ახალი კვლევის თანახმად, ჩვენი ფუნდამენტური მორალური ორიენტაციის ჩამოყალიბებაში გენეტიკა დიდ როლს თამაშობს. ის, თუ რომელი ეთიკური ჩარჩოა ჩვენთვის უფრო მისაღები — უტილიტარული თუ კანტიანური — ნაწილობრივ ჩვენს დნმ-შია ჩაწერილი.

საუკუნეების განმავლობაში, მორალის ფილოსოფოსები ორ ურთიერთწინააღმდეგობრივ ეთიკურ ჩარჩოს განიხილავდნენ. უტილიტარიზმის მიხედვით, რომელსაც საფუძველი ჯერემი ბენტამმა ჩაუყარა, გამართლებული ის ქმედებაა, რომელიც მაქსიმალურად უზრუნველყოფს კეთილდღეობას. ხოლო თუ კანტიანურ ეთიკას დავუჯერებთ, არსებობს აბსოლუტური მორალური ვალდებულებები, რომელთა შესაძლო შედეგებიც ნაკლებად მნიშვნელოვანია.

ყოველთვის მიიჩნეოდა, რომ ამ ურთიერთსაპირისპირო შეხედულებებს ადამიანებს შორის არსებული ფსიქოლოგიური განსხვავებები იწვევს, მაგრამ თვითონ ეს განსხვავებები საიდან მოდის? უმეტესად აღზრდისა და გარემო პირობების შედეგია თუ უფრო ღრმა ბიოლოგიური საფუძვლებიც აქვს?

ამ შეკითხვაზე პასუხის გასაცემად, კვლევის ავტორმა, ტიმოთი ბეიტსმა, ბრიზბენში მცხოვრები მოზარდი ტყუპების მონაცემები გააანალიზა. მან შეისწავლა 439 მონოზიგოტური (იდენტური) და 627 დიზიგოტური (არაიდენტური) ტყუპი. იდენტურ ტყუპებს დნმ-ს 100% აქვთ საერთო, არაიდენტურებს კი — 50%.

ცდისპირები ავსტრალიელები იყვნენ, შესაბამისად ისინი საშუალოსტატისტიკურად ავსტრალიელებისთვის დამახასიათებელ ეთნიკურ და სოციოეკონომიკურ ფონს იზიარებდნენ. მათ შეავსეს ტესტი — ოქსფორდის უტილიტარიზმის სკალა (OUS). ეს ტესტი უტილიტარული აზროვნების ორ სხვადასხვა განზომილებას აფასებს: მიუკერძოებელ კეთილმოსურნეობას (იგულისხმება მაქსიმალური კეთილდღეობის სურვილი კონკრეტული ინდივიდების ან ჯგუფების მიმართ ფავორიტიზმის გარეშე) და ინსტრუმენტულ ზიანს (ძალადობაზე ან ზიანის მიყენებაზე თანხმობა უფრო დიდი კეთილდღეობისთვის).

მიუკერძოებელმა კეთილმოსურნეობამ მემკვიდრეობითობის 58% აჩვენა, ხოლო ინსტრუმენტულმა ზიანმა — 42%. უტილიტარიზმისკენ მიდრეკილების ზოგადი მაჩვენებელი 52% იყო. უტილიტარული აზროვნების ეს ორი განზომილება გენეტიკური თვალსაზრისით უმეტესად ერთმანეთისგან დამოუკიდებელი იყო. ეს კი იმაზე მეტყველებს, რომ ადამიანი, რომელიც საყოველთაო კეთილდღეობის მაქსიმალიზაციისკენაა გენეტიკურად მიდრეკილი, აუცილებელი არაა, რომ ამ მიზნის მისაღწევად ვინმესთვის ზიანის მიყენებას ემხრობოდეს.

მკვლევრებმა საერთო გარემო პირობების გავლენის დამადასტურებელი მხოლოდ მინიმალური რაოდენობის მტკიცებულება იპოვეს. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, ერთი და იმავე სახლში გაზრდას მინიმალური გავლენა ჰქონდა ამ მორალური პერსპექტივების განვითარებაზე. ეს განსხვავებები ძირითადად გენეტიკამ და უნიკალურმა გარემო პირობებმა ჩამოაყალიბა.

ბეიტსი ამბობს, რომ რადგან მისი კვლევა მხოლოდ ავსტრალიელ ტყუპებზე ჩატარდა, შედეგების განზოგადება ბოლომდე მართებული არ იქნება. იგი იმედოვნებს, რომ მომავალში ჩატარებული კვლევები აჩვენებს, რამდენად იცვლება ეს შედეგები სხვადასხვა კულტურულ თუ სოციოეკონომიკურ კონტექსტში.

კვლევა გამოცემაში Personality & Individual Differences გამოქვეყნდა.