრამდე ჩავიდა და გაჩერდა, რითაც შემოგარენის მეორე ხაზი შექმნა. მთავრობის სახლთან კიბეების გასწვრივ ტერასა იყო ხშირი ბუჩქებით. ერთ-ერთი "აწევის" დროს დავინახე, რომ იქ რაღაც უცნაური ხდებოდა. ჯერ მომეჩვენა, რომ დესანტები ბუჩქებს ნიჩბებით ჩეხავდნენ. შემდეგ ბუჩქებში დამალული ადამიანები დავინახე".

9 აპრილი მეორე დღესვე გაშუქდა ამერიკულ მედიაშიც. ტრაგედია ნიუ-იორკ ტაიმსის პირველ გვერდზე მოხვდა: "საბჭოთა საქართველოში დემონსტრანტებისა და პოლიციის დაპირისპირების შედეგად, სულ მცირე, 16 ადამიანია მოკლული". მეორე დღესვე მოვხვდით ვაშინგტონ პოსტის გვერდებზეც: "საქართველოს ეროვნული სულისკვეთების ძლიერი ტრადიცია აქვს" — წერდა გამოცემა.

ფოტო: The Ukrainian Weekly

უცხოურ ონლაინ არქივში 9 აპრილზე ერთ გულისამაჩუყებელ ისტორიასაც გადავაწყდი, რომელიც ინგლისურენოვანმა გაზეთმა, The Ukrainian Weekly, დაწერა. გაზეთს 1933 წლიდან გამოსცემს ჩრდილოეთ ამერიკაში უკრაინის დიასპორა.

1989 წლის 30 აპრილს გამოცემულ გაზეთში პირველ გვერდზე საუბარია 20 000 ადამიანზე, რომელიც 16 აპრილს უკრაინის ქალაქ ლვოვში წმინდა მარიამის ეკლესიაში შეიკრიბა. მემორიალურ ცერემონიაზე მათ ჩერნობილის ტრაგედიის დროს დაღუპულებს მიაგეს პატივი, თუმცა იქვე ნახსენებია საქართველოც:

"მათ ასევე ილოცეს მშვიდობიანი დემონსტრატებისთვის, რომლებიც ჯარისკაცებმა თბილისში მოკლეს".

32 წლის წინ უკრაინელების სოლიდარობა საქართველოს მიმართ არანაკლებ მნიშვნელოვანია დღევანდელ კონტექსტში, როდესაც თანამედროვე ისტორიაში ქვეყნებს კვლავ საერთო მტერი ჰყავს. საქართველოს ოკუპირებულ რეგიონებში კრიზისი არ ნელდება, ამის პარალელურად, უკრაინაში, ქვეყნის საზღვრებთან რუსეთი ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმებებს არღვევს. უკრაინის ინფორმაციით, 4 აპრილს რუსეთის შეიარაღებულმა ფორმირებებმა დონბასში მათ პოზიციებს ესროლეს.

რა მოხდა 1989 წლის 9 აპრილს საქართველოში

ფოტო: პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა / მფლობელი: გივი ნახუცრიშვილი

9 აპრილი საქართველოს ისტორიაში ორ მნიშვნელოვან მოვლენას აერთიანებს - 1989 წლის ტრაგედიასა და დამოუკიდებლობის აღდგენას 1991 წელს. რუსული ჯარის მიერ თბილისში 21 ადამიანის მოკვლამ საყოველთაო დაუმორჩილებლობა გამოიწვია, რაც საბოლოოდ, საქართველოს დამოუკიდებლობის აღდგენით დასრულდა.

აფხაზეთში სეპარატისტული განწყობების გაძლიერების პარალელურად, სეპარატიზმისა და მოსკოვის ანტიქართული პოლიტიკის წინააღმდეგ მშვიდობიანი აქციები დაიწყო. 4 აპრილს, მთავრობის სახლის წინ ათიათასობით ადამიანი შეიკრიბა. 5 აპრილს გაიფიცნენ მუშები, დაიხურა სასწავლო დაწესებულებები. 7 აპრილს საქართველოს კომპარტიის პირველმა მდივანმა ჯუმბერ პატიაშვილმა მოსკოვში, საბჭოთა ხელმძღვანელობას წესრიგის აღსადგენად დამხმარე ძალების გამოგზავნა სთხოვა.

9 აპრილს, ღამის 11 საათზე, თბილისში კომენდანტის საათი გამოცხადდა. ამის შესახებ ცნობა მოსახლეობამ ღამის 10 საათსა და 15 წუთზე მიიღო. ქალაქის სამხედრო კომენდანტად დაინიშნა საბჭოთა არმიის გენერალი იგორ როდიონოვი. სწორედ ის იყო 9 აპრილის სადამსჯელო ოპერაციის ხელმძღვანელი.

9 აპრილს, გამთენიისას, რუსულმა არმიამ რუსთაველის გამზირზე შეკრებილი მშვიდობიანი დემონსტრანტის დაშლა დაიწყო. აქციის დარბევისას საბჭოთა ჯარმა გამოიყენა მომწამვლავი ქიმიური საშუალებები, ცეცხლსასროლი იარაღი, სასანგრე ბარები, ჯავშანტრანსპორტიორები და ტანკები. იმ ღამის დარბევას 20 ადამიანი ემსხვერპლა, ხოლო ერთი მოქალაქე კომენდანტის საათის დროს მოკლეს რუსმა ჯარისკაცებმა.

ამ დღეს ასობით ადამიანი დასახიჩრდა, დემონსტრანტების დიდი ნაწილი მოიწამლა. უცნობია დაზარალებულების ზუსტი რიცხვი და ასევე, რა ზიანი მიადგა მათ ჯანმრთელობას.

ამავე თემაზე: