ზოოპარკში წასვლა და პანდების ნახვა ნამდვილად სასიამონო გამოცდილებაა, მაგრამ იცით თუ არა, რომ ჩინეთის ფარგლებს გარეთ ზოოპარკებში პანდების არსებობა ერთგვარი დიპლომატიური ჟესტის შედეგია?

პანდას დიპლომატია ოფიციალური სახელია იმისა, თუ როგორ და რატომ გავრცელდნენ პანდები მსოფლიოს ზოოპარკებში. "დიპლომატიის" დარქმევის მიზეზი კი ის იყო, რომ ჩინეთი პანდებს თავისი დიპლომატიური ურთიერთობების გასაუმჯობესებლად და საერთაშორისო იმიჯის ასამაღლებლად იყენებდა. ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკა 1949 წელს ჩამოყალიბდა. ქვეყანამ, რომელსაც იმ დროს მაო მართავდა, გადაშენების პირას მყოფი გიგანტური პანდების გასესხება დაიწყო, რათა ისინი ჩინეთის ელჩებად ქცეულიყვნენ. თავდაპირველად, პანდები გადაეცათ კომუნისტურ ქვეყნებს, რადგან ეს ის კავშირები იყო, რომლითაც იმ დროის ჩინეთი ინტერესდებოდა. ეს მოიცავდა ძირითადად ჩრდილოეთ კორეასა და ყოფილ საბჭოთა კავშირს.

როდის იქცა პანდას დიპლომატია ერთგვარ ტრადიციად?

ჩინეთის მეთაური მაო და იოსებ სტალინი

ჩინეთის მეთაური მაო და იოსებ სტალინი

ეს ტრადიცია 1957 წლიდან არსებობს ჩინეთში, რომლის მიხედვითაც მეგობრულ სახელმწიფოს დიპლომატიური საჩუქრის სახით წყვილი პანდა ეგზავნება.

ტრადიცია მე-7 საუკუნიდან მომდინარეობს. როცა ჩინეთმა მეგობრობის ნიშნად იაპონიის იმპერატორს წყვილი პანდა გაუგზავნა.

მსოფლიოს ზოოპარკებში არსებული ყველა პანდა ჩინეთის საკუთრებად ითვლება, მათი სიკვდილის შემთხვევაში სახელმწიფომ ჩინეთს მილიონი დოლარის ოდენობის ჯარიმა უნდა გადაუხადოს, ახალი ნაშიერი კი, მსოფლიოს რომელ ქვეყანაშიც არ უნდა დაიბადოს, აუცილებლად ჩინეთს უნდა გადაეცეს.

პრეზიდენტი ნიქსონი და პანდას დიპლომატია

ფოტო: The Collector

სწორედ რიჩარდ ნიქსონის დამსახურებაა, რომ აშშ-ს ზოოპარკებში პანდების ნახვა შესაძლებელი გახდა. ნიქსონის პირველი ვიზიტი ჩინეთში, რომელიც 1972 წლის თებერვალში შედგა, გადამწყვეტი მომენტი იყო, რადგან ორი ათეული წლის განმავლობაში ჩინეთსა და აშშ-ს შორის მყარი დიპლომატიური ურთიერთობები არ არსებობდა. სადილზე პირველმა ლედიმ, პეტ ნიქსონმა აღნიშნა, თუ როგორ უყვარდა პანდები. მათ უთხრეს, რომ ჩინეთი სიამოვნებით აჩუქებდა შეერთებულ შტატებს პანდებს და საჩუქრად პეკინმა ვაშინგტონს ორი პანდა გაუგზავნა.

თუ ჩინეთი რომელიმე ქვეყნიდან პანდების გამოთხოვას იწყებს, ეს თავისთავად დიპლომატიური ურთიერთობების გაუარესებას ნიშნავს. როგორც ცნობილია, ჩინეთმა 2023 წელს ვაშინგტონიდან სამი პანდა დაიბრუნა, აშშ-ში მხოლოდ ოთხი პანდა დარჩა, რომლებსაც ჩინეთი სავარაუდოდ ამ წლის ბოლოსთვის გამოითხოვს.

ანალიტიკოსების აზრით, თუ ჩინეთი და აშშ შეთანხმებებს არ განაახლებენ, ამერიკაში არც ერთი გიგანტური პანდა აღარ დარჩება, რაც 1972 წლიდან დღემდე არ მომხდარა.