ორგანიზაციები და ეკონომისტები დაგროვებითი პენსიის შესახებ კანონპროექტთან დაკავშირებით შენიშვნებს აქვეყნებენ და ამბობენ, რომ რეფორმა რისკების მატარებელია და რა სარგებელს მოუტანს ქვეყანას უცნობია.

ორგანიზაციებისა ეკონომისტების შენიშვნები:

  1. საპენსიო რეფორმასთან დაკავშირებული კანონპროექტი ისე შევიდა პარლამენტში, რომ რეგულირების გავლენის შეფასება არ ჩატარებულა. ეს იმ ფონზე, როდესაც რეფორმა გარკვეული რისკების მატარებელია. შესაბამისად, არ არის ნათელი, თუ რა სარგებელს მოუტანს ქვეყანას სავალდებულო დაგროვებით საპენსიო სისტემაზე გადასვლა და რატომ არის ის უალტერნატივო;
  2. ხელისუფლება ზოგადად ამბობს, რომ შემოთავაზებული საპენსიო სისტემა საუკეთესო საერთაშორისო პრაქტიკას ეფუძნება, თუმცა მნიშვნელოვანია დაასახელოს ერთი კონკრეტული ქვეყანა მაინც, რომლის გამოცდილებასთანაც ყველაზე ახლოს იქნება საქართველოს საპენსიო მოდელი. ამ დროს, გასათვალისწინებელია, რომ ევროკავშირის ზოგიერთ ქვეყანაშიც კი სავალდებულო დაგროვებითი საპენსიო სისტემა არცთუ ისე წარმატებული აღმოჩნდა (მაგალითად, უნგრეთი, პოლონეთი);
  3. დამსაქმებელთა დავალდებულება, სავალდებულო წესით საპენსიო ფონდში მიმართოს 40-წლამდე დასაქმებულების შრომის ანაზღაურების 2 პროცენტი, ფაქტობრივად გადასახადის ხასიათს ატარებს და ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციას, რომლის მიხედვითაც აქციზის გარდა ნებისმიერი ახალი გადასახადის შემოღება რეფერენდუმის ჩატარებას მოითხოვს;
  4. შემოთავაზებული ინიციატივა ვერ უზრუნველყოფს ე.წ. ღირსეულ პენსიას, რადგან სამუშაო ასაკის მქონე მოსახლეობის მხოლოდ 25 პროცენტი არის დაქირავებით დასაქმებული, 34 პროცენტი თვითდასაქმებულია, ხოლო 41 პროცენტი უმუშევარია ან სამუშაო ძალაში არ შედის. გასათვალისწინებელია, ისიც, რომ დასაქმებულთა 58.4 პროცენტი 40 და მეტი ასაკის ადამიანებია, რომლებზეც საპენსიო სქემაში ჩართვის ვალდებულება არ ვრცელდება. შედეგად, გამოდის, რომ სავალდებულო დაგროვებითი საპენსიო სისტემა სამუშაო ასაკის მქონე მოსახლეობის მხოლოდ 10.5 პროცენტზე გავრცელდება;
  5. "ღირსეულ პენსიის" აღების საშუალებას არ იძლევა არსებული დაბალი ხელფასები. დაქირავებით დასაქმებულთა საშუალო ხელფასი თვეში დაახლოებით 1 000 ლარია. რაც ნიშნავს, რომ მომავალი 25 წლის განმავლობაში, თუ დავუშვებთ რეალური ხელფასის ყოველწლიურად 5 პროცენტით ზრდას და რეალურ 5 პროცენტიან საინვესტიციო შემოსავალს, პენსიაზე გასვლის შემდეგ, დაგროვილი თანხიდან ყოველთვიური პენსია (15 წელზე) 210 ლარი იქნება. მთავრობის განცხადებით, დღევანდელი პენსია (180 ლარი) მინიმუმ დღევანდელი ღირებულებით შენარჩუნდება. გამოდის, რომ 25 წლის შემდეგ საშუალო პენსია იქნება 390 ლარი თვეში, რაც, საკმაოდ ოპტიმისტურ სცენარში, 25 წლის საშუალო ხელფასის 20 პროცენტიან, ხოლო ბოლო ხელფასის 12 პროცენტიან ჩანაცვლების დონეს უზრუნველყოფს. დღეს ჩანაცვლების საშუალო კოეფიციენტი 18 პროცენტია. ასევე, დღეს რეალობაა, რომ დასაქმებულთა ნახევარზე მეტს ხელფასი თვეში 500 ლარი და ნაკლები აქვს. მათ, ზემოთ მოცემული დაშვებებით, 25 წლის შემდეგ პენსია თვეში 306 ლარი ექნებათ, რაც საშუალო ხელფასის 25,5 პროცენტიან, ხოლო ბოლო ხელფასის 15 პროცენტიან ჩანაცვლების დონეს უზრუნველყოფს. ამჟამად, ჩანაცვლების კოეფიციენტი არის 30 პროცენტია.
  6. შემოთავაზებული საპენსიო სისტემით, სახელმწიფო მოსახლეობაში სოციალურ უთანასწორობის ზრდას უწყობს ხელს. მომავალში სახელმწიფო დასაქმებულ და მაღალშემოსავლიან მოქალაქეებს თანხობრივად უფრო მეტ კონტრიბუციას გაუკეთებს პენსიაში, ვიდრე უმუშევრებს და დაბალშემოსავლიან მოსახლეობას. შესაბამისად, სხვა თანაბარ პირობებში, საპენსიო ასაკის მოსახლეობაში სოციალური უთანასწორობა გაიზრდება;
  7. იზრდება საგადასახადო ტვირთი დასაქმებაზე (ფაქტობრივად, ხელფასიდან გადასახადი 20 პროცენტიდან 23,2 პროცენტამდე იზრდება), რაც გააძვირებს სამუშაო ძალას და უარყოფითად იმოქმედებს დასაქმებაზე. შესაბამისად, ამ ნაწილში, ბიზნეს გარემო გაურესდება;
  8. შემოთავაზებულმა საპენსიო სისტემამ შეიძლება გამოიწვიოს არაფორმალური შრომითი გარიგებების დადება და ჩრდილოვანი ეკონომიკის წახალისება;
  9. სახელმწიფო ბიუჯეტს ემატება ტვირთი (1-2-პროცენტიანი კონტრიბუცია საპენსიო სქემაში). ეს იმ ფონზე, როდესაც ბიუჯეტში ნარჩუნდება დღევანდელი საპენსიო ხარჯები და რომლის 20-30 წლის განმავლობაში მხოლოდ დაბალი ტემპით ზრდა (მსყიდველობითი უნარით თვიური პენსიის 180 ლარზე შენარჩუნება);
  10. სავალდებულო დაგროვებით საპენსიო სისტემაზე პოლიტიკურ ძალებს და საზოგადოებას შორის კონსესუსი არ არის.

ორგანიზაციებისა და ეკონომისტების განმარტებით, პარლამენტმა კანონპროეტი კვლევის ჩატარების შემდეგ უნდა მიიღოს. მათივე თქმით, სქემაში ჩართვა უნდა იყსო ნებაყოფლობითინ და სქემაში ჩართვის წახალისებისთვის, სახელმწიფოს შეუძლია შეიმუშაოს გარკვეული საგადასახადო შეღავათები. მათ მიაჩნიათ, რომ რეფორმის მნიშვნელობიდან გამომდინარე საჯარო დისკუსიები უნდა გაიმართოს.

განცხადების ხელმომწერები:

  • საეთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველო;
  • PMC კვლევითი ცენტრი;
  • საქართველოს ახალგაზრდა ეკონომისტთა ასოციაცია;
  • ახალი ეკონომიკური სკოლა - საქართველო;
  • ეკონომიკური პოლიტიკის კვლევის ცენტრი (EPRC);
  • საქართველოს რეფორმების ასოციაცია (GRASS);
  • საქართველოს დემოკრატიული ინიციატივა (GDI);
  • მმართველობის მონიტორინგის ცენტრი (GMC);
  • გიორგი პაპავა (ეკონომისტი);
  • ირაკლი ყიფიანი (ეკონომისტი).

ამავე თემაზე: