რატომ შეუძლიათ ადამიანებს ბრძანების შესრულებისას სასტიკად მოქცევა — კვლევა
1960-იან წლებში იელის უნივერსიტეტის მეცნიერმა სტენლი მილგრემმა ყველა დროის ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი ფსიქოლოგიური ექსპერიმენტი ჩაატარა. კვლევამ გამოავლინა, რომ ადამიანებს თავისუფლად შეუძლიათ, აუტანელი ელექტრული შოკი გამოიყენონ უცოდველ პირებზე, თუკი მათ ზემდგომი ავტორიტეტული ფიგურა უბრძანებს ასე.
ნახევარ საუკუნეზე მეტის შემდეგ მკვლევრებმა, როგორც იქნა, გაარკვიეს, ზემდგომი პირებისგან ბრძანების მიღება როგორ ცვლის ჩვენი ტვინის აქტივობას და, შესაბამისად, გვაძლევს იმის საშუალებას, რომ ჩვენს მორალურ პრინციპებს გადავაბიჯოთ და სხვებს დანაშაულის გრძნობის გარეშე მივაყენოთ ტკივილი.
კვლევის ჩასატარებლად მკვლევრებმა მოხალისეთა 20 წყვილი მოიწვიეს, რომელთაგან თითოეულშიც ერთს "აგენტის" როლი ერგო, მეორეს კი — "მსხვერპლის". აგენტები მაგნიტურ-რეზონანსულ ტომოგრაფიაში (MRI) მოათავსეს, რათა მათი ტვინის აქტივობას დაკვირვებოდნენ, სანამ ისინი ექსპერიმენტისას წყვეტდნენ, გაეტარებინათ თუ არა მსხვერპლის სხეულში უკიდურესად მტკივნეული ელექტრული შოკი მცირე ფულადი ჯილდოს საფასურად.
ზოგჯერ აგენტებს შეეძლოთ, თვითონ გადაეწყვიტათ შოკის გატარება-არგატარების საკითხი, სხვა დროს კი კვლევის ავტორები მათ ამ გადაწყვეტილების მიღების თავისუფლებას ართმევდნენ და ზედამხედველი ელექტრული შოკის გატარების ბრძანებას იძლეოდა.
შედეგებმა — რომლებიც ჟურნალ NeuroImage-ში გამოქვეყნდა — აჩვენა, რომ ტვინის ის ნაწილები, რომლებიც თანაგრძნობისა და დანაშაულის შეგრძნების საშუალებას გვაძლევს, უფრო შემცირებულ აქტივობას ანახებდა, როდესაც აგენტებს შოკის გატარებას უბრძანებდნენ. ამის შედეგად, აგენტებს ნაკლებად შეეძლოთ იმ ტკივილის წარმოდგენა, რომელსაც მსხვერპლი განიცდიდა, როდესაც ბრძანების გამო მათ სხეულში ელექტრულ შოკს ატარებდნენ.
"ჩვენ შეგვიძლია თანაგრძნობის გაზომვა ტვინში, რადგან ვხედავთ, რომ ის რეგიონები, რომლებიც, როგორც წესი, საკუთარი ტკივილის შეგრძნებაშია ჩართული, მათ შორის დიდი ტვინის "კუნძულის" ნაწილი და როსტრალური სარტყლისებური ქერქი, სხვათა ტკივილის დანახვისას აქტიურდება", — თქვა კვლევის ავტორმა ვალერია გაზოლამ.
როდესაც აგენტებს მსხვერპლისთვის ელექტრული შოკის გატარებას უბრძანებდნენ, თანაგრძნობასთან დაკავშირებული თავის ტვინის ეს რეგიონები უფრო ნაკლებად აქტიური იყო, ვიდრე მაშინ, როდესაც აგენტები თავისუფლად მოქმედებდნენ. გარდა ამისა, დანაშაულის შეგრძნებასთან დაკავშირებული ნეირონული სიგნატურებიც უფრო შემცირებული იყო, როდესაც აგენტებს მსხვერპლისთვის შოკის გატარებას უბრძანებდნენ.
შესაბამისად, გასაკვირი არაა, რომ აგენტები თავისუფლად მოქმედებისას, ჩვეულებრივ, მსხვერპლის სხეულში მტკივნეულ ელექტრულ შოკს უფრო ნაკლებად ატარებდნენ, ვიდრე მაშინ, როცა ამის ბრძანებას იღებდნენ. თუმცა, აქვე აღსანიშნავია საკმაოდ მოულოდნელი აღმოჩენა: აგენტებმა ბრძანების შედეგად გატარებული შოკები უფრო ნაკლებად მტკივნეულ შოკებად შეაფასეს, მიუხედავად იმისა, რომ მათ წინასწარ უთხრეს, რომ შოკის სიძლიერი ყოველთვის თანაბარი იქნებოდა.
საბოლოოდ, მკვლევრები ამბობენ, რომ ტვინის აქტიურობის ეს ცვლილებები ხსნის, როგორ "ამცირებს ბრძანების მორჩილება სხვებისთვის ტკივილის მიყენებისადმი ჩვენს ანტიპათიას", შესაბამისად, "იძულებით სიტუაციებში მორალური გადაცდომების შესრულებისადმი ადამიანთა მზაობა იცვლება".
-
-
გადახედვამედიაკოალიცია სამართალდამცავ უწყებებს მოუწოდებს, ჟურნალისტ ნატო გოგელიას სახლში შეღწევისა და ქონების დაზიანების ფაქტი დროულად გამოიძიონ მედიაკოალიცია სამართალდამცავ უწყებებს მოუწოდებს, ჟურნალისტ ნატო გოგელიას სახლში შეღწევისა და ქონების დაზიანების ფაქტი დროულად გამოიძიონ
-
გადახედვავინ იქნება Neuralink-ის შემდეგი პაციენტი — რა ვიცით ვინ იქნება Neuralink-ის შემდეგი პაციენტი — რა ვიცით
-
გადახედვა340 000 ლარზე მეტი ოდენობის თანხის თაღლითურად დაუფლების ფაქტზე, ორ პირს ბრალდება წარედგინა 340 000 ლარზე მეტი ოდენობის თანხის თაღლითურად დაუფლების ფაქტზე, ორ პირს ბრალდება წარედგინა
-
გადახედვაბელას ადგილას, ედვარდს დავშორდებოდი — კრისტენ სტიუარტი ბელას ადგილას, ედვარდს დავშორდებოდი — კრისტენ სტიუარტი
-
გადახედვამამუკა ხაზარაძე: რეალურად, ვდგავართ ძალიან დიდ გზაჯვარედინზე — ან ევროპა ან რუსეთი მამუკა ხაზარაძე: რეალურად, ვდგავართ ძალიან დიდ გზაჯვარედინზე — ან ევროპა ან რუსეთი
-
-
გადახედვაფრინველის გრიპი ძროხებში ვრცელდება — რა უნდა ვიცოდეთ ფრინველის გრიპი ძროხებში ვრცელდება — რა უნდა ვიცოდეთ
-
-
გადახედვაახალი სურათი ჩვენი გალაქტიკის შავი ხვრელის მაგნიტური ველის სტრუქტურას გვიჩვენებს ახალი სურათი ჩვენი გალაქტიკის შავი ხვრელის მაგნიტური ველის სტრუქტურას გვიჩვენებს
-
გადახედვა2023 წელს შემცირდა ქორწინების, განქორწინების და შობადობის მაჩვენებელი — საქსტატი დემოგრაფიულ მაჩვენებლებს აქვეყნებს 2023 წელს შემცირდა ქორწინების, განქორწინების და შობადობის მაჩვენებელი — საქსტატი დემოგრაფიულ მაჩვენებლებს აქვეყნებს
-
გადახედვაკვლევის მიხედვით, თაობიდან თაობამდე ტვინების ზომა იზრდება — რას შეიძლება ნიშნავდეს ეს კვლევის მიხედვით, თაობიდან თაობამდე ტვინების ზომა იზრდება — რას შეიძლება ნიშნავდეს ეს
-
გადახედვაბაკურიანში, თოვლის მასაში ერთი ადამიანია მოყოლილი — ადგილზე მუშაობენ მაშველები ბაკურიანში, თოვლის მასაში ერთი ადამიანია მოყოლილი — ადგილზე მუშაობენ მაშველები
-
გადახედვალაზარე გრიგორიადისის საქმეზე დასკვნითი სხდომა კვლავ გადაიდო ლაზარე გრიგორიადისის საქმეზე დასკვნითი სხდომა კვლავ გადაიდო
-
გადახედვა2026 წელს ასტრონავტები მთვარეზე მცენარეებსაც წაიღებენ 2026 წელს ასტრონავტები მთვარეზე მცენარეებსაც წაიღებენ
-
გადახედვააზერბაიჯანი ევროკავშირისა და აშშ-ის სომხეთთან დაგეგმილი შეხვედრის გამო აღშფოთებულია აზერბაიჯანი ევროკავშირისა და აშშ-ის სომხეთთან დაგეგმილი შეხვედრის გამო აღშფოთებულია
-
-
გადახედვაბათუმში, ზღვაში არასრულწლოვანების მკვლელობის მცდელობის ფაქტზე ბრალდებულს, 16 წლით თავისუფლების აღკვეთა მიესაჯა ბათუმში, ზღვაში არასრულწლოვანების მკვლელობის მცდელობის ფაქტზე ბრალდებულს, 16 წლით თავისუფლების აღკვეთა მიესაჯა
-
გადახედვარომელია მსოფლიოში უძველესი უნივერსიტეტი რომელია მსოფლიოში უძველესი უნივერსიტეტი
-
გადახედვაფეხბურთის მეკარეები სამყაროს სხვებისგან განსხვავებულად აღიქვამენ — კვლევა ფეხბურთის მეკარეები სამყაროს სხვებისგან განსხვავებულად აღიქვამენ — კვლევა
-
გადახედვაქმარი უკან მხევდა, ახლა თავისუფალი ვარ — შაკირა ქმარი უკან მხევდა, ახლა თავისუფალი ვარ — შაკირა
კომენტარები