ასტრონომებმა ოთხი ეგზოპლანეტის მოძრაობა პირდაპირ გადაიღეს
დედამიწიდან 129 სინათლის წლის მოშორებით პეგასის თანავარსკვლავედის მიმართულებით, შედარებით ახალგაზრდა ვარსკვლავური სისტემა HR 8799 ბინადრობს. 2008 წელს ამ სისტემაში 4 ეგზოპლანეტა აღმოაჩინეს, რომელთა არსებობაც პირდაპირი გადაღების ტექნიკით დადასტურდა. დროთა განმავლობაში ასტრონომები დარწმუნდნენ, რომ ეს ოთხი პლანეტა ერთმანეთის მიმართ რეზონანსში იყო.
ეს ოთხი პლანეტა თავიანთი დედავარსკვლავის გარშემო 1:2:4:8 რეზონანსით მოძრაობს, რაც იმას ნიშნავს, რომ თითოეული პლანეტის ორბიტალური პერიოდი თითქმის ზუსტ თანაფარდობაშია სისტემის სხვა პლანეტებთან. ეს შედარებით უცხო ფენომენია, რომელმაც ჯეისონ უანგი, კურსდამთავრებული სტუდენტი ბერკლიდან, შთააგონა, შეექმნა ვიდეო, რომელიც პლანეტების ორბიტალურ ცეკვას გამოსახავს.
კეკის ობსერვატორიის მიერ შვიდი წლის განმავლობაში შეგროვებული ფოტოებით შექმნილი უანგის ეს ვიდეო მცირე შთაბეჭდილებას გვიქმნის ამ ოთხი ეგზოპლანეტის მოძრაობაზე. როგორც ხედავთ, ცენტრში ვარსკვლავი გაშავებულია, რათა პლანეტების მიერ ვარსკვლავის არეკლილი შუქი გამოჩნდეს. წინააღმდეგ შემთხვევაში, ვარსკვლავის სიკაშკაშე გადაფარავდა ყველა პლანეტას. მიუხედავად იმისა, რომ ანიმაციაზე პლანეტები სრულ ორბიტალურ ბრუნს არ ასრულებენ (რომელსაც ათწლეულები და საუკუნეებიც კი დასჭირდებოდა), მაინც ლამაზი სანახაობაა მაყურებლისთვის.
ამ ოთხი ეგზოპლანეტის სურათები კრისტიან მაროსმა გადაიღო, რომელიც კანადის ჰერცბერგის ასტროფიზიკის ინსტიტუტში მუშაობს. 2008 წელს მაროსმა და მისმა კოლეგემა აღმოაჩინეს HR 8799-ის პირველი სამი ეგზოპლანეტა - HR 8799 b, c და d - პირდაპირი გადაღების ტექნიკით. ამავე დროს, კალიფორნიის უნივერსიტეტში მომუშავე გუნდმა ფომალჰოტ b-ს აღმოჩენა გამოაცხადა ასევე პირდაპირი გადაღების მეთოდით.
მეცნიერთა გათვლებით, ეს პლანეტები გაზის გიგანტები არიან მსგასი ზომებითა და მასებით: 1,2-1,3 და 7-10 იუპიტერის მასას შორის. მათი აღმოჩენის დროს მიჩნეული იყო, რომ HR 8799 d უახლოესი პლანეტა იყო მის დედავარსკვლავთან, დაახლოებით 27 ასტრონომიული ერთეულის დაშორებით. ასტრონომიული ერთეული მზიდან დედამიწამდე საშუალო მანძილია, რომელიც 150 მილიონ კილომეტრს უდრის. მათივე ვარაუდით, სხვა ორი პლანეტა 42 და 68 ასტრონომიული ერთეულებით იყვნენ დაშორებულები დედავარსკვლავს.
ცოტა ხნის შემდეგ გუნდმა გააანალიზა, რომ ეს პლანეტები უკვე დაუფიქსირებიათ 1998 წელს. იმ დროს ჰაბლის კოსმოსური ტელესკოპის NICMOS ხელსაწყომ სისტემიდან წამოსული შუქი აღიქვა, რომელიც პლანეტების არსებობაზე მეტყველებდა.
2009 და 2010 წელებში ჩატარებულმა შემდგომმა კვლევებმა დაადასტურა მეოთხე პლანეტის, HR 8799 e-ს არსებობა, რომლის ორბიტაც დანარჩენი სამი პლანეტის ორბიტების შიგნითაა მოთავსებული. ეს პლანეტა 15-ჯერ დიდი მანძილითაა დაშორებული საკუთარი ვარსკვლავიდან, ვიდრე დედამიწა - მზისგან, რის გამოც მისი ორბიტალური პერიოდი 18 000 დღეს (ჩვენი 49 წელიწადი) აღწევს. სხვების ორბიტალური პერიოდი 112, 225 და 450 წელიწადია, შესაბამისად.
საბოლოოდ, უანგმა გადაწყვიტა, შეექმნა ვიდეო (რომელიც პირველი არ იყო) იმის გამოსახატად, თუ რამდენად საოცარია ეგზოპლანეტების ძიება. როგორც მან თქვა:
"მოძრაობის ინტერპოლაციის ალგორითმი სხვა ეგზოპლანეტური სისტემისთვის, Beta Pictoris b-სთვის დავწერე, სადაც ვხედავთ ერთ პლანეტას კუთხურად, თითქოს ის ყვინთავს ვარსკვლავში (სინამდვილეში, ის უბრალოდ მის წინ ბრუნავს). ჩვენ გვინდოდა იგივე გაგვეკეთებინა HR 8799-სთვისაც, რათა გაგვეცოცხლებინა ეს სისტემა და გაგვეზიარებინა ჩვენი აღფრთოვანება, რაც ეგზოპლანეტების პირდაპირ გადაღებას მოაქვს. ჩემი აზრით, საოცარია ის ფაქტი, რომ გვაქვს ტექნოლოგია, რომლითაც ვუყურებთ სხვა პლანეტების ორბიტებს სხვა ვარსკვლავებზე".
გარდა ამისა, ეს ვიდეო ყურადღებას ამახვილებს ვარსკვლავურ სისტემაზე, რომელიც უნიკალურ შესაძლებლობებს წარმოადგენს ეგზოპლანეტების მკვლევართათვის. HR 8799 პირველი მრავალპლანეტური სისტემა იყო, რომელიც პირდაპირ გადაიღეს. ასტრონომებს შეუძლიათ პირდაპირ შეისწავლონ ამ პლანეტების ორბიტები, დააკვირდნენ დინამიკურ ურთიერთქმედებებს და განსაზღვრონ, როგორ მოხდა მათი დღევანდელ კონფიგურაციაზე მოწყობა.
ასტრონომებს საშუალება ექნებათ, შეისწავლონ ატმოსფეროების შედგენილობა და შეადარონ ისინი ჩვენი მზის სისტემის გაზის გიგანტებს. რადგანაც სისტემა ძალიან ახალგაზრდაა (სულ რაღაც 40 მილიონი წლის... დიახ, ეს ასტრონომიულ დროში ძალიან ცოტაა), მას ბევრი რამის თქმა შეუძლია პლანეტების ფორმირების პროცესის შესახებ. მათი განიერი ორბიტები კი ნიშნავს, რომ სისტემა ნაკლებად სტაბილურია.
უანგის აზრით, მომავალში ასტრონომები შეძლებენ დააფიქსირონ რომელიმე პლანეტის სისტემიდან გაგდება. იმის მიუხედავად, რა ინტერესები აქვს ჩვენს კაცობრიობას, ვფიქრობ, პლანეტის სისტემიდან გაგდების ამსახველი ვიდეო აუცილებლად უნდა გახდეს ვირუსული.
-
გადახედვაპიტერ ფიშერის თქმით, არსებულ ვითარებაში, საქართველოსთვის EU-ში გაწევრიანების შანსი არ არსებობს პიტერ ფიშერის თქმით, არსებულ ვითარებაში, საქართველოსთვის EU-ში გაწევრიანების შანსი არ არსებობს
-
გადახედვა"ჩემი ხმა" 25 ნოემბერს, დილის 9 საათზე, პარლამენტის უკან აქციას აანონსებს "ჩემი ხმა" 25 ნოემბერს, დილის 9 საათზე, პარლამენტის უკან აქციას აანონსებს
-
გადახედვამერია: კოსტავას ქუჩის ნაწილზე საავტომობილო მოძრაობა დროებით შეიზღუდება მერია: კოსტავას ქუჩის ნაწილზე საავტომობილო მოძრაობა დროებით შეიზღუდება
-
გადახედვაილიაუნის "ა" კორპუსის წინ ხვალ 7 ლექცია ჩატარდება — ლექციების განრიგი ილიაუნის "ა" კორპუსის წინ ხვალ 7 ლექცია ჩატარდება — ლექციების განრიგი
-
გადახედვამამუკა ხაზარაძე გახარიას გუნდს შეხვედრას სთავაზობს მამუკა ხაზარაძე გახარიას გუნდს შეხვედრას სთავაზობს
-
გადახედვაპუტინის თქმით, ბაიდენის ადმინისტრაციის გადაწყვეტილების საპასუხოდ, უკრაინაში ახალი ჰიპერბგერითი ბალისტიკური რაკეტა გამოიყენეს პუტინის თქმით, ბაიდენის ადმინისტრაციის გადაწყვეტილების საპასუხოდ, უკრაინაში ახალი ჰიპერბგერითი ბალისტიკური რაკეტა გამოიყენეს
-
გადახედვასსს ცრუს უწოდებს მოქალაქის მიერ გავრცელებულ ინფორმაციას, თითქოს მას დაუკავშირდნენ და 5 პოლიციელის თავდასხმაში და მიმალვაში დაადანაშაულეს სსს ცრუს უწოდებს მოქალაქის მიერ გავრცელებულ ინფორმაციას, თითქოს მას დაუკავშირდნენ და 5 პოლიციელის თავდასხმაში და მიმალვაში დაადანაშაულეს
-
გადახედვაეუთო/ოდირი: ოდირი შეშფოთებულია საქართველოში გადაჭარბებული საპოლიციო ძალის გამოყენების შესახებ ცნობებით ეუთო/ოდირი: ოდირი შეშფოთებულია საქართველოში გადაჭარბებული საპოლიციო ძალის გამოყენების შესახებ ცნობებით
-
გადახედვაპროკურატურა ბრალდებას დაუმძიმებს პირს, რომელმაც საგარეჯოში მეუღლეს სიცოცხლისთვის სახიფათო დაზიანებები მიაყენა — ქალი კლინიკაში გარდაიცვალა პროკურატურა ბრალდებას დაუმძიმებს პირს, რომელმაც საგარეჯოში მეუღლეს სიცოცხლისთვის სახიფათო დაზიანებები მიაყენა — ქალი კლინიკაში გარდაიცვალა
-
გადახედვააშშ-მა რუსულ "გაზპრომბანკს" სანქციები დაუწესა აშშ-მა რუსულ "გაზპრომბანკს" სანქციები დაუწესა
-
გადახედვალიზი თირქია: საგამოძიებოში მითხრეს, რომ გაურკვევლობა მოხდა ლიზი თირქია: საგამოძიებოში მითხრეს, რომ გაურკვევლობა მოხდა
-
გადახედვაგიორგი გახარია: "ოცნებას" მალე წამოვაძახებ რაღაცებს, პირველ რიგში ბოდიშს გავახსენებ გიორგი გახარია: "ოცნებას" მალე წამოვაძახებ რაღაცებს, პირველ რიგში ბოდიშს გავახსენებ
-
გადახედვა1 იანვრიდან "საზოგადოებრივი მაუწყებლის" გენერალური დირექტორის ხელფასი 16 250 ლარი იქნება 1 იანვრიდან "საზოგადოებრივი მაუწყებლის" გენერალური დირექტორის ხელფასი 16 250 ლარი იქნება
-
გადახედვადამკვირვებლები აცხადებენ, რომ ქართულ დიასპორას ხმის მიცემის უფლება შეეზღუდა დამკვირვებლები აცხადებენ, რომ ქართულ დიასპორას ხმის მიცემის უფლება შეეზღუდა
-
გადახედვაგიორგი კალანდარიშვილს 6-საათიანი გამოკითხვის შემდეგ, კომენტარი არ გაუკეთებია გიორგი კალანდარიშვილს 6-საათიანი გამოკითხვის შემდეგ, კომენტარი არ გაუკეთებია
-
გადახედვააზერბაიჯანელ აქტივისტ ვაფა ნაგს COP29-ის პროტესტისთვის სამთავრობო მედია ესხმის თავს აზერბაიჯანელ აქტივისტ ვაფა ნაგს COP29-ის პროტესტისთვის სამთავრობო მედია ესხმის თავს
-
გადახედვაარსებობს სიტყვა, რომელიც მრავალ ენაში უნივერსალურია არსებობს სიტყვა, რომელიც მრავალ ენაში უნივერსალურია
-
გადახედვადღეს 20 საათზე მელიქიშვილზე საპროტესტო აქცია — "მათეს თავისუფლებისთვის" გაიმართება დღეს 20 საათზე მელიქიშვილზე საპროტესტო აქცია — "მათეს თავისუფლებისთვის" გაიმართება
-
გადახედვაეროვნულმა ბანკმა ლარის ახალი კურსი დაადგინა ეროვნულმა ბანკმა ლარის ახალი კურსი დაადგინა
-
გადახედვა24 ნოემბერს, თავისუფლების მოედანზე ქალთა მარში გაიმართება 24 ნოემბერს, თავისუფლების მოედანზე ქალთა მარში გაიმართება
-
გადახედვაპრეზიდენტი: ახალგაზრდა ქართველი აქტივისტების წინააღმდეგ სადამსჯელო ღონისძიებები მიმდინარეობს პრეზიდენტი: ახალგაზრდა ქართველი აქტივისტების წინააღმდეგ სადამსჯელო ღონისძიებები მიმდინარეობს
კომენტარები