როგორ მიმდინარეობს დეპრესია ბავშვებში და სად ვუშვებთ შეცდომებს — ინტერვიუ ფსიქოლოგთან
მოზარდობა განვითარების ყველაზე სწრაფად ცვალებადი, კომპლექსური, შესაბამისად მრავალი გამოწვევით სავსე პერიოდია. ხასიათის ცვლილება და გარემოს მიმართ მომატებული მგრძნობელობა შესაძლოა მენტალური პრობლემების სათავეც გახდეს, განსაკუთრებით მაშინ, როცა გარემოცვა მის გაგებას ან მისთვის პირადი სივრცის უზრუნველყოფას ვერ ახერხებს.
კონფლიქტური, დაძაბული ყოველდღიურობა, ბულინგი, ბავშვის აზრის ნაკლებად გათვალისწინება ჯანსაღ განვითარებას ხელს უშლის. თანაც გაუარესებული მენტალური ჯანმრთელობა ხშირად გარდატეხის ასაკის ბრალი ჰგონიათ და მის მიმართ ნაკლებ ყურადღებას იჩენენ, რაც სიტუაციას კიდევ უფრო ამწვავებს.
დეპრესია ის კლინიკური დიაგნოზია, რომელიც მცირე ასაკის ბავშვებშიც შეიძლება გამოვლინდეს, მოზარდებში და ზრდასრულებში კი თანაბრად იჩენს თავს, თუმცა ადრეულ ასაკში მისი დიაგნოსტირება უფრო რთულია. ბავშვებში მიმდინარე დეპრესიის, მისი ნიშნებისა და დიაგნოზის მართვაში გარემოს როლზე კლინიკურ ფსიქოლოგს, ფსიქოთერაპევტ ირმა კვაჭაძეს ვესაუბრეთ.
ნიშნები, რომლითაც დეპრესია ვლინდება
ირმა კვაჭაძის თქმით, მოზარდები და ბავშვები ნაკლებად ახერხებენ გასაჭირის სიტყვებით გადმოცემას, შესაბამისად უფროსები უფრო ყურადღებით უნდა იყვნენ.
"მოზარდობაში ბავშვი გადის ერთ-ერთ მთავარ ცხოვრებისეულ ამოცანას: მშობელთან სეპარაციის ეტაპს, რომელიც შესაძლოა წარიმართოს ბუნტის (ემოციური აფექტების) ან პირიქით, ემოციური სენსიტიურობის ფონზე, შესაბამისად, მოწყვლად ასაკადაც, რა თქმა უნდა თინეიჯერები ითვლებიან, თუმცა ადრეულ ასაკშიც შესაძლოა გვქონდეს სიმპტომატიკა (3-5 წლის ასაკში). სირთულეს წარმოადგენს ის ფაქტი, რომ თინეიჯერებში მიმდინარე დეპრესიის სიმპტომატიკა ასაკობრივ, ემოციურ დიასბალანსად ითვლება ხოლმე, ხშირად — შეცდომით. ამასთან, მოზარდებსა და ბავშვებს ნაკლებად შეუძლით საკუთარი მდგომარეობის ვერბალიზება, საუბარი და ახსნა. სწორედ ამიტომ ბავშვების გარემოცვაში მყოფ ზრდასრულებს გაცილებით დიდი პასუხისმგებლობა ეკისრებათ მდგომარეობის დაფიქსირებაში", — აღნიშნავს ირმა კვაჭაძე და დიაგნოზის პირველად ნიშნებზეც ამახვილებს ყურადღებას — "რაც შეეხება ნიშნებს, პირველ რიგში ყურადღება უნდა გავამახვილოთ მოზარდის ქცევაზე, ქცევის ცვლილებასა და ჩვეულ რიტუალებზე უარის თქმაზე. უფრო პატარა ასაკში კი დეპრესია ვლინდება საერთო კუნთოვანი სისუსტით, უენერგიობითა და ხშირი ავადობით. ასევე, შესაძლებელია ბავშვსა და მოზარდს ჰქონდეს:
- არარაციონალური შიში;
- უსუსურობის განცდა;
- ძილის დარღვევა;
- ემოციური ცვლილებები;
- მადის დაქვეითება;
- მოწყენა, სევდა;
- მუდმივი დაღლილობის განცდა;
- დაბალი თვითშეფასება;
- განმარტოების სურვილი;
- ყურადღების კონცენტრაციის დაქვეითება;
- აგრესიული ქცევა;
- საყვარელ თამაშზე უარის თქმა;
- გაღიზიანებადობა, დაუჯერებლობა."
მშობლის როლი
ირმა კვაჭაძე მშობლებს ბავშვის მდგომარეობის უკეთ გაგებისკენ მოუწოდებს. ამბობს, რომ მოზარდმა უნდა იგრძნოს მშობლის გვერდში დგომა და უპირობო სიყვარული.
"მშობელმა ბავშვს უნდა აუხსნას, რომ ესმის მისი მდგომარეობის, რომ ხედავს, თუ რამდენად რთულია მისთვის გამოწვევებთან დამოუკიდებლად გამკლავება, ასევე ხაზი უნდა გაუსვას მისი მხრიდან უპირობო მიმღებლობასა და სიყვარულს. ასევე, ფსიქიკური ჰიგიენა, ფსიქოთერაპიის კულტურა დადებითი კუთხით უნდა წარმოაჩინოს და ფსიქოგანათლების დონის ამაღლებას უნდა შეუწყოს ხელი, რათა, თუ საჭირო გახდება, ვიზიტისთვის მზად იყოს" — გვეუბნება კვაჭაძე და იმასაც ამატებს, რომ მდგომარეობის კონტროლის ერთ-ერთი მთავარი ხერხიც საუბარია — "მდგომარეობის კონტროლი შესაძლებელია მუდმივი საუბრით, ნდობით, კომუნიკაციის გაძლიერებით იმ პირებთან, ვისთანაც მოზარდს უწევს ურთიერთობა, სკოლასა თუ სხვადასხვა წრეზე სიარულისას".
გარემო, როგორც დამხმარე და ხელისშემშლელი ფაქტორი
კლინიკური ფსიქოლოგი ყურადღებას ამახვილებს დიაგნოზის გამამწვავებელ ფაქტორებზე და აღნიშნავს, რომ ხშირად ძალადობისა და ბულინგის შემთხვევები სიტუაციას აუარესებს.
"დეპრესიის სიმპტომატიკა შესაძლოა მიზეზის (ტრიგერის) გარეშე გამოვლინდეს, თუმცა არსებობს მდგომარეობის გამამწვავებელი ფაქტორები, მაგალითად: მოვლენები, რომლებსაც თინეიჯერი არ და ვერ აჟღერებს. ასეთი შეიძლება იყოს ჩაგვრის ინციდენტი სხვადასხვა სოციუმში, უფროსებისგან ან თანატოლებისგან მომდინარე ფიზიკური ან ემოციური ძალადობა, მოვლენები, რომლების დროსაც ბავშვს/ მოზარდს არ აქვს შეგრძნება, რომ მას გაუგებენ ან არ დასჯიან, მშობლების მხრიდან უყურადღებობა, მათი ზედმეტი დაკავებულობა, თანაკლასელთაგან უგულებელყოფა/გარიყვა და ა.შ. ასევე ზედმეტი მოთხოვნები, რომლებსაც მშობელი ან საზოგადოება უყენებს მოზარდს. თუ ბავშვი ჩაიკეტა საკუთარ თავში, ძალიან გაღიზიანებულია, აქვს ემოციური ცვლილებები, უარს აცხადებს სოციუმში გამოვლენაზე, იმალება და ცდილობს არავისთან იკონტაქტოს მშობელმა უნდა მიმართოს სპეციალისტს", — გვიხსნის ფსიქოლოგი.
მისივე თქმით, ჯანსაღ გარემოს დამხმარე, განმკურნავი ეფექტიც აქვს. ის უდიდეს როლს თამაშობს ქცევის ფორმულირებაში და სანდო ადამიანებიც დადებითად მოქმედებენ.
"გარემოში სრულფასოვანი ადაპტაცია ხშირად პანაცეის ფუნქციასაც ასრულებს და სწორედ მისი სიჯანსაღით, მასზე დაყრდნობით ხდება ხოლმე შინაგანი საყრდენის პოვნა. მოზარდებს აქვთ ჩვევა, მიეკედლონ "მნიშვნელოვან ზრდასრულს" ხშირად ასეთი ფიგურაა მასწავლებელი, ტრენერი ან ასე შემდეგ. ამიტომ ბავშვის გარემოცვაში მყოფი ზრდასრულების ჩართულობას ხშრად მოაქვს სასარგებლო შედეგი", — ამბობს ირმა კვაჭაძე.
ირმა კვაჭაძის თქმით, მდგომარეობა საგანგაშო არ არის თუ:
- მოზარდს ყავს მეგობრები, ვისთანაც შეუძლია საკუთარ მოწყენაზე, შფოთვაზე და განცდებზე საუბარი;
- თუ მოზარს, მიუხედავად ასაკობრივი სირულისა, ნდობაზე დამყარებული ურთიერთობა აქვს მშობელთან;
- თუ მოზარდი უფრო ხშირად ისმენს გამამხნევებელ, თანადგომით განმსჭვალულ ფრაზებს და არა კრიტიკას და გაუფასურებას.
ირმა კვაჭაძე საუბრის დასასრულს აღნიშნავს, რომ გავრცელებულია შეცდომა, როდესაც მოზარდებისას ჩადენილი სუიციდის სათავეს სოციალურ ქსელებში ან ქსელურ თამაშებში ეძებენ, რაც არასწორია. "უნდა გვახსოვდეს რომ ამის წინაპირობა ხშირად უიმედობა, მარტოობა, ემოციური მდგომარეობის გაზიარების სირთულეები, ცხოვრებისეული ჩიხის განცდა, განკიცხვის შიში და სიტუაციიდან გამოუვალობის შეგრძნებაა, რომელშიც ვარდება მოზარდი მაშინ, როდესაც არ ჰყავს მეგობრები ან მნიშვნელოვანი უფროსი", — ამბობს ის.
გახსოვდეთ, დეპრესია კლინიკური დიაგნოზია და მისი დიაგნოსტირებისთვის აუცილებელია კლინიცისტი სპეციალისტის ჩართულობა.
Responsible.ge ევროპაბეთის პლატფორმაა, რომელიც საზოგადოებაში აზარტული თამაშების შესახებ ცნობიერების ამაღლებასა და პასუხისმგებლიანი თამაშის პოპულარიზაციას ემსახურება. ამასთანავე, პლატფორმის დახმარებით, შეგიძლიათ, გაეცნოთ პასუხისმგებლიანი თამაშის ხელსაწყოებსა და ანგარიშებს, ასევე ინფორმაციას ევროპაბეთის პასუხისმგებლობის შესახებ საზოგადოების მიმართ, ბიზნესსა და კომუნიკაციაში.
-
გადახედვარუსთაველზე დაძაბულობაა — მობილიზებულია სპეცრაზმი და წყლის ჭავლის მანქანა რუსთაველზე დაძაბულობაა — მობილიზებულია სპეცრაზმი და წყლის ჭავლის მანქანა
-
გადახედვაშსს აქციასთან დაკავშირებით განცხადებას ავრცელებს შსს აქციასთან დაკავშირებით განცხადებას ავრცელებს
-
გადახედვაპარლამენტთან ვითარება დაიძაბა — აქციის მონაწილეები ცდილობენ, საქართველოსა და ევროკავშირის დროშებით სცენაზე ავიდნენ პარლამენტთან ვითარება დაიძაბა — აქციის მონაწილეები ცდილობენ, საქართველოსა და ევროკავშირის დროშებით სცენაზე ავიდნენ
-
გადახედვამშვიდობიანი აქციის მონაწილეები, რესპუბლიკის მოედნიდან, პარლამენტისკენ დაიძრნენ მშვიდობიანი აქციის მონაწილეები, რესპუბლიკის მოედნიდან, პარლამენტისკენ დაიძრნენ
-
გადახედვაპროვოკაციების თავიდან აცილების მიზნით, აუცილებელია ხვალინდელი საკომიტეტო მოსმენის გადადება — ენმ და სტრატეგია აღმაშენებელი პროვოკაციების თავიდან აცილების მიზნით, აუცილებელია ხვალინდელი საკომიტეტო მოსმენის გადადება — ენმ და სტრატეგია აღმაშენებელი
-
გადახედვაარა რუსულ კანონს! — რესპუბლიკის მოედანზე საპროტესტო აქცია მიმდინარეობს არა რუსულ კანონს! — რესპუბლიკის მოედანზე საპროტესტო აქცია მიმდინარეობს
-
გადახედვარესპუბლიკის მოედანზე რუსული კანონის საწინააღმდეგო აქციის მონაწილეები იკრიბებიან რესპუბლიკის მოედანზე რუსული კანონის საწინააღმდეგო აქციის მონაწილეები იკრიბებიან
-
გადახედვაგორგილაძის აუტანელი სიმსუბუქე: საღამოს ევროპული მარშია დაგეგმილი, ამიტომ გადაცემა დღეს არ გავა. ინტერვიუ მოიცდის, ჩვენი ქვეყნის წინაშე მდგომი გამოწვევები ვერა. გორგილაძის აუტანელი სიმსუბუქე: საღამოს ევროპული მარშია დაგეგმილი, ამიტომ გადაცემა დღეს არ გავა. ინტერვიუ მოიცდის, ჩვენი ქვეყნის წინაშე მდგომი გამოწვევები ვერა.
-
გადახედვაბრიტნი სპირსის სასამართლო პროცესი საბოლოოდ დასრულდა — ბრიტნი თავისუფალია ბრიტნი სპირსის სასამართლო პროცესი საბოლოოდ დასრულდა — ბრიტნი თავისუფალია
-
გადახედვაროგორ გავძლებთ აქ? — LOUDspeakers პოლიტიკურ პროცესებს სიმღერით ეხმაურება როგორ გავძლებთ აქ? — LOUDspeakers პოლიტიკურ პროცესებს სიმღერით ეხმაურება
-
-
გადახედვასანქციები, სავიზო შეზღუდვების გაფართოება, პირდაპირი დაფინანსების შეწყვეტა — რა წერია ამერიკელი სენატორების წერილში, რომელიც კობახიძეს გაუგზავნეს სანქციები, სავიზო შეზღუდვების გაფართოება, პირდაპირი დაფინანსების შეწყვეტა — რა წერია ამერიკელი სენატორების წერილში, რომელიც კობახიძეს გაუგზავნეს
-
-
გადახედვამელანომის პირველ ინდივიდუალიზებულ ვაქცინას უკვე ასობით ადამიანზე ცდიან მელანომის პირველ ინდივიდუალიზებულ ვაქცინას უკვე ასობით ადამიანზე ცდიან
-
გადახედვაყველაზე დიდი ცხოველი, რომელსაც ხმელეთზე უარსებია — პატაგოტიტანი ყველაზე დიდი ცხოველი, რომელსაც ხმელეთზე უარსებია — პატაგოტიტანი
-
გადახედვაSETI-ს მეცნიერის თქმით, არამიწიერი სიცოცხლის აღმოჩენა გარდაუვალია და ამას ჯეიმს ვების ტელესკოპით შევძლებთ SETI-ს მეცნიერის თქმით, არამიწიერი სიცოცხლის აღმოჩენა გარდაუვალია და ამას ჯეიმს ვების ტელესკოპით შევძლებთ
-
გადახედვაამომავალი ვარსკვლავები — გიორგი გიგაშვილი პრესტიჟული ევროპული პროგრამის გამარჯვებულია ამომავალი ვარსკვლავები — გიორგი გიგაშვილი პრესტიჟული ევროპული პროგრამის გამარჯვებულია
-
გადახედვამეცნიერებმა ძველ გრაგნილში პლატონის საფლავის მდებარეობაზე მინიშნებას მიაგნეს მეცნიერებმა ძველ გრაგნილში პლატონის საფლავის მდებარეობაზე მინიშნებას მიაგნეს
-
-
-
კომენტარები