რა ხდება?

სახალხო დამცველის ანგარიშის მიხედვით, 2015 წელს, საქართველოში ოჯახში ძალადობის 2 726 ფაქტი გამოვლინდა. მოძალადისა და მსხვერპლის შესახებ არსებული სტატისტიკური მონაცემების თანახმად, მოძალადეთა 93% კაცია. ომბუდსმენი წერს, რომ 2015 წელს, ქალთა მკვლელობებისა თუ მკვლელობის მცდელობის 28 შემთხვევა იყო. მათი უმრავლესობა კი ჩადენილია პარტნიორის, ყოფილი პარტნიორის ან პირის მიერ, რომელსაც უარი ეთქვა პარტნიორულ ურთიერთობაზე.

საქართველოს მე-8 მოწვევის პარლამენტმა რესპუბლიკური პარტიის წარმომადგენლების, თამარ კორძაიასა და თამარ ხიდაშელის კანონპროექტი სისხლის სამართლის კოდექსში ფემიციდის, როგორც ცალკე მუხლად განსაზღვრის შესახებ, ჩააგდო. პროექტს მხარსადაჭერად 50 ხმა სჭირდებოდა და 48 მიიღო.

ინიციატივის თავდაპირველი ვერსიის მიხედვით, სისხლის სამართლის კოდექსს უნდა დამატებოდა 108¹ მუხლი: ფემიციდი - გენდერული ნიშნით მოტივირებული ქალის განზრახ მკვლელობა.

ამას გარდა, ქალთა მოძრაობის მოთხოვნით, შინაგან საქმეთა სამინისტრომ სპეციალური ქვედანაყოფი უნდა შექმნას, რომელიც პირდაპირ იმუშავებს ქალთა მიმართ ძალადობაზე, ოჯახში ძალადობაზე და ბავშვთა მიმართ ძალადობაზე.

ომბუდსმენის განცხადებით, პრობლემის სიმძაფრისა და მასშტაბურობის მიუხედავად, კანონმდებლობა პრაქტიკაში ეფექტიანად არ ხორციელდება. იგი ოჯახში ძალადობის შესახებ რეგიონებში არსებულ დაბალ მიმართვიანობაზე მიუთითებს.

ასევე, აქტუალურია ქალთა პოლიტიკური ჩართულობის საკითხი. პარლამენტმა მიმდინარე წელს, 69 ხმით არც ერთის წინააღმდეგ ჩააგდო კანონპროექტი, რომლის მიხედვით, თუკი პოლიტიკურ პარტიის საარჩევნო სიაში ყოველი მესამე წევრი ქალი იქნება, პარტია საბაზო დაფინანსებაზე 30%-იან დანამატს მიიღებს.

ქალთა მოძრაობა და არასამთავრობო ორგანიზაციები გენდერული კვოტირების სისტემის დანერგვას რამდენიმე წელია უშედეგოდ მოითხოვენ.

On.ge პარტიების წარმომადგენლებს გაესაუბრა, თუ რა პოლიტიკა აქვთ მათ ოჯახში ძალადობასთან, ფემიციდთან და გენდერულ კვოტირებასთან დაკავშირებით.

ქართული ოცნება

პარტია ქართული ოცნების ერთ-ერთი ლიდერის, თამარ ჩუგოშვილის თქმით, ბოლო წლების განმავლობაში, ოჯახში ძალადობის კუთხით მნიშვნელოვანი ნაბიჯებია გადადგმული ძალოვან სტრუქტურაში. ამასთან, მას მაგალითად მოჰყავს პატრულის მიერ სწორი რეაგირება ასეთი ფაქტებისადმი:

"გრძელდება მუშაობა, რომ ეფექტიანი იყოს სამართალდამცავი ორგანოების პირველი ნაბიჯები მაშინ როდესაც არსებობს ეჭვი ოჯახში ძალადობის ფაქტთან დაკავშირებით".

ჩუგოშვილი აღნიშნავს, რომ ქართული ოცნება იმავე ნაბიჯების გადადგმას აპირებს, რასაც აქამდე აკეთებდა. მისი თქმით, პარტიისთვის ერთ-ერთი მთავარი მიმართულება იქნება ცნობიერების ამაღლება და მსხვერპლზე ზრუნვა:

"სახელმწიფომ ბოლო ორი წლის განმავლობაში დაიწყო ყურადღების მიქცევა ამ თემის მიმართ, თუმცა არის გასაგრძელებელი და გააქტიურებელი, ამიტომ ჩვენ კიდევ ვაპირებთ არასამთავრობო ორგანიზაციებთან მჭიდროდ თანამშრომლობას ამ თემებზე”.

ფემიციდის ცალკე მუხლად განსაზღვრის შესახებ ინიციატივაზე, თამარ ჩუგოშვილი ამბობს, რომ პირადად მხარს დაუჭერდა:

"ფემიციდის შესახებ კანონპროექტზე შეიძლება ფიქრის გაგრძელება, ეს შეიძლება იყოს ერთ-ერთი ზომა".

შინაგან საქმეთა სამინისტროში ცალკე ქვედანაყოფის შექმნასთან დაკავშირებით, ჩუგოშვილი სკეპტიკურად არის განწყობილი და მიიჩნევს რომ მთავარია პოლიციელის კომპეტენცია:

"ცალკე დანაყოფზე ვერაფერს გეტყვით, სათუოა, მაგრამ განსახილველად ღირს".

რაც შეეხება ქალთა პოლიტიკურ გააქტიურებას, თამარ ჩუგოშვილის განმარტებით, კვოტირება არ უნდა იყოს ერთადერთი გზა, არამედ საჭიროა პრობლემასთან განსხვავებული მეთოდებით გამკლავება:

"ისევე როგორც წინა პარლამენტში, ამ პარლამენტშიც ქალები უმცირესობაში ვიქნებით. ძალიან ბევრი გვაქვს გასაკეთებელი არამხოლოდ მმართველ პარტიას, არამედ მთლიანად სამოქალაქო საზოგადოებას. ფემინისტებს შორისაც გაყოფილია აზრები ამ მხრივ, მგონია, რომ არა კვოტირებით, არამედ სხვა უფრო კომპლექსური მეთოდებით მოგვიწევს ამ პრობლემასთან გამკლავება".

ნაციონალური მოძრაობა

"ჩვენი სამოქმედო გეგმის ერთი ნაწილია ქალთა და ბავშვთა უფლებები",- აცხადებს ნაციონალური მოძრაობის ერთ-ერთი წევრი გიორგი ტუღუში და აღნიშნავს, რომ მისი პარტიისთვის პრიორიტეტულია ბავშვთა დაცვა ძალადობისგან. .

"აუცილებელია დაარსდეს ძალადობის მსხვერპლი ბავშვების მულტიდისციპლინარული პრინციპით გამოძიების მექანიზმი. ძალიან მნიშვნელოვანია სოციალური მუშაკის მუდმივი გადამზადება. ჩვენი გეგმაა, რომ შსს-ში შეიქმნას სპეციალიზებული სტრუქტურული ერთეული, რომელიც პასუხისმგებელი იქნება გენდერული ნიშნით, ოჯახში ჩადენილ დანაშაულზე რეაგირებაზე. ასევე აუცილებელია მთელი რიგი ინსტრუქციების მომზადება სამართალდამცავებისთვის".

ტუღუშის განცხადებით, ნაციონალური მოძრაობის პოზიციაა ძალადობის ფაქტის გამოვლენისას, შემაკავებელ ორდერზე აღარ იყოს საჭირო სასამართლო გადაწყვეტილების აუცილებლობის მოთხოვნა:

"როდესაც სახალხო დამცველი ვიყავი, შემაკავებელი ორდერების გაცემა პოლიციისა და სასამართლოს მიერ იმ დროსაც პრობლემა იყო. ეს დროში გაჭიანურებული, დაგვიანებული პროცესი იყო. ამიტომ ჩვენი მოსაზრებით, შემაკავებელ ორდერზე აღარ იყოს საჭირო სასამართლო გადაწყვეტილების აუცილებლობის მოთხოვნა და სწრაფი რეაგირების მიზნით, ამის გამოცემა პოლიციელსაც უნდა შეეძლოს".

ტუღუშის განცხადებით, პარტიის წინასაარჩევნო გეგმაშია, რომ ოჯახში ძალადობის ფაქტების ზუსტი სტატისტიკა შედგეს.

გიორგი ტუღუში ქალებზე ძალადობის აღმოფხვრის წინააღმდეგ, ბოლო წლებში განხორციელებულ ზომებს არასაკმარისს და არაადეკვატურს უწოდებს, თუმცა აღიარებს, რომ საკანონმდებლო ბაზა გაუმჯობესდა. მისი შეფასებით, კანონმდებლობის კუთხით დღეს გაცილებით ნაკლები პრობლემაა, ვიდრე პრაქტიკის.

"წინა წლებში ძალიან მძიმე ტალღამ გადაიარა ფემიციდის კუთხით. მე ვფიქრობ, რომ ეს ვითარება დღესაც ძალიან მძიმეა. ჩემი აზრით, კანონმდებლობის გამკაცრება რაღაც დონეზე საჭიროა და ცალკე მუხლის განსაზღვრაზე საუბარი შეიძლება, თუმცა ეს დამამძიმებელ გარემოებადაც შეიძლება განვიხილოთ".

ტუღუში ქალების გასააქტიურებლად, პარლამენტში კვოტების შემოღებას არ ეთანხმება და ამბობს, რომ გაცილებით უფრო ჯანსაღი მექანიზმები არსებობს ამისათვის:

"მე რაღაც ხელოვნური მეთოდების მომხრე არასდროს არ ვყოფილვარ. ჩვენ არაერთი ქალი გვყავს როგორც სიაში, ისე მაჟორიტარობის კანდიდატად და მათ საკუთარი თავი თავად გამოავლინეს. მე მივიჩნევ, რომ თუ შექმნი პირობებს, რომ ქალმა და კაცმა თავი გამოიჩინოს, მაშინ ეს უფრო დიდ შედეგს მოიტანს".

პაატა ბურჭულაძე - მოძრაობა სახელმწიფო ხალხისთვის

ბურჭულაძის კოალიციაში შემავალი პარტია გირჩის წევრი იაგო ხვიჩია აცხადებს, რომ მათთვის ქალები და კაცები არ განსხვავდებიან და კანონის წინაშე ყველა თანასწორია:

"ჩვენ დავიცავთ ადამიანების უფლებას და ის ნორმები, რომლებიც კანონში წერია, უნდა აღსრულდეს თანაბრად ყველას მიმართ. ამაში არის ჩვენი ხედვა. მე, ზოგადად, ცოტა სკეპტიკურად ვუყურებ ისეთ დაყოფას, როგორიც არის ოჯახში ძალადობა".

გირჩის პოზიციაა, რომ ოჯახში ძალადობა და ჩვეულებრივი ძალადობა ერთმანეთისგან არ განსხვავდება:

"ძალადობაა ჩვენთვის ოჯახშიც და ოჯახს გარეთაც და ორივე უნდა ისჯებოდეს თანაბრად. მე საერთოდ ტერმინის - ოჯახში ძალადობა - მნიშვნელობაც არ მესმის და ამ ტერმინის გამოყოფა ნიშნავს იმას, რომ ჩვენ სხვანაირად ვეპყრობით ასეთ დარღვევას. დღევანდელ კანონმდებლობაში გასაუქმებელია ოჯახში ძალადობის მუხლები და დასატოვებელია მხოლოდ ძალადობის მუხლები".

იაგო ხვიჩია მიიჩნევს, რომ კანონში ფემიციდის განსაზღვრა არის ხელოვნური წინასაარჩევნო ამბავი და "ვიღაცის გულის მოგება":

"მე ვიცი ქალები სწორედ კაცებზე ძალადობენ და პირიქით შემთხვევებიც. რომელი მეტია და რომელი ნაკლებია, ამის თვლას აზრი არ აქვს, ორივეს მიმართ კანონი უნდა იყოს თანაბარი."

კითხვაზე, დაუჭერდა თუ არა მხარს პარლამენტში, ფემიციდის კანონში განსაზღვრის შესახებ კანონპროექტს, იაგო ხვიჩია ამბობს, რომ ეს დამოკიდებული იქნებოდა მათ შორის იმაზე, თუ რა სანქციებს ითვალისწინებს კონკრეტული მუხლი:

"თუ იგივეს ითვალისწინებს, რასაც ჩვეულებრივი ძალადობა, მაშინ დავუჭერდით, შეიძლება არაფერი დიდი არ დაშავდეს ამით. აქ არსი არის ის, თუ პრინციპების დონეზე რომელი უფრო სწორია, პრინციპი კი ისაა, რომ ყველას მიმართ კანონი თანაბრად უნდა აღსრულდეს".

გირჩი ასევე ეწინააღმდეგება შსს-ს სპეციალური ქვედანაყოფის შექმნას, რომელიც მხოლოდ გენდერული ნიშნითა და ოჯახში ძალადობის თემებზე იმუშავებდა:

"შსს-ში სპეციალური ქვედანაყოფის შექმნა აბსურდია. ამ ქვედანაყოფს რომ დაენახა კაცებზეა ძალადობა ქალების მხრიდან, ჯიბეში უნდა ჩაეწყო ხელი და შორიდან შეეხედა თუ რა უნდა გაეკეთებინა? ამით ჩვენ ვამბობთ, რომ ქალები სხვანაირი ადამიანები არიან. გასაგებია, რომ პრობლემა არსებობს ქვეყანაში უფრო მეტად ქალების მიმართ, ვიდრე კაცების, მაგრამ საზოგადოების პრობლემაც არსებობს".

იაგო ხვიჩიას კვოტირების საკითხზეც იგივე პოზიცია აქვს და ამბობს, რომ თუკი ადამიანები თანასწორნი არიან, ე.ი. კვოტები არ სჭირდებათ:

"კვოტები კიდევ უფრო შეასუსტებს პირველ რიგში პარლამენტს, რომელიც ისედაც სულ ღაფავს და მეორე - მე მგონია, რომ ქალებისთვის იქნება შეურაცხმყოფელი, როდესაც ვიღაცა იმის გამოა მოხვედრილი, რომ ქალია და არა იმის გამო, რომ ის კვალიფიციურია. პარლამენტში საჭიროა არა ქალები, არამედ პოლიტიკოსი ქალები და მათაც უნდა შეძლონ ის, რომ იყვნენ პოლიტიკოსები".

რესპუბლიკური პარტია

რესპუბლიკური პარტიის წევრი და ქალთა უფლებებზე საკანონმდებლო ცვლილებების ინიციატორი თამარ კორძაია ამბობს, რომ პარლამენტში მოხვედრის შემდეგ, ისევ გააგრძელებს ქალების უფლებებისთვის ბრძოლას, მათ შორის ფემიციდის კანონპროექტზე მუშაობას. მისი თქმით, ყველაზე მნიშვნელოვანი და პრიორიტეტული უნდა იყოს ის, რომ არა მსხვერპლის გაყვანა, არამედ მოძალადის გაყვანა მოხდეს ოჯახიდან. მისივე განმარტებით, როგორც წესი, სახელმწიფოს ძალიან ძვირი უჯდება ბავშვიანი ქალის წაყვანა და მისი რჩენა თავშესაფარში:

"სამწუხაროდ, პარლამენტის წევრებიც კი ვერ აცნობიერებენ ამ დანაშაულით გამოწვეულ სიმძიმეს, და მის მავნე შედეგებს. ფემიციდის საკითხს თავს არ დავანებებთ. ეს პრობლემა არ აღმოფხვრილა საქართველოში. ამ კანონპროექტის განხილვამ აჩვენა, რომ თანასწორობის გაგება დამახინჯებულია ჩვენს ქვეყანაში".

"როდესაც შსს-ს თანამშრომელი კლავს თავის ცოლს და მიაჩნია, რომ ის მისი საკუთრება და ნივთია, ეს არის დაფიქრების საგანი და მინიმუმ უნდა გაზარადონ ცნობიერება ამ მუხლით და სპეციალური ქვედანაყოფი ხელს შეუწყობს ამ პრობლემის გადაჭრას", - აცხადებს კორძაია და ამატებს, რომ სპეციალური ქვედანაყოფის იდეა ნამდვილად კარგია, რადგან შსს-ს წარმომადგენლებს არ აქვთ მაღალი მგრძნობელობა.

კორძაია ეთანხმება პარლამენტში ქალებისთვის კვოტების შემოღების იდეასაც და მიიჩნევს, რომ დღევანდელ რეალობაში "სავალდებულოს" გარეშე პრობლემა ვერ გადაიჭრება:

"სავალდებულო კვოტირებას რესპუბლიკური პარტია მხარს უჭერს იმიტომ, რომ ამ ეტაპზე პრობლემა ვერ აღმოიფხვრა. ყველა პარტია ამბობს, რომ თავიანთ გუნდში ამას ითვალისწინებენ, თუმცა დღეს წარდგენილმა სიებმა დაადასტურა, რომ რესპუბლიკური პარტია არის მოწინავე ამ თვალსაზრისით".

თავისუფალი დემოკრატები

პარტია თავისუფალი დემოკრატები ოჯახური ძალადობის წინააღმდეგ სამართლებრივი ზომების გამკაცრებას უჭერს მხარს, თუმცა არა ცალკეული ახალი კანონების შექმნით.

პარტიის ერთ-ერთი წევრი თამარ კობერიძე On.ge-სთან ინტერვიუში ამბობს, რომ ოჯახში ძალადობის წინააღმდეგ ბრძოლაში ემბრიონის დონეზეა საქართველოს მდგომარეობა:

"ჩვენი ძირითადი პრობლემა ისაა რომ საქართველოში საზოგადოება არ არის საკმარისად განვითარებული ამ კუთხით, რომ იცოდეს მსხვერპლმა თავისი უფლებების შესახებ".

თამარ კობერიძე მიიჩნევს, რომ აღნიშული პრობლემის მოგვარება მხოლოდ შინაგან საქმეთა სამინისტროს არ უნდა დაევალოს. იგი გამოსავალს სამინისტროებს შორის მეტ თანამშრომლობაში ხედავს, ასევე, სამოქალაქო სექტორთან აქტიურ კომუნიკაციაში. კობერიძე აღნიშნავს, რომ თავშესაფრების გახსნის ფუნქცია ძირითადად სამოქალაქო სექტორს აქვს აღებული და მეტი თანამშრომლობაა საჭირო, ასევე, საპატრიარქოსთან.

კობერიძეს მიაჩნია, რომ შინაგან საქმეთა სამინისტროში ცალკე ქვედანაყოფის არსებობა, რომელიც გენდერული ნიშნით ძალადობის წინააღმდეგ იმუშავებდა, არ არის ცუდი იდეა, თუკი საზოგადოებრივი მოთხოვნაა. მიუხედავად ამისა, თავისუფალი დემოკრატების წარმომადგენელი აღნიშნავს, რომ ამგვარი სტრუქტურა ვერ იქნება პრობლემის გადაჭრის გარანტი:

"მე მაინც მგონია, რომ ცალკე განყოფილებამ შეიძლება ვერ აღასრულოს ის, რაც ჩვენ გვჭირდება. თუ არ მოგვმართა ჩვენ მსხვერპლმა, გინდა განყოფილება იყოს და გინდა სამი შესაბამისი განყოფილება. მხოლოდ შსს ვერ მოუვლის ამ თემას, თუნდაც იმიტომ, რომ რიგი ბერკეტებია ასამოქმედებელი, რომ მისი ქონებრივი უფლებები დაცული იყოს.

ქალთა პოლიტიკურ გააქტიურებაზე, თავისუფალ დემოკრატებს ცალსახა პოზიცია აქვთ და როგორც თამარ კობერიძე განმარტავს, ისინი 30-პროცენტიან კვოტირებას ემხრობიან პარლამენტში.

"ვემხრობით არა ამ 30-პროცენტის სადღაც მიჩქმალვას, არამედ გათვალისწინებას ყოველ ათეულში. მიუხედავად იმისა, რომ ეს ინიცირებული კანონპროექტი არ გავიდა, ჩვენ თვითონ გავაკეთეთ ეს და ყოველ ათეულში გვყავს სამი ქალი. ჩვენ ვფიქრობთ, რომ კვოტირების სისტემა აუცილებელია, როგორც დროებით ზომა ქვეყნის განვითარებისთვის".

პატრიოტთა ალიანსი

პატრიოტთა ალიანსის წევრი ადა მარშანია მიიჩნევს, რომ ქალთა მიმართ ძალადობის საკითხი, მასმედიამ წამოწია:

"ჩვეულებრივი სტატისტიკაა. ძალადობა ოჯახში - ეს არის ადამიანური ურთიერთობა, რომელიც ყოველთვის იქნება და ყოველთვის იყო. მე ვერ გეტყვით, რომ სხვა ქვეყნებთან შედარებით გამოვირჩევით ძალადობით. ყოველთვის იქნება ოჯახში კაცი, რომლის ქცევა ძალიან უცნაურად და ტრაგიკული შედეგით მთავრდება".

ადა მარშანიას თქმით, ოჯახში ძალადობის საკითხის "ხელოვნურად" გააქტიურება გარკვეულ წრეებს პრიორიტეტულად მიაჩნიათ:

"მე ვწუხვარ, რომ აქცენტები გადატანილია და იმ მიმართულებითაა გადატანილი, რაც აწყობთ ვიღაც-ვიღაცებს".

ადა მარშანიამ კვოტირების საკითხზეც ისაუბრა და აღნიშნა, რომ თავად იყო პირველი პარლამენტარი, ვინც ამ თემას მხარს უჭერდა:

"საერთოდ ქალებს რომ ჩააბარონ ხელისუფლება, უფრო კარგი და ნორმალური მდგომარეობა იქნება და უფრო სწრაფად განვითარდება ქვეყანა. მე ვიყავი პირველი პარლამენტარი ჩვენს პარლამენტში, მინდა ფაქტი დავაფიქსირო და ჩემი გვარიც არ ვახსენო: იყო ერთი ქალი 2002 წელს, რომელმაც ეს ენ გე-ს ტერიტორიაზე გამოიტანა ქალთა კვოტირების საკითხი პარლამენტის სხდომაზე განსახილველად. ხაზს ვუსვამ, რომ ეს კარგი, დროებითი საშუალება და მექანიზმი იქნებოდა იმისათვის, რომ ეს საკითხი ჩვენ წამოგვეწია უფრო სწრაფად. მაშინ, როდესაც გამოსწორდება სიტუაცია, კვოტირება აღარ უნდა არსებობდეს".

ფემიციდის სისხლის სამართლის კოდექსში ცალკე მუხლად ჩამატებასთან დაკავშირებით, პატრიოტთა ალიანსს მტკიცე პოზიცია აქვს:

"ჩემთვის ფემიციდის ცნება გაუგებარია და აქედან გამომდინარე არ დავუჭერდი მხარს. ადამიანის მკვლელობა ადამიანის მკვლელობაა, რა, იმიტომ კლავენ, რომ ქალია?".