აივ ვირუსის გადაცემასთან დაკავშირებული მითები და ყოველდღიური ბრძოლა სტიგმასთან
ადამიანის იმუნოდეფიციტის ვირუსის შესახებ ფართო საზოგადოების წარმოდგენაზე 1980-იანი წლების მცდარმა შეხედულებებმა მნიშვნელოვნად იმოქმედა. რაოდენ გასაკვირიც არ უნდა იყოს, მათი უმეტესობა არსებობას დღემდე განაგრძობს, რის გამოც ინფიცირებულები სტიგმისა და დისკრიმინაციის მსხვერპლნი ამ დრომდე ხდებიან. ამას დიდი პრაქტიკული მნიშვნელობა აქვს, რადგანაც როგორც ირკვევა, სტიგმას იმდენად მძლავრი გავლენის მოხდენა შეუძლია, რომ იგი ადამიანთა ქცევის შაბლონს ცვლის — საზოგადო განკითხვის შიშით ისინი ტესტირებას თავს არიდებენ.
ინფორმაციის სიმცირისა და მოძველებული შეხედულებების კომბინაცია აივ ინფექციის შესახებ მცდარ წარმოდგენებს დღემდე აყალიბებს. მათ უმეტესობას დაავადების გადაცემის გზებზე მცდარი წარმოდგენის შექმნა შეუძლია, რაც კიდევ ერთხელ დაგვაფიქრებს, თუ რაოდენ მნიშვნელოვანია პირველადი ჯანდაცვის საბაზისო პრინციპების სწორად ცოდნა და გააზრება.
-
აივ ინფექცია შეხებით არ გადადის
აივ ვირუსით გამოწვეული შეძენილი იმუნოდეფიციტის სინდრომის, შიდსის, შესახებ პირველი ცნობები ადრეულ 1980-იანებში გამოჩნდა. აშშ-ს დაავადებათა კონტროლის სამსახურმა ჯერ კიდევ 1983 წელს განაცხადა, რომ აივ ვირუსი საყოფაცხოვრებო სოციალური კონტაქტებით არ ვრცელდება, თუმცა საზოგადოებამ ეს ინფორმაცია მაინც შემაშფოთებლად აღიქვა. სტიგმა იმდენად დაუფარავი გამოდგა, რომ 1985 წელს გამოცემა Los Angeles Times-ის მიერ ჩატარებულ გამოკითხვაში, რესპოდენტთა 50% დაინფიცირებულთა იძულებითი კარანტინის მომხრე გახლდათ. სწორედ ამგვარი სოციალური დისკრიმინაცია სუფევდა ირგვლივ, როცა 1987 წლის 19 აპრილს ლონდონის მიდლესექსის ჰოსპიტალში აივ-ინფექცირებულთა სამკურნალო პირველი განყოფილება გაიხსნა. ცერემონიალზე მისულმა პრინცესა დიანამ საზოგადოებაში გავრცელებული სტიგმის დამარცხება ერთი უბრალო, ადამიანური ჟესტით შეძლო.
აივ ვირუსი ხელის ჩამორთმევით, ჩახუტებით და მსგავსი ფიზიკური კონტაქტით არ გადაეცემა. ვირუსი არც მწერებისა თუ ცხოველების ნაკბენით ვრცელდება; იგი მაღალი კონცენტრაციით გვხვდება ინფიცირებულის ბიოლოგიურ სითხეებში: სისხლში, სპერმაში, ვაგინალურ, რექტალურ ლორწოსა და მეძუძური ქალის რძეში.
-
აივ ვირუსი წყლით ან საკვებით არ ვრცელდება
აივ ინფექციის გამომწვევი ვირუსი სხეულის გარეთ დიდი ხნით ვერ ცოცხლობს. იგი არსებობას წყლის პირობებშიც ვერ ახერხებს. ამიტომაც, ვირუსი წყალთან ასოცირებული აქტივობებით ადამიანებში ვერ ვრცელდება. ანალოგიურად, ეს უკანასკნელი არ გადაეცემა არც ჰაერით, რის გამოც ინფიცირებულთან ფიზიკური კონტაქტის შიში საფუძველს მოკლებულია.
"აივ ვირუსთან ასოცირებული სტიგმა არამარტო საქართველოს, მთელი მსოფლიოს პრობლემა არის. ცნობიერების ამღალება იმისთვის არის საჭირო, რომ მოსახლეობამ იცოდეს, თუ რა გზით გადადის აივ ვირუსი", — აღნიშნავს შიდსის ჯანდაცვის ფონდის (АHF) საქართველოს წარმომადგენლობის ხელმძღვანელი, ნინო ხეთაგური. აღნიშნული ორგანიზაცია შიდსის პრევენციისა და სწრაფი ტესტირების მნიშვნელობის გამოსაკვეთად 2018 წლიდან საზოგადოებაში აქტიურად მუშაობს.
AHF-ის საქართველოს წარმომადგენლობის ხელმძღვანელი აღნიშნავს, რომ აივ ვირუსის გადაცემის შესახებ გავრცელებულ მცდარ შეხედულებებს ხელშესახები სოციალური გავლენის მოხდენა შეუძლიათ, რადგანაც ადამიანები ხშირად გარშემომყოფები ინფიცირებულთან მჭიდრო ფიზიკურ კონტაქტსაც კი უფრთხიან. რეალურად კი, ვირუსი ნერწყვის საშუალებით არ ვრცელდება და ეს შიშიც საფუძველს მოკლებულია.
აივ ვირუსი ადამიანებში დაუცველი სქესობრივი კონტაქტით და სისხლისმიერი გზით ვრცელდება. ამ უკანასკნელში ნარკოტიკის ინექციური გზით, საზიარო ნემსის ან ჭურჭლის გამოყენება მიაზრება. გადაცემის სისხლისმიერ გზასთან იყო დაკავშირებული სისხლის დონაციის შიშიც, მაგრამ სისხლის ტრანსფუზიის მენეჯმენტში ეფექტურად დანერგილმა რუტინულმა სკრინინგმა აივ ინფექციის სისხლის გადასხმის გზით გავრცელების რისკი პრაქტიკულად ნულამდე დაიყვანა.
იგივე შეიძლება ითქვას სისხლთან კავშირში მყოფ სხვა მანიპულაციებზეც. მაგალითისათვის ტატუირება გამოდგება — ტატუირებისთვის საჭირო აპარატურა უკვე დიდი ხანია ერთჯერადი ნემსისა და საღებავის მოხმარებაზეა ადაპტირებული. მიუხედავად ამისა, აივ ინფიცირებულები სტიგმით გამოწვეული დისკრიმინაციის მსხვერპლნი დღემდე ხდებიან.
-
დროული სკრინინგი უმნიშვნელოვანესია
აივ ინფიცირებულების დიდმა ნაწილმა თავისი სტატუსის შესახებ არაფერი იცის, რადგანაც საწყის ეტაპზე დაავადება უსიმპტომოდ მიმდინარეობს. ეს ყოველივე მის გავრცელებას უწყობს ხელს. ამიტომაც, მნიშვნელოვანია ხაზგასმით აღვნიშნოთ, რომ კონდომის რეგულარული გამოყენება სქესობრივი გზით გადამდები დაავადებების, მათ შორის შიდსის გადაცემის რისკს მინიმუნამდე ამცირებს. ამ ყოველივეს გათვალისწინებით, აივ ვირუსზე სკრინინგულ ტესტირებას განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება. აშშ-ს დაავადებათა კონტროლის სამსახური მიუთითებს, რომ 13-დან 64 წლამდე ნებისმიერი ადამიანი, თავისი ცხოვრების განმავლობაში აივ ვირუსზე ერთხელ მაინც უნდა შემოწმდეს.
აივ ვირუსის ტესტირება სწრაფი და მარტივი პროცედურაა. ვირუსის გამოსავლენად სისხლის ერთი წვეთი და 15 წუთი კმარა. შიდსის ჯანდაცვის ფონდი საქართველოს ნებისმიერ მოქალაქეს აივ ვირუსზე სწრაფ, მარტივ და ანონიმურ ტესტირებას სთავაზობს. ეს უკანასკნელი ვირუსის ადრეულ გამოვლენაში საკვანძო როლს თამაშობს. დროული გამოვლენა ვირუსის გავრცელებას ზღუდავს და ანტივირუსული თერაპიის დროულად დაწყების საშუალებას იძლევა. ასეთ დროს მოსალოდნელი სიცოცხლის ხარისხი და ხანგრძლივობა მნიშვნელოვნად იზრდება.
რადგანაც აივ ვირუსთან დაკავშირებული სტიგმატიზაცია ტესტირების მაჩვენებელზე მნიშვნელოვან გავლენას ახდენს, სამეცნიერო პასუხისმგებლობის ფარგლებში, AHF ვირუსთან დაკავშირებულ მითებს სოციალურ ქსელშიც აქტიურად ებრძვის. ფონდის საქართველოს წარმომადგენლობის ხელმძღვანელის, ნინო ხეთაგურის თქმით, საზოაგადოების ცნობიერების ამაღლების ფარგლებში ისინი რეპროდუქციული ჯანმრთელობის შესახებ ვებინარების ციკლის ჩატარებასაც გეგმავენ. ფონდში ნებისმირ მსურველს ანონიმური, უფასო კონსულტაციის მიღებაც შეუძლია.
-
გადახედვაატაკამის უდაბნოს მიწისქვეშ, 4 მეტრ სიღრმეში, მიკრობული სიცოცხლე აღმოაჩინეს ატაკამის უდაბნოს მიწისქვეშ, 4 მეტრ სიღრმეში, მიკრობული სიცოცხლე აღმოაჩინეს
-
გადახედვამეცნიერებმა ალმასი სულ რაღაც 150 წუთში შექმნეს მეცნიერებმა ალმასი სულ რაღაც 150 წუთში შექმნეს
-
გადახედვაLIO with ILA — ქართული მუსიკალური პროექტი, რომლის სიმღერა პროტესტის ჰიმნად იქცა LIO with ILA — ქართული მუსიკალური პროექტი, რომლის სიმღერა პროტესტის ჰიმნად იქცა
-
გადახედვა126 სამოქალაქო და მედიაორგანიზაცია ხელისუფლებასთან თანამშრომლობას წყვეტს 126 სამოქალაქო და მედიაორგანიზაცია ხელისუფლებასთან თანამშრომლობას წყვეტს
-
გადახედვაკროსვორდი: გამოიცანი ევროპის ქალაქი ღირშესანიშნაობით კროსვორდი: გამოიცანი ევროპის ქალაქი ღირშესანიშნაობით
-
-
გადახედვაშსს-მ დააკავა პირი, რომელმაც გარდაბანში თანასოფლელი მოკლა შსს-მ დააკავა პირი, რომელმაც გარდაბანში თანასოფლელი მოკლა
-
გადახედვამანჯგალაძე: მინდა იცოდეს ყველამ, ვინც აპირებს 29 აპრილის აქციაზე მისვლას, ეს არ არის უბრალოდ თბილისში გასეირნება, ეს არის ღალატში თანამონაწილეობა მანჯგალაძე: მინდა იცოდეს ყველამ, ვინც აპირებს 29 აპრილის აქციაზე მისვლას, ეს არ არის უბრალოდ თბილისში გასეირნება, ეს არის ღალატში თანამონაწილეობა
-
გადახედვასანქციები ივანიშვილს და უვიზო რეჟიმის პუნქტების გადახედვა — ევროპარლამენტმა საქართველოზე რეზოლუცია შესწორებებით მიიღო სანქციები ივანიშვილს და უვიზო რეჟიმის პუნქტების გადახედვა — ევროპარლამენტმა საქართველოზე რეზოლუცია შესწორებებით მიიღო
-
გადახედვანიკა გვარამია : სრული კატასტროფა — რუსული კანონის გამო, ევროპარლამენტი საქართველოსთან უვიზო მიმოსვლის გადახედვას ითხოვს ნიკა გვარამია : სრული კატასტროფა — რუსული კანონის გამო, ევროპარლამენტი საქართველოსთან უვიზო მიმოსვლის გადახედვას ითხოვს
-
გადახედვათვითმკვლელობამდე მიყვანის და ადევნების ფაქტებზე ერთ პირს ბრალდება წარედგინა თვითმკვლელობამდე მიყვანის და ადევნების ფაქტებზე ერთ პირს ბრალდება წარედგინა
-
გადახედვა"ლგბტ პროპაგანდის ამკრძალავი" კანონის გამო, რუსეთში პაზოლინის ბიოგრაფიულ წიგნის ნაწილს ცენზურა დაადეს "ლგბტ პროპაგანდის ამკრძალავი" კანონის გამო, რუსეთში პაზოლინის ბიოგრაფიულ წიგნის ნაწილს ცენზურა დაადეს
-
გადახედვაჯო ბაიდენმა TikTok-ის აკრძალვის კანონპროექტს ხელი მოაწერა ჯო ბაიდენმა TikTok-ის აკრძალვის კანონპროექტს ხელი მოაწერა
-
გადახედვატროლები და ბოტები: როგორ გამოვააშკარაოთ ყალბი პროფილები — ინტერვიუ ანი ქისტაურთან ტროლები და ბოტები: როგორ გამოვააშკარაოთ ყალბი პროფილები — ინტერვიუ ანი ქისტაურთან
-
გადახედვავენეციაში შესასვლელად €5 უნდა გადაიხადოთ ვენეციაში შესასვლელად €5 უნდა გადაიხადოთ
-
გადახედვადააკავეს საქართველოს 4 მოქალაქე, რომლებმაც ევროკავშირის ქვეყნების ბიბლიოთეკებიდან ძვირადღირებული წიგნები მოიპარეს დააკავეს საქართველოს 4 მოქალაქე, რომლებმაც ევროკავშირის ქვეყნების ბიბლიოთეკებიდან ძვირადღირებული წიგნები მოიპარეს
-
გადახედვაორბანი მიიჩნევს, რომ კობახიძე პოლიტიკაში დიდი მოჭადრაკეა, მას გროსმაისტერის უნარები აქვს — რა თქვეს ლიდერებმა უნგრეთში, კონფერენციაზე ორბანი მიიჩნევს, რომ კობახიძე პოლიტიკაში დიდი მოჭადრაკეა, მას გროსმაისტერის უნარები აქვს — რა თქვეს ლიდერებმა უნგრეთში, კონფერენციაზე
-
-
გადახედვარამ გამოიწვია ათენის ცის გასაოცარი მოწითალო შეფერილობა რამ გამოიწვია ათენის ცის გასაოცარი მოწითალო შეფერილობა
-
გადახედვახატია დეკანოიძე: 29 აპრილს იქნება აქცია "რუსული მარში" რუსული კანონის დასაცავად ხატია დეკანოიძე: 29 აპრილს იქნება აქცია "რუსული მარში" რუსული კანონის დასაცავად
-
გადახედვაროგორი ამინდი იქნება საქართველოში უქმეებზე როგორი ამინდი იქნება საქართველოში უქმეებზე
კომენტარები