მოკლედ: პარლამენტის გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების კომიტეტის თავმჯდომარის, მაია ბითაძის თქმით, შოვის სტიქიის შესახებ გარემოს ეროვნული სააგენტოს მიერ გამოქვეყნებული შეფასებით ანგარიშზე, საზოგადოების მხრიდან "დაუსაბუთებელი მოსაზრებები ვრცელდება".

რა მოხდა: დღეს, 20 თებერვალს, ბითაძემ გამართა ბრიფინგი და შოვის სტიქიასთან დაკავშირებით გავრცელებულ "ძირითად ყალბ ინფორმაციებზე" ისაუბრა.

ესენია:

  • მდინარე ბუბისწყლის აუზში ადგილი ჰქონდა წყლის გრძელვადიან შეგუბებას;
  • მეწყრის მიზეზი ტყის უკანონო ჭრა გახდა;
  • შოვში კაპიტალური დამცავი ნაგებობა რომ ყოფილიყო, შეაკავებდა მეწყერს და ღვარცოფს, და არ ექნებოდა ასეთი დამანგრეველი შედეგები;
  • განგაშის სისტემის არსებობის შემთხვევაში, შეიძლებოდა ტრაგედიის თავიდან აცილება.

მაია ბითაძე ჩამოთვლილ მოსაზრებებს უპირისპირებს ანგარიშს, რომელიც, მისი თქმით, შვეიცარიელი ექსპერტების დასკვნებსაც მოიცავს და "საზოგადოებაში არსებულ ყველა კითხვას სცემს პასუხს."

ბითაძის არგუმენტები: როგორც ბითაძე აცხადებს, შვეიცარიელი ექსპერტების დასკვნითი ანგარიში ადასტურებს, რომ

  • შოვში მეწყრის მიზეზი კლიმატის ცვლილების ფონზე მყინვარის ინტენსიური დნობა იყო, რის გამოც, მყინვარი ბუბას სათავეებში, 1 მილიონი კუბური მეტრი კლდე-ზვავის ჩამოიშალა, რამაც ხელი შეუწყო ჯამში 4 მილიონი კუბური მეტრი მეწყრისა და ღვარცოფის ფორმირებას.
  • სტიქიის განვითარებამდე, მდინარე ბუბისწყლის აუზში წყალი ხანგრძლივად არ იყო შეგუბებული, რასაც სტიქიამდე 3 საათით ადრე გადაღებული სატელიტური სურათები და მდინარე ჭანჭახზე არსებული ჰიდროლოგიური სადგურის მონაცემები ადასტურებს.
  • ექსპერტების დასკვნაში, შოვში ხე-ტყის უკანონო-ჭრა სტიქიის გამომწვევ მიზეზად არ სახელდება. "საზოგადოების თქმით, კაპიტალური დამცავი ნაგებობის არსებობა შეაკავებდა მეწყერს და ღვარცოფს, ექსპერტების დასკვნით, მსგავსი ტიპის ხეობებში, კაპიტალური დამცავი ნაგებობების მშენებლობა ასეთი მასშტაბის სტიქიურ პროცესებს ვერ შეაკავებდა", — თქვა ბითაძემ.
  • ასევე ყალბი ნარატივი უწოდა მოსაზრებას, რომ განგაშის სისტემის არსებობის შემთხვევაში ტრაგედიის თავიდან აცილება შეიძლებოდა . "განგაშის სისტემების არსებობის შემთხვევაშიც კი, გაფრთხილების დრო იმდენად მცირეა, რომ არათუ სტიქიის ზონიდან, არამედ მიმდებარე დასახლებებიდანაც კი მოსახლეობის დროული ევაკუაცია ხშირ შემთხვევაში თეორიულადაც კი შეუძლებელია", — განაცხადა მაია ბითაძემ.

რა არის ამ არგუმენტების საპირისპირო მოსაზრება: 2023 წლის 4 აგვისტოს, არასამთავროვო ორგანიზაცია მწვანე ალტერნატივამ გამოაქვეყნა გარემოს ეროვნული სააგენტოს მიერ მომზადებული გეოლოგიური ბიულეტენისაქართველოში 2021 წელს სტიქიური გეოლოგიური პროცესების განვითარების შედეგები და პროგნოზი 2022 წლისთვის.

ბიულეტენის მიხედვით,

  • XX საუკუნის 80-იანი წლებიდან 2021 წლის ჩათვლით ჩატარებული კვლევების მიხედვით, რაჭა-ლეჩხუმის და ქვემო სვანეთის მხარეში შემავალი 257 დასახლებული პუნქტიდან, გეოლოგიური რისკის ზონაში შედის 83 დასახლება, შოვი კი "გეოლოგიური პროცესებით განსაკუთრებით დაძაბულ უბნებს მიეკუთვნება".
ონის მუნიციპალიტეტი — სტიქიური გეოლოგიური პროცესების საშიშროების ზონაში მოქცეული დასახლებული პუნქტები

ონის მუნიციპალიტეტი — სტიქიური გეოლოგიური პროცესების საშიშროების ზონაში მოქცეული დასახლებული პუნქტები

ფოტო: გარემოს ეროვნული სააგენტო

  • ბიულეტენის მიხედვით, გეოლოგიური პროცესების რისკის ზონაში შედის სოფელი გლოლა. მდინარე ჭანჭახის მარცხენა შენაკადის მდინარე დღვიორას ხეობაში განვითარებული ღვარცოფული პროცესები კი, საფრთხეს უქმნის ცენტრალურ საავტომობილო გზას და კურორტ შოვის ინფრასტრუქტურულ ობიექტებს.

ფოტო: გარემოს ეროვნული სააგენტ

  • მწვანე ალტერნატივის მიხედვით, კურორტი შოვისთვის გეოლოგიური საშიშროების რისკის მაღალი კატეგორიის მინიჭება მხოლოდ 2021 წელს, მდინარე დღვიორას მიერ შექმნილი პრობლემების გამო არ მომხდარა, არამედ, ჯერ კიდევ 2014 წლის გეოლოგიურ ბიულეტენში კურორტი შოვი მაღალი რისკის ზონად იყო განსაზღვრული.
  • გეოლოგიურ საფრთხედ მდინარე დღვიორასთან ერთად, დასახელებულია მდინარე ჭანჭახის ერთ-ერთი მარჯვენა შენაკადიც.

ფოტო: გარემოს ეროვნული სააგენტო

ფოტო: გარემოს ეროვნული სააგენტო

  • მდინარე ჭანჭახის შენაკად მდინარე ბუბასთან დაკავშირებულ სტიქიურ მოვლენაზე და მისგან კურორტ შოვისთვის შექმნილ პრობლემაზე 2017 წლის 7 ივლისს ვიდეო გამოაქვეყნა ონის მუნიციპალიტეტის მერიამაც.

"მიგვაჩნია, რომ ყოველივე აღნიშნული უნდა ყოფილიყო ტერიტორიაზე საფრთხის ყველა შესაძლო წყაროზე მონიტორინგის გაძლიერების, საფრთხის შესახებ მოსახლეობის გაფრთხილებისათვის ქმედითი სისტემის დანერგვის და შესაბამისი სტრუქტურების მიერ კურორტ შოვიდან მოქალაქეების დროული ევაკუაციის გეგმის შემუშავების საფუძველი. ეს კი, თავის მხრივ, იქნებოდა 2023 წლის 3 აგვისტოს განვითარებულ მოვლენებზე უფრო დროული, კოორდინირებული და ეფექტური რეაგირების გარანტი", — წერია მწვანე ალტერნატივას მიერ 2023 წლის 6 აგვისტოს გამოქვეყნებულ განცხადებაში.

სტრიქონებს შორის: 2023 წლის 6 აგვისტოს გარემოს ეროვნულმა სააგენტომ გამოაქვეყნა პირველადი დასკვნა 3 აგვისტოს შოვში განვითარებული მოვლენების შესახებ. დასკვნის მიხედვით, შოვის სტიქიური მოვლენა ბევრ ფაქტორზე იყო დამოკიდებული, რომელთა "ფორმირების ზუსტი დროის პროგნოზირება პრაქტიკულად შეუძლებელია", მათ შორის, მყინვარის ინტენსიურ დნობა, ნალექები წვიმის სახით, სათავეებში კლდეზვავის ჩამოშლა, მეწყრულ-ეროზიულ პროცესები და ღვარცოფის გავლა.

ბოლო ხაზი: 2023 წლის 3 აგვისტოს რაჭაში, შოვის ტერიტორიაზე მეწყერი ჩამოწვა, რასაც 32 ადამიანის სიცოცხლე ემსხვერპლა. 29 აგვისტოს სტიქიური უბედურების ზონაში სამაშველო სამუშაოების შესრულების დროს დაიღუპა სამხედრო პირი.