ტასმანიური მგელი 80 წელიწადზე მეტია, რაც გადაშენებულ სახეობათა რიცხვს მიეკუთვნება, თუმცა მალე შეიძლება ეს სიტუაცია შეიცვალოს. ტასმანიური მგელი - ცნობილი, როგორც ტილაცინი, ჩანთოსან ძუძუმწოვართა ოჯახს მიეკუთვნებოდა და ავსტრალიასა და ტასმანიის კუნძულზე ბინადრობდა. ავსტრალიიდან მისი კვალი დაახლოებით 3000 წლის წინ გაქრა, ხოლო ტასმანიის კუნძულზე ტილაცინებმა საკმაოდ დიდი ხანი იცხოვრეს. მე-19 საუკუნეში იმ მიზეზით, რომ ტასმანიურმა მგლებმა დიდი რაოდენობით ცხვრები გაწყვიტეს, მათი მოკვლისთვის ჯილდოც კი დაწესდა.

1936 წელს სიტუაცია იმდენად შეიცვალა, რომ ტასმანიის მთავრობამ ამ ცხოველებზე ნადირობა აკრძალა. სულ რაღაც 2 თვის შემდეგ, ვაშინგტონში ჰობარტის ზოოპარკში უკანასკნელი ტასმანიური მგელი მოკვდა. წლების განმავლობაში დადიოდა ხმები, რომ ჩრდილოეთ ავსტრალიაში ტილაცინები ისევ ბინადრობდნენ, თუმცა ამის არავითარი მტკიცებულება არ არსებობს.

უკანასკნელი ტილაცინი

ფოტო: Getty Images

2017 წლის დეკემბერში მელბურნის უნივერსიტეტის მეცნიერთა ჯგუფმა შეძლო ამ ჩანთოსანი ცხოველის მთლიანი გენომის აგება და მომავალში მის "გაცოცხლებასაც" გეგმავს. გენომის აგება შესაძლებელი აღმოჩნდა მხოლოდ იმის წყალობით, რომ ლაბორატორიებში დღემდე შენახულია ტილაცინთა "ლეკვების" ნიმუშები. ტილაცინთა გაცოცხლების პროცესში მთავარი პრობლემა მათი ახლო მონათესავე სახეობის არარსებობაა. მაგალითისათვის, მეცნიერთა სხვა ჯგუფი უახლოეს მომავალში მამონტების დაბრუნებას აპირებს, რასაც ხელს ძალიან უწყობს ის ფაქტი, რომ თანამედროვე აზიური სპილოები და მამონტები ევოლუციურად ახლო მონათესავე სახეობები არიან. თანამედროვე ტექნოლოგიების წყალობით, მეცნიერებს შეუძლიათ, აზიური სპილოს დნმ მაქსიმალურად დაამსგავსონ მამონტის დნმ-ს და მიღებული შედეგი მამონტის გამოსაყვანად გამოიყენონ. ამისათვის ისინი CRISPR ტექნიკას იყენებენ, რომელსაც "მოლეკულურ მაკრატელსაც" უწოდებენ და რომლითაც საკმაოდ მოსახერხებელია დნმ-ს რედაქტირება. პროფესორ პასკის შეფასებით, ტილაცინის შემთხვევაში გენური რედაქტირების მოცულობა ათჯერ მეტი იქნება, ვიდრე მამონტების შემთხვევაში. ეს გასაკვირი სულაც არაა იმის გათვალისწინებით, რომ ტილაცინის დნმ-ს გამოსაყვანად მეცნიერები ჩანთოსანი ჭიანჭველაჭამიას დნმ-ს გამოყენებას აპირებენ (ჩანთოსანი ჭიანჭველაჭამია ტილაცინებთან ევოლუციურად ყველაზე ახლო მონათესავე სახეობაა).

ჩანთოსანი ჭიანჭველაჭამია

ფოტო: Robert McLean

გენური ინჟინერია ახალგაზრდა სფეროა და სწორედ მამონტის გენომზე მომუშავე მეცნიერთა დამსახურებაა ამ სფეროს განვითარება. CRISPR ტექნიკით მუშაობა მხოლოდ 5 წელიწადია მიმდინარეობს და გადაშენებულ სახეობათა "გაცოცხლება" უკვე შესაძლებელია, ზუსტად ისე, როგორც მხატვრულ ფილმ "იურული პერიოდის პარკში" აცოცხლებენ დინოზავრებს. პროფესორ პასკის თქმით, ეს აღარაა სამეცნიერო ფანტაზიის ნაწილი და უკვე მეცნიერული ფაქტია. ამ ეტაპზე მელბურნის უნივერსიტეტის მეცნიერთა ჯგუფი მამონტის პროექტზე მუშაობის დასრულებას ელოდება და გრძელვადიან შედეგებზე დაკვირვებას აპირებს. შესაბამისად, თუ შედეგები იმედისმომცემი აღმოჩნდა, შესაძლებელია ჩვენმა პლანეტამ კვლავ უმასპინძლოს ავსტრალიის ერთ-ერთ ყველაზე სიმბოლურ მაცხოვრებელს.