ასტრონომებმა ოთხი ეგზოპლანეტის მოძრაობა პირდაპირ გადაიღეს
დედამიწიდან 129 სინათლის წლის მოშორებით პეგასის თანავარსკვლავედის მიმართულებით, შედარებით ახალგაზრდა ვარსკვლავური სისტემა HR 8799 ბინადრობს. 2008 წელს ამ სისტემაში 4 ეგზოპლანეტა აღმოაჩინეს, რომელთა არსებობაც პირდაპირი გადაღების ტექნიკით დადასტურდა. დროთა განმავლობაში ასტრონომები დარწმუნდნენ, რომ ეს ოთხი პლანეტა ერთმანეთის მიმართ რეზონანსში იყო.
ეს ოთხი პლანეტა თავიანთი დედავარსკვლავის გარშემო 1:2:4:8 რეზონანსით მოძრაობს, რაც იმას ნიშნავს, რომ თითოეული პლანეტის ორბიტალური პერიოდი თითქმის ზუსტ თანაფარდობაშია სისტემის სხვა პლანეტებთან. ეს შედარებით უცხო ფენომენია, რომელმაც ჯეისონ უანგი, კურსდამთავრებული სტუდენტი ბერკლიდან, შთააგონა, შეექმნა ვიდეო, რომელიც პლანეტების ორბიტალურ ცეკვას გამოსახავს.
კეკის ობსერვატორიის მიერ შვიდი წლის განმავლობაში შეგროვებული ფოტოებით შექმნილი უანგის ეს ვიდეო მცირე შთაბეჭდილებას გვიქმნის ამ ოთხი ეგზოპლანეტის მოძრაობაზე. როგორც ხედავთ, ცენტრში ვარსკვლავი გაშავებულია, რათა პლანეტების მიერ ვარსკვლავის არეკლილი შუქი გამოჩნდეს. წინააღმდეგ შემთხვევაში, ვარსკვლავის სიკაშკაშე გადაფარავდა ყველა პლანეტას. მიუხედავად იმისა, რომ ანიმაციაზე პლანეტები სრულ ორბიტალურ ბრუნს არ ასრულებენ (რომელსაც ათწლეულები და საუკუნეებიც კი დასჭირდებოდა), მაინც ლამაზი სანახაობაა მაყურებლისთვის.
ამ ოთხი ეგზოპლანეტის სურათები კრისტიან მაროსმა გადაიღო, რომელიც კანადის ჰერცბერგის ასტროფიზიკის ინსტიტუტში მუშაობს. 2008 წელს მაროსმა და მისმა კოლეგემა აღმოაჩინეს HR 8799-ის პირველი სამი ეგზოპლანეტა - HR 8799 b, c და d - პირდაპირი გადაღების ტექნიკით. ამავე დროს, კალიფორნიის უნივერსიტეტში მომუშავე გუნდმა ფომალჰოტ b-ს აღმოჩენა გამოაცხადა ასევე პირდაპირი გადაღების მეთოდით.
მეცნიერთა გათვლებით, ეს პლანეტები გაზის გიგანტები არიან მსგასი ზომებითა და მასებით: 1,2-1,3 და 7-10 იუპიტერის მასას შორის. მათი აღმოჩენის დროს მიჩნეული იყო, რომ HR 8799 d უახლოესი პლანეტა იყო მის დედავარსკვლავთან, დაახლოებით 27 ასტრონომიული ერთეულის დაშორებით. ასტრონომიული ერთეული მზიდან დედამიწამდე საშუალო მანძილია, რომელიც 150 მილიონ კილომეტრს უდრის. მათივე ვარაუდით, სხვა ორი პლანეტა 42 და 68 ასტრონომიული ერთეულებით იყვნენ დაშორებულები დედავარსკვლავს.
ცოტა ხნის შემდეგ გუნდმა გააანალიზა, რომ ეს პლანეტები უკვე დაუფიქსირებიათ 1998 წელს. იმ დროს ჰაბლის კოსმოსური ტელესკოპის NICMOS ხელსაწყომ სისტემიდან წამოსული შუქი აღიქვა, რომელიც პლანეტების არსებობაზე მეტყველებდა.
2009 და 2010 წელებში ჩატარებულმა შემდგომმა კვლევებმა დაადასტურა მეოთხე პლანეტის, HR 8799 e-ს არსებობა, რომლის ორბიტაც დანარჩენი სამი პლანეტის ორბიტების შიგნითაა მოთავსებული. ეს პლანეტა 15-ჯერ დიდი მანძილითაა დაშორებული საკუთარი ვარსკვლავიდან, ვიდრე დედამიწა - მზისგან, რის გამოც მისი ორბიტალური პერიოდი 18 000 დღეს (ჩვენი 49 წელიწადი) აღწევს. სხვების ორბიტალური პერიოდი 112, 225 და 450 წელიწადია, შესაბამისად.
საბოლოოდ, უანგმა გადაწყვიტა, შეექმნა ვიდეო (რომელიც პირველი არ იყო) იმის გამოსახატად, თუ რამდენად საოცარია ეგზოპლანეტების ძიება. როგორც მან თქვა:
"მოძრაობის ინტერპოლაციის ალგორითმი სხვა ეგზოპლანეტური სისტემისთვის, Beta Pictoris b-სთვის დავწერე, სადაც ვხედავთ ერთ პლანეტას კუთხურად, თითქოს ის ყვინთავს ვარსკვლავში (სინამდვილეში, ის უბრალოდ მის წინ ბრუნავს). ჩვენ გვინდოდა იგივე გაგვეკეთებინა HR 8799-სთვისაც, რათა გაგვეცოცხლებინა ეს სისტემა და გაგვეზიარებინა ჩვენი აღფრთოვანება, რაც ეგზოპლანეტების პირდაპირ გადაღებას მოაქვს. ჩემი აზრით, საოცარია ის ფაქტი, რომ გვაქვს ტექნოლოგია, რომლითაც ვუყურებთ სხვა პლანეტების ორბიტებს სხვა ვარსკვლავებზე".
გარდა ამისა, ეს ვიდეო ყურადღებას ამახვილებს ვარსკვლავურ სისტემაზე, რომელიც უნიკალურ შესაძლებლობებს წარმოადგენს ეგზოპლანეტების მკვლევართათვის. HR 8799 პირველი მრავალპლანეტური სისტემა იყო, რომელიც პირდაპირ გადაიღეს. ასტრონომებს შეუძლიათ პირდაპირ შეისწავლონ ამ პლანეტების ორბიტები, დააკვირდნენ დინამიკურ ურთიერთქმედებებს და განსაზღვრონ, როგორ მოხდა მათი დღევანდელ კონფიგურაციაზე მოწყობა.
ასტრონომებს საშუალება ექნებათ, შეისწავლონ ატმოსფეროების შედგენილობა და შეადარონ ისინი ჩვენი მზის სისტემის გაზის გიგანტებს. რადგანაც სისტემა ძალიან ახალგაზრდაა (სულ რაღაც 40 მილიონი წლის... დიახ, ეს ასტრონომიულ დროში ძალიან ცოტაა), მას ბევრი რამის თქმა შეუძლია პლანეტების ფორმირების პროცესის შესახებ. მათი განიერი ორბიტები კი ნიშნავს, რომ სისტემა ნაკლებად სტაბილურია.
უანგის აზრით, მომავალში ასტრონომები შეძლებენ დააფიქსირონ რომელიმე პლანეტის სისტემიდან გაგდება. იმის მიუხედავად, რა ინტერესები აქვს ჩვენს კაცობრიობას, ვფიქრობ, პლანეტის სისტემიდან გაგდების ამსახველი ვიდეო აუცილებლად უნდა გახდეს ვირუსული.
-
გადახედვამამუკა ხაზარაძის განცხადებით, ბარათაშვილის ხიდზე "გამაფრთხილებელი პიკეტირება მოეწყობა" მამუკა ხაზარაძის განცხადებით, ბარათაშვილის ხიდზე "გამაფრთხილებელი პიკეტირება მოეწყობა"
-
გადახედვაოპოზიციურმა პარტიებმა რუსთაველის გამზირზე შეკრებილებს სამოქმედო გეგმა გააცნეს ოპოზიციურმა პარტიებმა რუსთაველის გამზირზე შეკრებილებს სამოქმედო გეგმა გააცნეს
-
გადახედვამე აქ ვარ იმისათვის, რომ მხარი დავუჭირო დემოკრატიისათვის ბრძოლას და ქართველების თავისუფლებას — გრეტა ტუნბერგი აქციაზე მივიდა მე აქ ვარ იმისათვის, რომ მხარი დავუჭირო დემოკრატიისათვის ბრძოლას და ქართველების თავისუფლებას — გრეტა ტუნბერგი აქციაზე მივიდა
-
გადახედვანიკა მელია: ხვალ 14 საათზე სპორტის სასახლესთან შევიკრიბებით ნიკა მელია: ხვალ 14 საათზე სპორტის სასახლესთან შევიკრიბებით
-
გადახედვაგიორგი მარგველაშვილი: პროტესტი მოიტანს შედეგს, მაგრამ უნდა გვესმოდეს, რომ ის იქნება ხანგრძლივი, დამქანცველი, თავისი "პიკებით" და ჩავარდნებით გიორგი მარგველაშვილი: პროტესტი მოიტანს შედეგს, მაგრამ უნდა გვესმოდეს, რომ ის იქნება ხანგრძლივი, დამქანცველი, თავისი "პიკებით" და ჩავარდნებით
-
გადახედვაურსულა ფონ დერ ლაიენი: არჩევნების შემდგომი სიტუაცია კვლავ შემაშფოთებელია ურსულა ფონ დერ ლაიენი: არჩევნების შემდგომი სიტუაცია კვლავ შემაშფოთებელია
-
გადახედვარუსთაველის გამზირი გადაიკეტა რუსთაველის გამზირი გადაიკეტა
-
გადახედვაWednesday-ს მეორე სეზონი 23 ნოემბერს გამოდის Wednesday-ს მეორე სეზონი 23 ნოემბერს გამოდის
-
გადახედვაინდოეთში, ავტობუსი ამობრუნდა - დაიღუპა სულ მცირე 36 ადამიანი ინდოეთში, ავტობუსი ამობრუნდა - დაიღუპა სულ მცირე 36 ადამიანი
-
გადახედვანონა ქურდოვანიძე: საიას შუამდგომლობა ერთადერთმა სასამართლომ დააკმაყოფილა ნონა ქურდოვანიძე: საიას შუამდგომლობა ერთადერთმა სასამართლომ დააკმაყოფილა
-
გადახედვამამუკა ხაზარაძე: წინააღმდეგობა გაგრძელდება დღესაც და მომავალ დღეებშიც - ჩვენი მომავალი ვერ იქნება დამპყრობელთან მამუკა ხაზარაძე: წინააღმდეგობა გაგრძელდება დღესაც და მომავალ დღეებშიც - ჩვენი მომავალი ვერ იქნება დამპყრობელთან
-
გადახედვაეროვნულმა ბანკმა ლარის ახალი კურსი დაადგინა ეროვნულმა ბანკმა ლარის ახალი კურსი დაადგინა
-
გადახედვასალომე ზურაბიშვილი ურსულა ფონ დერ ლაიენს ესაუბრა სალომე ზურაბიშვილი ურსულა ფონ დერ ლაიენს ესაუბრა
-
გადახედვაბათუმში ლიფტის ჩავარდნის შედეგად 4 ადამიანი დაშავდა ბათუმში ლიფტის ჩავარდნის შედეგად 4 ადამიანი დაშავდა
-
გადახედვაკალაძე პრეზიდენტზე: კეთილი ინებოს, აწიოს ერთი ადგილი, მივიდეს და პასუხი გასცეს შეკითხვებს კალაძე პრეზიდენტზე: კეთილი ინებოს, აწიოს ერთი ადგილი, მივიდეს და პასუხი გასცეს შეკითხვებს
-
გადახედვასაპროტესტო აქციის მონაწილეები რუსთაველის გამზირისკენ მიემართებიან საპროტესტო აქციის მონაწილეები რუსთაველის გამზირისკენ მიემართებიან
-
გადახედვარუსეთის საგარეო უწყების საერთო ევროპული თანამშრომლობის დეპარტამენტს "ევროპულ პრობლემათა დეპარტამენტი" დაერქვა რუსეთის საგარეო უწყების საერთო ევროპული თანამშრომლობის დეპარტამენტს "ევროპულ პრობლემათა დეპარტამენტი" დაერქვა
-
გადახედვამთავარი ტექ კონფერენცია კავკასიის რეგიონში — Touch Summit ბრუნდება მთავარი ტექ კონფერენცია კავკასიის რეგიონში — Touch Summit ბრუნდება
-
გადახედვაპარლამენტის ეზოში სამართალდამცავები შეიყვანეს პარლამენტის ეზოში სამართალდამცავები შეიყვანეს
-
გადახედვაკახა კალაძე: ფაქტი არ არსებობს ბუნებაში, რომ არჩევნები გაყალბდა კახა კალაძე: ფაქტი არ არსებობს ბუნებაში, რომ არჩევნები გაყალბდა
-
გადახედვაცნობილი შვედი ეკოაქტივისტი გრეტა ტუნბერგი საქართველოშია ცნობილი შვედი ეკოაქტივისტი გრეტა ტუნბერგი საქართველოშია
კომენტარები