ასტრონომებმა ოთხი ეგზოპლანეტის მოძრაობა პირდაპირ გადაიღეს
ფოტო: Gemini Observatory/Lynette Cook
დედამიწიდან 129 სინათლის წლის მოშორებით პეგასის თანავარსკვლავედის მიმართულებით, შედარებით ახალგაზრდა ვარსკვლავური სისტემა HR 8799 ბინადრობს. 2008 წელს ამ სისტემაში 4 ეგზოპლანეტა აღმოაჩინეს, რომელთა არსებობაც პირდაპირი გადაღების ტექნიკით დადასტურდა. დროთა განმავლობაში ასტრონომები დარწმუნდნენ, რომ ეს ოთხი პლანეტა ერთმანეთის მიმართ რეზონანსში იყო.
ეს ოთხი პლანეტა თავიანთი დედავარსკვლავის გარშემო 1:2:4:8 რეზონანსით მოძრაობს, რაც იმას ნიშნავს, რომ თითოეული პლანეტის ორბიტალური პერიოდი თითქმის ზუსტ თანაფარდობაშია სისტემის სხვა პლანეტებთან. ეს შედარებით უცხო ფენომენია, რომელმაც ჯეისონ უანგი, კურსდამთავრებული სტუდენტი ბერკლიდან, შთააგონა, შეექმნა ვიდეო, რომელიც პლანეტების ორბიტალურ ცეკვას გამოსახავს.
კეკის ობსერვატორიის მიერ შვიდი წლის განმავლობაში შეგროვებული ფოტოებით შექმნილი უანგის ეს ვიდეო მცირე შთაბეჭდილებას გვიქმნის ამ ოთხი ეგზოპლანეტის მოძრაობაზე. როგორც ხედავთ, ცენტრში ვარსკვლავი გაშავებულია, რათა პლანეტების მიერ ვარსკვლავის არეკლილი შუქი გამოჩნდეს. წინააღმდეგ შემთხვევაში, ვარსკვლავის სიკაშკაშე გადაფარავდა ყველა პლანეტას. მიუხედავად იმისა, რომ ანიმაციაზე პლანეტები სრულ ორბიტალურ ბრუნს არ ასრულებენ (რომელსაც ათწლეულები და საუკუნეებიც კი დასჭირდებოდა), მაინც ლამაზი სანახაობაა მაყურებლისთვის.
ამ ოთხი ეგზოპლანეტის სურათები კრისტიან მაროსმა გადაიღო, რომელიც კანადის ჰერცბერგის ასტროფიზიკის ინსტიტუტში მუშაობს. 2008 წელს მაროსმა და მისმა კოლეგემა აღმოაჩინეს HR 8799-ის პირველი სამი ეგზოპლანეტა - HR 8799 b, c და d - პირდაპირი გადაღების ტექნიკით. ამავე დროს, კალიფორნიის უნივერსიტეტში მომუშავე გუნდმა ფომალჰოტ b-ს აღმოჩენა გამოაცხადა ასევე პირდაპირი გადაღების მეთოდით.
მეცნიერთა გათვლებით, ეს პლანეტები გაზის გიგანტები არიან მსგასი ზომებითა და მასებით: 1,2-1,3 და 7-10 იუპიტერის მასას შორის. მათი აღმოჩენის დროს მიჩნეული იყო, რომ HR 8799 d უახლოესი პლანეტა იყო მის დედავარსკვლავთან, დაახლოებით 27 ასტრონომიული ერთეულის დაშორებით. ასტრონომიული ერთეული მზიდან დედამიწამდე საშუალო მანძილია, რომელიც 150 მილიონ კილომეტრს უდრის. მათივე ვარაუდით, სხვა ორი პლანეტა 42 და 68 ასტრონომიული ერთეულებით იყვნენ დაშორებულები დედავარსკვლავს.
ცოტა ხნის შემდეგ გუნდმა გააანალიზა, რომ ეს პლანეტები უკვე დაუფიქსირებიათ 1998 წელს. იმ დროს ჰაბლის კოსმოსური ტელესკოპის NICMOS ხელსაწყომ სისტემიდან წამოსული შუქი აღიქვა, რომელიც პლანეტების არსებობაზე მეტყველებდა.
2009 და 2010 წელებში ჩატარებულმა შემდგომმა კვლევებმა დაადასტურა მეოთხე პლანეტის, HR 8799 e-ს არსებობა, რომლის ორბიტაც დანარჩენი სამი პლანეტის ორბიტების შიგნითაა მოთავსებული. ეს პლანეტა 15-ჯერ დიდი მანძილითაა დაშორებული საკუთარი ვარსკვლავიდან, ვიდრე დედამიწა - მზისგან, რის გამოც მისი ორბიტალური პერიოდი 18 000 დღეს (ჩვენი 49 წელიწადი) აღწევს. სხვების ორბიტალური პერიოდი 112, 225 და 450 წელიწადია, შესაბამისად.
საბოლოოდ, უანგმა გადაწყვიტა, შეექმნა ვიდეო (რომელიც პირველი არ იყო) იმის გამოსახატად, თუ რამდენად საოცარია ეგზოპლანეტების ძიება. როგორც მან თქვა:
"მოძრაობის ინტერპოლაციის ალგორითმი სხვა ეგზოპლანეტური სისტემისთვის, Beta Pictoris b-სთვის დავწერე, სადაც ვხედავთ ერთ პლანეტას კუთხურად, თითქოს ის ყვინთავს ვარსკვლავში (სინამდვილეში, ის უბრალოდ მის წინ ბრუნავს). ჩვენ გვინდოდა იგივე გაგვეკეთებინა HR 8799-სთვისაც, რათა გაგვეცოცხლებინა ეს სისტემა და გაგვეზიარებინა ჩვენი აღფრთოვანება, რაც ეგზოპლანეტების პირდაპირ გადაღებას მოაქვს. ჩემი აზრით, საოცარია ის ფაქტი, რომ გვაქვს ტექნოლოგია, რომლითაც ვუყურებთ სხვა პლანეტების ორბიტებს სხვა ვარსკვლავებზე".
გარდა ამისა, ეს ვიდეო ყურადღებას ამახვილებს ვარსკვლავურ სისტემაზე, რომელიც უნიკალურ შესაძლებლობებს წარმოადგენს ეგზოპლანეტების მკვლევართათვის. HR 8799 პირველი მრავალპლანეტური სისტემა იყო, რომელიც პირდაპირ გადაიღეს. ასტრონომებს შეუძლიათ პირდაპირ შეისწავლონ ამ პლანეტების ორბიტები, დააკვირდნენ დინამიკურ ურთიერთქმედებებს და განსაზღვრონ, როგორ მოხდა მათი დღევანდელ კონფიგურაციაზე მოწყობა.
ასტრონომებს საშუალება ექნებათ, შეისწავლონ ატმოსფეროების შედგენილობა და შეადარონ ისინი ჩვენი მზის სისტემის გაზის გიგანტებს. რადგანაც სისტემა ძალიან ახალგაზრდაა (სულ რაღაც 40 მილიონი წლის... დიახ, ეს ასტრონომიულ დროში ძალიან ცოტაა), მას ბევრი რამის თქმა შეუძლია პლანეტების ფორმირების პროცესის შესახებ. მათი განიერი ორბიტები კი ნიშნავს, რომ სისტემა ნაკლებად სტაბილურია.
უანგის აზრით, მომავალში ასტრონომები შეძლებენ დააფიქსირონ რომელიმე პლანეტის სისტემიდან გაგდება. იმის მიუხედავად, რა ინტერესები აქვს ჩვენს კაცობრიობას, ვფიქრობ, პლანეტის სისტემიდან გაგდების ამსახველი ვიდეო აუცილებლად უნდა გახდეს ვირუსული.
-
ირაკლი კობახიძემ მამუკა მდინარაძეს 2 დღეში 2 ახალი წოდება მიანიჭა ირაკლი კობახიძემ მამუკა მდინარაძეს 2 დღეში 2 ახალი წოდება მიანიჭა
გადახედვა
-
ირაკლი კობახიძე: ერთ-ერთი მთავარი მიღწევა, რაც აქვს ჩვენს ხელისუფლებას არის ის, რომ ბიზნესი გათავისუფლდა ირაკლი კობახიძე: ერთ-ერთი მთავარი მიღწევა, რაც აქვს ჩვენს ხელისუფლებას არის ის, რომ ბიზნესი გათავისუფლდა
გადახედვა
-
სურსათის ეროვნულ სააგენტოს ხელმძღვანელი გიორგი იაკობაშვილი გახდა სურსათის ეროვნულ სააგენტოს ხელმძღვანელი გიორგი იაკობაშვილი გახდა
გადახედვა
-
საქართველოს ბანკისა და Finance in Motion-ის ინიციატივით, ბიზნესების მდგრადი განვითარების მხარდასაჭერად, მწვანე დაფინანსების რალი გაიმართა საქართველოს ბანკისა და Finance in Motion-ის ინიციატივით, ბიზნესების მდგრადი განვითარების მხარდასაჭერად, მწვანე დაფინანსების რალი გაიმართა
-
თბილისის საქალაქო სასამართლომ ელენე ხოშტარია პატიმრობაში დატოვა თბილისის საქალაქო სასამართლომ ელენე ხოშტარია პატიმრობაში დატოვა
გადახედვა
-
როგორ წავიკითხოთ წყლის ეტიკეტი და რას ნიშნავს ზედ დატანილი სიმბოლოები როგორ წავიკითხოთ წყლის ეტიკეტი და რას ნიშნავს ზედ დატანილი სიმბოლოები
-
ხის ბაყაყის ორგანიზმში სიმსივნის საწინააღმდეგოდ მოქმედ ბაქტერიას მიაგნეს ხის ბაყაყის ორგანიზმში სიმსივნის საწინააღმდეგოდ მოქმედ ბაქტერიას მიაგნეს
გადახედვა
-
"ქართული ოცნების" ახალგაზრდული ორგანიზაციის თავმჯდომარედ ვარლამ ლიპარტელიანი აირჩიეს "ქართული ოცნების" ახალგაზრდული ორგანიზაციის თავმჯდომარედ ვარლამ ლიპარტელიანი აირჩიეს
გადახედვა
-
260 000 000 ლარი — თეგეტა ჰოლდინგმა ეროვნულ ვალუტაში რეგიონში მდგრადობასთან დაკავშირებული პირველი ემისია განახორციელა 260 000 000 ლარი — თეგეტა ჰოლდინგმა ეროვნულ ვალუტაში რეგიონში მდგრადობასთან დაკავშირებული პირველი ემისია განახორციელა
-
"ოცნების" წევრებისთვის სავარაუდო შემზღუდავი ზომების შესახებ დისკუსიები გრძელდება — ევროკომისიის პასუხი ემიგრანტებს "ოცნების" წევრებისთვის სავარაუდო შემზღუდავი ზომების შესახებ დისკუსიები გრძელდება — ევროკომისიის პასუხი ემიგრანტებს
გადახედვა
-
TI სამოქალაქო პროტესტის მონაწილეების, ალექსი პეტრიაშვილის, ნათია გოგსაძის და ლევან მარგიანის უფლებებს სტრასბურგის სასამართლოშიც დაიცავს TI სამოქალაქო პროტესტის მონაწილეების, ალექსი პეტრიაშვილის, ნათია გოგსაძის და ლევან მარგიანის უფლებებს სტრასბურგის სასამართლოშიც დაიცავს
გადახედვა
- თუ ვინმეს სურს ბავშვებს ახალი წელი ჩაუშალოს, წავიდეს და თბილისის ცენტრში გააპროტესტოს — ალან გაგლოევი თამარ მეარაყიშვილზე თუ ვინმეს სურს ბავშვებს ახალი წელი ჩაუშალოს, წავიდეს და თბილისის ცენტრში გააპროტესტოს — ალან გაგლოევი თამარ მეარაყიშვილზე
-
რა ხდებოდა კოსმოსში 2025 წელს — ყველაფერი, რაც უნდა ვიცოდეთ რა ხდებოდა კოსმოსში 2025 წელს — ყველაფერი, რაც უნდა ვიცოდეთ
გადახედვა
-
ცოტნე ივანიშვილი ვარლამ ლიპარტელიანს ქართული ოცნების ახალგაზრდული ორგანიზაციის ხემძღვანელობას ულოცავს ცოტნე ივანიშვილი ვარლამ ლიპარტელიანს ქართული ოცნების ახალგაზრდული ორგანიზაციის ხემძღვანელობას ულოცავს
გადახედვა
-
ეროვნული ბანკი 2026-2028 წლების საზედამხედველო სტრატეგიის მოსამზადებლად დაინტერესებულ მხარეებს იწვევს და კითხვარს აქვეყნებს ეროვნული ბანკი 2026-2028 წლების საზედამხედველო სტრატეგიის მოსამზადებლად დაინტერესებულ მხარეებს იწვევს და კითხვარს აქვეყნებს
-
ორბელიანის მოედანზე ხანძრის შედეგად რამდენიმე მანქანა დაიწვა ორბელიანის მოედანზე ხანძრის შედეგად რამდენიმე მანქანა დაიწვა
გადახედვა
-
"საკუთარ წლების მეგობარს, ნათლიმირონს ურეკავდნენ და ეს რაიმეს შეიძლება ამტკიცებდეს?" — ბაჩო ახალაიას ადვოკატი "საკუთარ წლების მეგობარს, ნათლიმირონს ურეკავდნენ და ეს რაიმეს შეიძლება ამტკიცებდეს?" — ბაჩო ახალაიას ადვოკატი
გადახედვა
-
საქართველოს ბანკის წიგნის კუთხეები მსოფლიოს სხვადასხვა ქალაქში განათლების შესაძლებლობებს ქმნის საქართველოს ბანკის წიგნის კუთხეები მსოფლიოს სხვადასხვა ქალაქში განათლების შესაძლებლობებს ქმნის
-
გევორგ პაპოიანი: თბილისმა აზერბაიჯანიდან სომხეთში ბენზინის ტრანზიტს "მაღალი და არაკონკურენტული" ტარიფი დაადო გევორგ პაპოიანი: თბილისმა აზერბაიჯანიდან სომხეთში ბენზინის ტრანზიტს "მაღალი და არაკონკურენტული" ტარიფი დაადო
გადახედვა
-
ანა ნადარეიშვილი: პოლონეთში ვიყავით ლუკმა-პურის საშოვნელად, იქ გაბრუნებას აპირებდა ბაჩო, თუმცა საზღვარზე არ გაუშვეს ანა ნადარეიშვილი: პოლონეთში ვიყავით ლუკმა-პურის საშოვნელად, იქ გაბრუნებას აპირებდა ბაჩო, თუმცა საზღვარზე არ გაუშვეს
გადახედვა
-
თურქეთში "ისლამური სახელმწიფოს" 115 სავარაუდო წევრი დააკავეს, რომლებიც ახალ წელს თავდასხმებს გეგმავდნენ თურქეთში "ისლამური სახელმწიფოს" 115 სავარაუდო წევრი დააკავეს, რომლებიც ახალ წელს თავდასხმებს გეგმავდნენ
გადახედვა


კომენტარები