რუსეთის ეკონომიკა კოლაფსისკენ მიდის — რას ნიშნავს ეს?
უკრაინაში შეჭრის გასამართლებლად, ვლადიმერ პუტინმა რუსეთი ჰეგემონურ ძალად წარმოაჩინა, რომელიც იმპერიულ სიდიადეზე თავის "კანონიერ პრეტენზიას" გამოთქვამს. თუმცა, ქვეყნის ეკონომიკური შესაძლებლობების გათვალისწინებით, რუსეთს უკრაინაში ომის დაწყებამდეც გაუჭირდებოდა იმპერიის შენარჩუნება.
ახლა, როდესაც რუსული რუბლის მკვეთრი დაცემა საგარეო სანქციებითაა განპირობებული, რუსეთის ეკონომიკური მდგომარეობა კიდევ უფრო გაუარესდა. სანქციებით შეცვლილი გაცვლითი კურსით თუ ვიხელმძღვანელებთ, 7 მარტის მდგომარეობით რუსეთის ეკონომიკა სიდიდით მსოფლიოში 22-ე იყო და მისი მთლიანი შიდა პროდუქტი (მშპ) ოჰაიოს შტატისას დიდად არ აღემატებოდა.
ეს სიტუაცია იმ წარსულისგან განსხვავებულია, როდესაც რუსეთი ნამდვილ მსოფლიო ძალას წარმოადგენდა. გვიანდელი ეკონომიკის ისტორიკოსის, ანგუს მედისონის მიერ შეკრებილი მონაცემების მიხედვით, 1913 წელს რუსეთი ეკონომიკით მეხუთე უდიდესი სახელმწიფო იყო მსოფლიოში — შეერთებული შტატების, ჩინეთის, გერმანიისა და დიდი ბრიტანეთის შემდეგ. 1957 წელს კი, როდესაც სსრკ-მ კოსმოსში პირველი თანამგზავრი გაუშვა, საბჭოთა ეკონომიკა მსოფლიოში სიდიდით მეორე იყო, ამერიკის შემდეგ.
პუტინის სწრაფვა დიდებისკენ
პუტინი პრეზიდენტად საბჭოთა კავშირის ქაოსური დაშლის და 1998 წლის ფინანსური კრიზისის შემდეგ აირჩიეს. ამ კრიზისის შედეგად რუსეთის ეკონომიკამ დეფოლტი განიცადა და ვალუტის ფიქსირებული კურსი წარსულს ჩაბარდა.
იმ დროისათვის საბაზრო ღირებულების მიხედვით რუსეთის მშპ $210 მილიარდამდე ჩამოვიდა, რის გამოც მან მსოფლიოს უმსხვილეს ეკონომიკათა შორის 24-ე ადგილზე გადაინაცვლა, ავსტრიის შემდეგ (მშპ-ს ყველა თანამედროვე მაჩვენებელი მოცემულია 2021 წლის ოქტომბრის მსოფლიო ეკონომიკური მიმოხილვიდან, რომელიც საერთაშორისო სავალუტო ფონდის მიერაა გამოქვეყნებული).
პუტინმა რუს ხალხთან არაფორმალური სოციალური კონტრაქტი გააფორმა, რომელშიც ის თავის ამომრჩეველს თვალშისაცემ ეკონომიკურ ზრდას შეჰპირდა. პუტინის მმართველობის პირობებში და იმ სასაქონლო ფასის სუპერციკლის დახმარებით, რომელიც 21-ე საუკუნეშიც გაგრძელდა, რუსეთის მშპ ათჯერ გაიზარდა. ამან ქვეყანას — გლობალური აქტუალობა, მის საშუალო ფენას კი მსყიდველობითი უნარი დაუბრუნა.
თუმცა რუსი მკვლევრები ამტკიცებდნენ, რომ როდესაც რუსეთის ეკონომიკამ მწვერვალიდან დაშვება დაიწყო, პუტინმა თავისი მმართველობის ლეგიტიმაცია ამჯერად ისეთ საგარეო პოლიტიკურ ქმედებებზე დააფუძნა, რომელიც რუსეთს "დიადი ძალის" სტატუსს აღუდგენდა. ამ მხრივ პირველი ნაბიჯი მან ჯერ კიდევ 2008 წელს საქართველოში ომის დაწყებით გადადგა. 2014 წლის ყირიმის ანექსიით კი უკვე ცხადი გახდა, რომ ის არჩეულ საგარეო კურსზე მყარად იდგა.
იმის გათვალისწინებით, რომ საბაზრო განაკვეთის მიხედვით რუსეთის მშპ-მ 2013-დან 2020 წლამდე თავისი ღირებულების მესამედი დაკარგა, უკრაინაში შეჭრა პუტინის სტრატეგიით გათვალისწინებული კიდევ ერთი სარისკო სვლა იყო — იგი ავტორიტეტის მოხვეჭას არა ეკონომიკური მაჩვენებლებით, არამედ "დიდი ძალაუფლების სტატუსით" ცდილობს.
ამის პარალელურად, დასავლეთის შეუპოვარმა ფინანსურმა და ეკონომიკურმა სანქციებმა რუსეთის ეკონომიკური ვარდნა მხოლოდ დააჩქარა.
ინგლისის ბაზარზე რუსული აქციები მარტის შუა რიცხვებისთვის 98 პროცენტით დაეცა, რამაც რუსეთი $572 მილიარდით აზარალა. ამასთან, რუსულ საფონდო ბირჟებზე ვაჭრობა დღემდე ნაწილობრივ შეჩერებულია.
დომინოს ეფექტი
საბაზრო განაკვეთის მიხედვით ქვეყნის მთლიანი შიდა პროდუქტი აღნიშნავს მის იმ მშპ-ს, რომელიც აშშ დოლარის მსგავს გლობალურ ვალუტაშია კონვერტირებული. მიუხედავად იმისა, რომ მშპ-ს გაზომვის სხვა გზებიც არსებობს, როდესაც საქმე გლობალურ ვაჭრობას, ინვესტიციებსა და ეკონომიკურ ძალას ეხება — გადამწყვეტი სწორედ საბაზრო ფასია.
2021 წელს რუსეთის მშპ საბაზრო განაკვეთის მიხედვით $1.65 ტრილიონს შეადგენდა, რაც საკმარისი იყო იმისთვის, რომ იგი მსოფლიოს უმსხვილეს ეკონომიკებს შორის მე-11 ადგილზე ყოფილიყო, სამხრეთ კორეის შემდეგ. თუ, უხეში გაანგარიშებით, რუსეთის 2021 წლის მშპ-ს 2022 წლის 7 მარტისთვის არსებულ გაცვლით კურსზე (და არა საშუალო კურსზე) გადავიყვანთ და მას 2021 წლის საბაზრო განაკვეთით განსაზღვრულ მშპ-ის სტატისტიკას შევადარებთ, რეიტინგი შეიცვლება და რუსეთი ტაივანსა და პოლონეთს შორის, 22-ე ადგილზე გადაინაცვლებს.
ეს ვარდნა არსებულ ვითარებას ზუსტად ვერ აფასებს. მაშინ, როცა რუბლის დაცემა რუსეთის მშპ-ს აშშ დოლართან მიმართებაში ამცირებს, ქვეყნის დასუსტებული ეკონომიკა პირდაპირ რუბლის მშპ-ს სწევს დაბლა. გარდა ამისა, რუსეთის იზოლირება მის ეკონომიკურ კონკურენტუნარიანობას ძირს უთხრის, რაც ეკონომიკურ ნაპრალს კიდევ უფრო გაზრდის.
უკრაინელებმა, რომლებიც თავიანთი ქვეყნის საზღვრებში გადმოსულ რუსულ არმიას დაუპირისპირდნენ, პუტინის ქიმერულ სტრატეგიას ბრძნულად უპასუხეს. "თქვენს ქვეყანაში არ გაქვთ პრობლემები გადასაჭრელი? ყველანი მდიდრები ხართ იქ, როგორც ემირატებში?" — უყვირა ერთმა შუახნის კაცმა რუს ჯარისკაცებს.
პუტინის შემდეგი ნაბიჯი
როგორც რობერტ კენედიმ ერთხელ მახვილგონივრულად შენიშნა, მშპ საზოგადოებისთვის ღირებულ ბევრ ისეთ ფაქტორს ვერ ითვალისწინებს, როგორიც, მაგალითად, ჯანმრთელობა და განათლებაა. საბაზრო განაკვეთის მიხედვით რუსეთის მშპ-ის ვარდნა იმ ადამიანურ ტრაგედიას ვერ აღწერს, რომელიც ომის შედეგად ხდება.
მაგრამ ის, რასაც ეს რიცხვები ააშკარავებენ, არის ის, რომ პუტინის პრეტენზია — ეკონომიკური მაჩვენებლებით განემტკიცებინა თავისი ლეგიტიმაცია — მთლიანად განადგურებულია. დიდი ძალაუფლების მქონე სახელმწიფოს სტატუსი კი მჭიდროდაა დაკავშირებული ეკონომიკურ ძალასთან. შესაბამისად, ლეგიტიმაციის ის წყაროც, რომელსაც პუტინი დღეს ეყრდნობა, ნაციონალისტური სიამაყის გაღვივებისთვის გამოუსადეგარია.
პუტინმა რუსეთი რთული პერიოდიდან ერთხელ კი გამოიყვანა, მაგრამ მან ქვეყანა ახალი გამოწვევების წინაშე დააყენა. თუმცა ეს მისი შემდეგი ნაბიჯების მომლოდინე უკრაინისთვის — და დანარჩენი მსოფლიოსთვისაც — დიდი ვერაფერი ნუგეშია.
-
გადახედვამეცნიერებმა ტვინის ნათხემის ახალი ფუნქცია გამოავლინეს მეცნიერებმა ტვინის ნათხემის ახალი ფუნქცია გამოავლინეს
-
-
გადახედვაროგორია მწერების დღე-ღამის აქტივობა — კვლევა როგორია მწერების დღე-ღამის აქტივობა — კვლევა
-
გადახედვაჩინეთში შექმნეს ტვინის ჩიპი, რომლითაც მაიმუნი რობოტულ ხელს "ტელეპათიურად" ამოძრავებს ჩინეთში შექმნეს ტვინის ჩიპი, რომლითაც მაიმუნი რობოტულ ხელს "ტელეპათიურად" ამოძრავებს
-
გადახედვაანრი ოხანაშვილმა, რუსული კანონის განხილვისას, დარბაზიდან გააძევა 14 ოპოზიციონერი დეპუტატი და არასამთავრობოების 2 წარმომადგენელი ანრი ოხანაშვილმა, რუსული კანონის განხილვისას, დარბაზიდან გააძევა 14 ოპოზიციონერი დეპუტატი და არასამთავრობოების 2 წარმომადგენელი
-
გადახედვაოკუპირებულ სოფელ დისევთან საქართველოს მოქალაქე უკანონოდ დააკავეს — სუსი ოკუპირებულ სოფელ დისევთან საქართველოს მოქალაქე უკანონოდ დააკავეს — სუსი
-
-
გადახედვა13 წლის გოგოს გაუპატიურების ბრალდებით, მამა დააკავეს — მედია 13 წლის გოგოს გაუპატიურების ბრალდებით, მამა დააკავეს — მედია
-
გადახედვაროგორი ამინდი იქნება 2 მაისამდე როგორი ამინდი იქნება 2 მაისამდე
-
გადახედვარუსეთმა კოსმოსში ბირთვული იარაღის გატანის აკრძალვას მხარი არ დაუჭირა რუსეთმა კოსმოსში ბირთვული იარაღის გატანის აკრძალვას მხარი არ დაუჭირა
-
გადახედვაOn.ge-ის 10 ქვიზი, რომელიც აპრილში მოგიმზადეთ და შეიძლება გამოგრჩა On.ge-ის 10 ქვიზი, რომელიც აპრილში მოგიმზადეთ და შეიძლება გამოგრჩა
-
გადახედვა28 მაისიდან, საქართველოს მოქალაქეებს შეეძლებათ უვიზოდ იმოგზაურონ ჩინეთში 28 მაისიდან, საქართველოს მოქალაქეებს შეეძლებათ უვიზოდ იმოგზაურონ ჩინეთში
-
გადახედვაანა წითელაძე: ყველა ის ადამიანი, ვინც ცდილობს, რომ შინაარსობრივი კითხვა დასვას, გამოაძევეს. ასრულებენ რუსულ დავალებას ანა წითელაძე: ყველა ის ადამიანი, ვინც ცდილობს, რომ შინაარსობრივი კითხვა დასვას, გამოაძევეს. ასრულებენ რუსულ დავალებას
-
გადახედვაზენდეია მუსიკის ინდუსტრიაში დაბრუნებას არ გამორიცხავს ზენდეია მუსიკის ინდუსტრიაში დაბრუნებას არ გამორიცხავს
-
გადახედვაამერიკული ავიაკომპანია 101 წლის ქალს შეცდომით 1 წლის ბავშვად არეგისტრირებს ამერიკული ავიაკომპანია 101 წლის ქალს შეცდომით 1 წლის ბავშვად არეგისტრირებს
-
გადახედვასალომე სამადაშვილი: საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრს ბრიუსელში უკანასკნელ გაფრთხილებას მისცემენ სალომე სამადაშვილი: საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრს ბრიუსელში უკანასკნელ გაფრთხილებას მისცემენ
-
გადახედვაანრი ოხანაშვილმა კომიტეტის სხდომის დარბაზი სალომე სამადაშვილს და თამარ კორძაიასაც დაატოვებინა ანრი ოხანაშვილმა კომიტეტის სხდომის დარბაზი სალომე სამადაშვილს და თამარ კორძაიასაც დაატოვებინა
-
-
-
გადახედვაალექსი პეტრიაშვილს ფიზიკური დაზიანებები არ აღენიშნება, ის დროებითი დაკავების იზოლატორშია — სახალხო დამცველის აპარატი ალექსი პეტრიაშვილს ფიზიკური დაზიანებები არ აღენიშნება, ის დროებითი დაკავების იზოლატორშია — სახალხო დამცველის აპარატი
-
გადახედვაქართველი დიპლომატები საზოგადოებას: მოგიწოდებთ - დადგეთ იქ, სადაც დღეს თქვენი შვილები დგანან! ქართველი დიპლომატები საზოგადოებას: მოგიწოდებთ - დადგეთ იქ, სადაც დღეს თქვენი შვილები დგანან!
კომენტარები