რუსეთის ეკონომიკა კოლაფსისკენ მიდის — რას ნიშნავს ეს?
უკრაინაში შეჭრის გასამართლებლად, ვლადიმერ პუტინმა რუსეთი ჰეგემონურ ძალად წარმოაჩინა, რომელიც იმპერიულ სიდიადეზე თავის "კანონიერ პრეტენზიას" გამოთქვამს. თუმცა, ქვეყნის ეკონომიკური შესაძლებლობების გათვალისწინებით, რუსეთს უკრაინაში ომის დაწყებამდეც გაუჭირდებოდა იმპერიის შენარჩუნება.
ახლა, როდესაც რუსული რუბლის მკვეთრი დაცემა საგარეო სანქციებითაა განპირობებული, რუსეთის ეკონომიკური მდგომარეობა კიდევ უფრო გაუარესდა. სანქციებით შეცვლილი გაცვლითი კურსით თუ ვიხელმძღვანელებთ, 7 მარტის მდგომარეობით რუსეთის ეკონომიკა სიდიდით მსოფლიოში 22-ე იყო და მისი მთლიანი შიდა პროდუქტი (მშპ) ოჰაიოს შტატისას დიდად არ აღემატებოდა.
ეს სიტუაცია იმ წარსულისგან განსხვავებულია, როდესაც რუსეთი ნამდვილ მსოფლიო ძალას წარმოადგენდა. გვიანდელი ეკონომიკის ისტორიკოსის, ანგუს მედისონის მიერ შეკრებილი მონაცემების მიხედვით, 1913 წელს რუსეთი ეკონომიკით მეხუთე უდიდესი სახელმწიფო იყო მსოფლიოში — შეერთებული შტატების, ჩინეთის, გერმანიისა და დიდი ბრიტანეთის შემდეგ. 1957 წელს კი, როდესაც სსრკ-მ კოსმოსში პირველი თანამგზავრი გაუშვა, საბჭოთა ეკონომიკა მსოფლიოში სიდიდით მეორე იყო, ამერიკის შემდეგ.
პუტინის სწრაფვა დიდებისკენ
პუტინი პრეზიდენტად საბჭოთა კავშირის ქაოსური დაშლის და 1998 წლის ფინანსური კრიზისის შემდეგ აირჩიეს. ამ კრიზისის შედეგად რუსეთის ეკონომიკამ დეფოლტი განიცადა და ვალუტის ფიქსირებული კურსი წარსულს ჩაბარდა.
იმ დროისათვის საბაზრო ღირებულების მიხედვით რუსეთის მშპ $210 მილიარდამდე ჩამოვიდა, რის გამოც მან მსოფლიოს უმსხვილეს ეკონომიკათა შორის 24-ე ადგილზე გადაინაცვლა, ავსტრიის შემდეგ (მშპ-ს ყველა თანამედროვე მაჩვენებელი მოცემულია 2021 წლის ოქტომბრის მსოფლიო ეკონომიკური მიმოხილვიდან, რომელიც საერთაშორისო სავალუტო ფონდის მიერაა გამოქვეყნებული).
პუტინმა რუს ხალხთან არაფორმალური სოციალური კონტრაქტი გააფორმა, რომელშიც ის თავის ამომრჩეველს თვალშისაცემ ეკონომიკურ ზრდას შეჰპირდა. პუტინის მმართველობის პირობებში და იმ სასაქონლო ფასის სუპერციკლის დახმარებით, რომელიც 21-ე საუკუნეშიც გაგრძელდა, რუსეთის მშპ ათჯერ გაიზარდა. ამან ქვეყანას — გლობალური აქტუალობა, მის საშუალო ფენას კი მსყიდველობითი უნარი დაუბრუნა.
თუმცა რუსი მკვლევრები ამტკიცებდნენ, რომ როდესაც რუსეთის ეკონომიკამ მწვერვალიდან დაშვება დაიწყო, პუტინმა თავისი მმართველობის ლეგიტიმაცია ამჯერად ისეთ საგარეო პოლიტიკურ ქმედებებზე დააფუძნა, რომელიც რუსეთს "დიადი ძალის" სტატუსს აღუდგენდა. ამ მხრივ პირველი ნაბიჯი მან ჯერ კიდევ 2008 წელს საქართველოში ომის დაწყებით გადადგა. 2014 წლის ყირიმის ანექსიით კი უკვე ცხადი გახდა, რომ ის არჩეულ საგარეო კურსზე მყარად იდგა.
იმის გათვალისწინებით, რომ საბაზრო განაკვეთის მიხედვით რუსეთის მშპ-მ 2013-დან 2020 წლამდე თავისი ღირებულების მესამედი დაკარგა, უკრაინაში შეჭრა პუტინის სტრატეგიით გათვალისწინებული კიდევ ერთი სარისკო სვლა იყო — იგი ავტორიტეტის მოხვეჭას არა ეკონომიკური მაჩვენებლებით, არამედ "დიდი ძალაუფლების სტატუსით" ცდილობს.
ამის პარალელურად, დასავლეთის შეუპოვარმა ფინანსურმა და ეკონომიკურმა სანქციებმა რუსეთის ეკონომიკური ვარდნა მხოლოდ დააჩქარა.
ინგლისის ბაზარზე რუსული აქციები მარტის შუა რიცხვებისთვის 98 პროცენტით დაეცა, რამაც რუსეთი $572 მილიარდით აზარალა. ამასთან, რუსულ საფონდო ბირჟებზე ვაჭრობა დღემდე ნაწილობრივ შეჩერებულია.
დომინოს ეფექტი
საბაზრო განაკვეთის მიხედვით ქვეყნის მთლიანი შიდა პროდუქტი აღნიშნავს მის იმ მშპ-ს, რომელიც აშშ დოლარის მსგავს გლობალურ ვალუტაშია კონვერტირებული. მიუხედავად იმისა, რომ მშპ-ს გაზომვის სხვა გზებიც არსებობს, როდესაც საქმე გლობალურ ვაჭრობას, ინვესტიციებსა და ეკონომიკურ ძალას ეხება — გადამწყვეტი სწორედ საბაზრო ფასია.
2021 წელს რუსეთის მშპ საბაზრო განაკვეთის მიხედვით $1.65 ტრილიონს შეადგენდა, რაც საკმარისი იყო იმისთვის, რომ იგი მსოფლიოს უმსხვილეს ეკონომიკებს შორის მე-11 ადგილზე ყოფილიყო, სამხრეთ კორეის შემდეგ. თუ, უხეში გაანგარიშებით, რუსეთის 2021 წლის მშპ-ს 2022 წლის 7 მარტისთვის არსებულ გაცვლით კურსზე (და არა საშუალო კურსზე) გადავიყვანთ და მას 2021 წლის საბაზრო განაკვეთით განსაზღვრულ მშპ-ის სტატისტიკას შევადარებთ, რეიტინგი შეიცვლება და რუსეთი ტაივანსა და პოლონეთს შორის, 22-ე ადგილზე გადაინაცვლებს.
ეს ვარდნა არსებულ ვითარებას ზუსტად ვერ აფასებს. მაშინ, როცა რუბლის დაცემა რუსეთის მშპ-ს აშშ დოლართან მიმართებაში ამცირებს, ქვეყნის დასუსტებული ეკონომიკა პირდაპირ რუბლის მშპ-ს სწევს დაბლა. გარდა ამისა, რუსეთის იზოლირება მის ეკონომიკურ კონკურენტუნარიანობას ძირს უთხრის, რაც ეკონომიკურ ნაპრალს კიდევ უფრო გაზრდის.
უკრაინელებმა, რომლებიც თავიანთი ქვეყნის საზღვრებში გადმოსულ რუსულ არმიას დაუპირისპირდნენ, პუტინის ქიმერულ სტრატეგიას ბრძნულად უპასუხეს. "თქვენს ქვეყანაში არ გაქვთ პრობლემები გადასაჭრელი? ყველანი მდიდრები ხართ იქ, როგორც ემირატებში?" — უყვირა ერთმა შუახნის კაცმა რუს ჯარისკაცებს.
პუტინის შემდეგი ნაბიჯი
როგორც რობერტ კენედიმ ერთხელ მახვილგონივრულად შენიშნა, მშპ საზოგადოებისთვის ღირებულ ბევრ ისეთ ფაქტორს ვერ ითვალისწინებს, როგორიც, მაგალითად, ჯანმრთელობა და განათლებაა. საბაზრო განაკვეთის მიხედვით რუსეთის მშპ-ის ვარდნა იმ ადამიანურ ტრაგედიას ვერ აღწერს, რომელიც ომის შედეგად ხდება.
მაგრამ ის, რასაც ეს რიცხვები ააშკარავებენ, არის ის, რომ პუტინის პრეტენზია — ეკონომიკური მაჩვენებლებით განემტკიცებინა თავისი ლეგიტიმაცია — მთლიანად განადგურებულია. დიდი ძალაუფლების მქონე სახელმწიფოს სტატუსი კი მჭიდროდაა დაკავშირებული ეკონომიკურ ძალასთან. შესაბამისად, ლეგიტიმაციის ის წყაროც, რომელსაც პუტინი დღეს ეყრდნობა, ნაციონალისტური სიამაყის გაღვივებისთვის გამოუსადეგარია.
პუტინმა რუსეთი რთული პერიოდიდან ერთხელ კი გამოიყვანა, მაგრამ მან ქვეყანა ახალი გამოწვევების წინაშე დააყენა. თუმცა ეს მისი შემდეგი ნაბიჯების მომლოდინე უკრაინისთვის — და დანარჩენი მსოფლიოსთვისაც — დიდი ვერაფერი ნუგეშია.
-
გადახედვანიკა მელია: ნაცვლად სპორტის სასახლისა, ვიკრიბებით 3 საათზე, სააპელაციო სასამართლოსთან, მოვითხოვოთ საჩივრების სამართლიანი განხილვა ნიკა მელია: ნაცვლად სპორტის სასახლისა, ვიკრიბებით 3 საათზე, სააპელაციო სასამართლოსთან, მოვითხოვოთ საჩივრების სამართლიანი განხილვა
-
გადახედვაალეკო ელისაშვილი: მადლობა, რომ ეს დღეები გვაკრიტიკებდით და წკეპლები შემოგვცხეთ, კოჭები გვეწვოდა ოპოზიციას ალეკო ელისაშვილი: მადლობა, რომ ეს დღეები გვაკრიტიკებდით და წკეპლები შემოგვცხეთ, კოჭები გვეწვოდა ოპოზიციას
-
გადახედვარესპუბლიკური საავადმყოფო დღეიდან პაციენტების მიღებას შეძლებს რესპუბლიკური საავადმყოფო დღეიდან პაციენტების მიღებას შეძლებს
-
-
გადახედვასაქართველოში ამინდი უარესდება – სინოპტიკოსების გაფრთხილება მოსახლეობას საქართველოში ამინდი უარესდება – სინოპტიკოსების გაფრთხილება მოსახლეობას
-
გადახედვარამდენიმე თვეა, მასთან კომუნიკაცია არ მაქვს – ელისაშვილი იოსელიანზე რამდენიმე თვეა, მასთან კომუნიკაცია არ მაქვს – ელისაშვილი იოსელიანზე
-
გადახედვასიმართლე სინათლეა — თელავის სასამართლოს მოსამართლე ვლადიმერ ხოჭუას გადაწყვეტილებაზე სიმართლე სინათლეა — თელავის სასამართლოს მოსამართლე ვლადიმერ ხოჭუას გადაწყვეტილებაზე
-
გადახედვაუამინდობის გამო, საავტომობილო გზების ცალკეულ მონაკვეთებზე შეზღუდვები დაწესდა უამინდობის გამო, საავტომობილო გზების ცალკეულ მონაკვეთებზე შეზღუდვები დაწესდა
-
გადახედვაცესკო თეთრიწყაროსა და გორის სასამართლოების გადაწყვეტილებას სააპელაციო სასამართლოში ასაჩივრებს ცესკო თეთრიწყაროსა და გორის სასამართლოების გადაწყვეტილებას სააპელაციო სასამართლოში ასაჩივრებს
-
გადახედვარა თქმა უნდა, ჩვენ ქართველი ხალხის გვერდით ვდგავართ — მეთიუ მილერი რა თქმა უნდა, ჩვენ ქართველი ხალხის გვერდით ვდგავართ — მეთიუ მილერი
-
გადახედვავლადიმერ ხუჭუა: ამ ხმის დამთვლელი აპარატით ხმის დაცულობისა და ხმის ფარულობის გარანტია ამომრჩეველს არ ჰქონდა ვლადიმერ ხუჭუა: ამ ხმის დამთვლელი აპარატით ხმის დაცულობისა და ხმის ფარულობის გარანტია ამომრჩეველს არ ჰქონდა
-
გადახედვასალომე ზურაბიშვილი: საქართველო გადარჩება - ერთი წესიერი მოსამართლე გამოჩნდა, ერთი ღირსეული დიპლომატი და უამრავი უცნობი გმირი სალომე ზურაბიშვილი: საქართველო გადარჩება - ერთი წესიერი მოსამართლე გამოჩნდა, ერთი ღირსეული დიპლომატი და უამრავი უცნობი გმირი
-
გადახედვაგორის სასამართლომ 15 უბანზე ბათილი ბიულეტენების გადათვლის შესახებ ISFED-ის სარჩელი დააკმაყოფილა გორის სასამართლომ 15 უბანზე ბათილი ბიულეტენების გადათვლის შესახებ ISFED-ის სარჩელი დააკმაყოფილა
-
გადახედვათეთრიწყაროს სასამართლომ დააკმაყოფილა საია-ს სარჩელი ხმის ფარულობაზე თეთრიწყაროს სასამართლომ დააკმაყოფილა საია-ს სარჩელი ხმის ფარულობაზე
-
გადახედვამდინარაძე: აქციები ისე ჩატარდეს, ფოთოლი არ ჩამოვარდეს! მდინარაძე: აქციები ისე ჩატარდეს, ფოთოლი არ ჩამოვარდეს!
-
გადახედვამამუკა ხაზარაძის განცხადებით, ბარათაშვილის ხიდზე "გამაფრთხილებელი პიკეტირება მოეწყობა" მამუკა ხაზარაძის განცხადებით, ბარათაშვილის ხიდზე "გამაფრთხილებელი პიკეტირება მოეწყობა"
-
გადახედვაოპოზიციურმა პარტიებმა რუსთაველის გამზირზე შეკრებილებს სამოქმედო გეგმა გააცნეს ოპოზიციურმა პარტიებმა რუსთაველის გამზირზე შეკრებილებს სამოქმედო გეგმა გააცნეს
-
გადახედვაზურა ჯაფარიძე: მოგვიწევს ქუჩაში ბრძოლა და ამისთვის იყავით მზად ზურა ჯაფარიძე: მოგვიწევს ქუჩაში ბრძოლა და ამისთვის იყავით მზად
-
გადახედვანიკა მელია: ხვალ 14 საათზე სპორტის სასახლესთან შევიკრიბებით ნიკა მელია: ხვალ 14 საათზე სპორტის სასახლესთან შევიკრიბებით
-
გადახედვაგიორგი მარგველაშვილი: პროტესტი მოიტანს შედეგს, მაგრამ უნდა გვესმოდეს, რომ ის იქნება ხანგრძლივი, დამქანცველი, თავისი "პიკებით" და ჩავარდნებით გიორგი მარგველაშვილი: პროტესტი მოიტანს შედეგს, მაგრამ უნდა გვესმოდეს, რომ ის იქნება ხანგრძლივი, დამქანცველი, თავისი "პიკებით" და ჩავარდნებით
-
გადახედვაურსულა ფონ დერ ლაიენი: არჩევნების შემდგომი სიტუაცია კვლავ შემაშფოთებელია ურსულა ფონ დერ ლაიენი: არჩევნების შემდგომი სიტუაცია კვლავ შემაშფოთებელია
კომენტარები