ვინ გაბედავს კონსტანტინოპოლის აღწერას?! - ამ კითხვით იწყებს იტალიელი მწერალი ედმონდო დე ამიცისი საკუთარ წიგნ "კონსტანტინოპოლს", რომელიც 1877 წელს დაიბეჭდა. სტამბოლი მართლაც მოუხელთებელი ქალაქია, თუმცა თუ ვინმეს გამოსდის მისი ქუჩების ფურცლებზე გადმოტანა, ეს თავად თურქი მწერლები არიან. მათი რომანები სავსეა სტამბოლის ატმოსფეროთი, პერსონაჟები კი ქალაქს ისე შეზრდიან, რომ მათი ქალაქისგან განცალკევება შეუძლებელი ხდება.

თუ სტამბოლში უკვე ნამყოფი ხართ და ეს ქალაქი თავდავიწყებით შეგიყვარდათ, ან - არ ხართ ნამყოფი, მაგრამ ლიტერატურულ თუ რეალურ მოგზაურობაზე უარს არ იტყოდით, ეს წიგნები აუცილებლად დაგაინტერესებთ. სამივე მათგანის წაკითხვა ქართულ ენაზე შეგიძლიათ.

1. ორჰან ფამუქი, თოვლი, 2003

წიგნში ნობელის პრემიის ლაურეატი საკუთარი ახალგაზრდობისდროინდელ სტამბოლს იხსენებს. შავ-თეთრი ფოტოები მხოლოდ ამძაფრებს მელანქოლიას, რომელიც ამბის პარალელურად, მთელ რომანს გასდევს.

"ეს რომანიც პოსტმოდერნისტულია. მე არ გეუბნებით - აი, სიმართლე, აი, რეალობა-მეთქი. მე ვწერ იმას, რაც უბრალოდ სარკეში ირეკლება და როგორც შემიძლია, ვკამათობ ამაზე", - ამბობს ფამუქი.

"თოვლი" 2004 წელს ნიუ-იორკ ტაიმსმა ათ საუკეთესო წიგნთა შორის დაასახელა.

2. აჰმეთ ჰამდი თანფინარი, სიმშვიდე, 1949

"სიმშვიდე" დიდი თურქი მწერლის, აჰმედ ჰამდი თანფინარის მთავარი რომანია. ეს არის ამბავი სტამბოლელ ბიჭზე, რომელიც აღმოსავლურ-დასავლური ცივილიზაციების მიჯნაზე საკუთარ თავს ეძებს. თანფინარმა თურქულ ლიტერატურაში პირველმა წამოჭრა თემები, რომლებმაც ორჰან ფამუქს მოგვიანებით მსოფლიო აღიარება მოუტანა. ფამუქი ამ ფაქტს არც მალავს და თანფინარს თავის საყვარელ მწერალს უწოდებს.

თუ ამ მწერლის შესახებ მეტის გაგება გსურთ, შეგიძლიათ "შაბათის შუადღეში" ნენე კვინიკაძის წარდგენას მოუსმინოთ მე-40 წუთიდან.

3. ელიფ შაფაქი, სტამბოლელი ნაბიჭვარი, 2006

ელიფ შაფაქის რომანს გამოსვლისთანავე ორაზროვანი შეფასებები მოჰყვა. მწერალს სომხების გენოციდის აღწერის გამო თურქების შეურაცხყოფა დააბრალეს და ციხითაც კი დაემუქრნენ. საბედნიეროდ, სკანდალი მშვიდობიანად ჩაწყნარდა, "სტამბოლელი ნაბიჭვარი" კი ბესტსელერი გახდა.

რომანში მოქმედება ორ რადიკალურად განსხვავებულ ადგილას, კალიფორნიასა და სტამბოლში ვითარდება. ჩახლართული ოჯახური ამბების მიღმა, თურქეთის ისტორია მკვეთრ ფერებს იძენს და თურქების მიერ განგებ მივიწყებულ სისხლიან მოვლენებსაც ფარდა ეხდება.

მართალია, ელიფ შაფაქი ზემოთჩამოთვლილ მწერლებთან ახლოსაც ვერ მოვა, მაგრამ ამ წიგნის კითხვის პროცესში მაინც ცხადად გაიგონებთ ტაქსიმის გუგუნსა და აყაყანებული ქუჩების ხმას. აქ ჯინები და ამერიკული შოუების თურქული ვერსიები ჰარმონიულად თანაარსებობენ, კულტურები კი მუდმივად კვეთენ ერთმანეთს. ელიფ შაფაქის გახმაურებული რომანი ისეთივე გადატვირთული და ცოცხალია, როგორიც - თავად სტამბოლი.