"დიდი ძმა" - როგორ იყენებს ჩინეთი სახის ამომცნობ კამერებს კონტროლის დასამყარებლად
2018 წლის მარტში, ჩინეთში გაუქმდა შეზღუდვა, რომელიც სახალხო რესპუბლიკის თავმჯდომარის პოსტზე ერთი ადამიანის ყოფნას მაქსიმუმ ორი ვადით განსაზღვრავდა. ამრიგად, კომპარტიის მოქმედმა თავმჯდომარემ და ქვეყნის ერთპიროვნულმა მმართველმა სი ძინპინმა კიდევ უფრო გაიმყარა მის ხელთ არსებული ძალაუფლება და მოქმედების მეტი თავისუფლება მიიღო.
სი ძინპინი გახდება პირველი თავმჯდომარე, რომელიც მაო ძედუნის შემდეგ, ამ პოსტს განუსაზღვრელი ვადით დაიკავებს. კონსტიტუციური აკრძალვის გაუქმებამ სი ძინპინს მისცა სრული თავისუფლება, იმოქმედოს თავისი შეხედულებისამებრ და შექმნას მისთვის სასურველი სახელმწიფოს მოდელი.
გასულ ათწლეულებში განხორციელებული რეფორმების შედეგად ჩინეთი მსოფლიოს ერთ-ერთ წამყვან ეკონომიკად იქცა. ქვეყნის ეკონომიკური წარმატება მოსახლეობის მნიშვნელოვანმა ნაწილმა საკუთარ თავზე იგრძნო და ცხოვრების დონეც მნიშვნელოვნად ამაღლდა. მიუხედავად ეკონომიკური აღმავლობისა, ჩინეთში ოდნავადაც არ გაზრდილა პიროვნულ და პოლიტიკურ თავისუფლებებზე ხელმისაწვდომობის დონე.
საქმე ისაა, რომ ქვეყნის პოლიტიკური სივრცე ერთპარტიულია. ქვეყანაში არ არსებობს არც ერთი სხვა პარტია, კომუნისტურის გარდა. კომპარტია ქვეყნის პოლიტიკური ცხოვრების ერთადერთი აქტორი და მწარმოებელია.
თუკი მხედველობაში არ მივიღებთ ეკონომიკურ თავისუფლებას, რომელიც ჩინეთის მოქალაქეებმა კაპიტალისტური სისტემაზე გადასვლის შედეგად მიიღეს, სამოქალაქო თავისუფლების თვალსაზრით ჩინეთი კვლავ იმ დონეზეა, რომელზეც მაო ძედუნის მმართველობის დროს იყო.
უახლოეს წლებში ჩინეთის მოქალაქეების პირადი თავისუფლება, სავარაუდოდ, კიდევ უფრო შეიზღუდება. ამ ვარაუდის საფუძველი ჩინეთში მიმდინარე რეფორმებია. სახელმწიფო სულ უფრო ხშირად იყენებს ტექნოლოგიურ პროგრესს და ხელოვნურ ინტელექტს საკუთარი ძალაუფლებისა და მოქალაქეებზე უფრო მეტი კონტროლის დასამყარებლად.
ჩინეთის ტერიტორიაზე არ ოპერირებენ ისეთი კომპანიები, როგორებიცაა: Facebook და Google მაგრამ, ჩინეთის მოქალაქეებს შეუძლიათ, ისარგებლონ ჩინური სოციალური ქსელით, სახელად WeChat ან ჩინური საძიებო სისტემით სახელად Baidu. ამ და ყველა სხვა ჩინური ინტერნეტ თუ ტექნოლოგიური კომპანიის უკან სახელმწიფო დგას.
ინტერნეტის მოქმედების არეალი და თავისუფლება ჩინეთში საკმაოდ შეზღუდულია. ჩინეთის ხელისუფლება უკვე მრავალი წელია, ცდილობს თავის კონტროლს დაუქვემდებაროს ინტერნეტი და ქსელში გავრცელებული ინფორმაცია.
ამის დასტურია ე.წ. ვინი პუჰის ქეისი. მთელ მსოფლიოს ბავშვებისთვის ერთ-ერთი ყველაზე საყვარელი გმირის ფოტოების გავრცელება ჩინურ ქსელში წინა წელს აიკრძალა.
ამ აკრძალვის მიზეზი WeChat-ზე გავრცელებული გამოსახულებები გახდა, სადაც ყურადღება გამახვილებული იყო სი ძინპინსა და ვინი პუჰს შორის ფიზიკურ მსგავსებაზე.
ამ და მსგავსი გამოსახულებების გავრცელებისთვის სამართალდამცავებმა რამდენიმე ადამიანი დააპატიმრეს. სოციალურ ქსელში ხელისუფლების უმაღლესი პირების, კომუნისტური პარტიის ან იდეოლოგიის მიმართ ქილიკისა თუ კრიტიკის გამო მოქალაქეებს რამდენიმეწლიანი სასჯელი ემუქრებათ.
ჩინეთის ხელისუფლებისა გეგმები მარტო ვინი პუჰის გამოსახულებების აკრძალვით არ შემოიფარგლება.
როგორ აკონტროლებს ხელისუფლება საზოგადოებას ?
აპრილში ჩინეთის პოლიციამ შეძლო ამოეცნო და დაეპატიმრებინა ადამიანი პოპ კონცერტზე, სადაც 60 ათასი ადამიანი იმყოფებოდა. ამის საშუალება პოლიციას მას შემდეგ მიეცა, რაც მოქმედებაში ჩაეშვა სახის ამომცნობი კომპიუტერული პროგრამები. მოქალაქის სახე საკონცერტო დარბაზის შესასვლელში განთავსებულმა სპეციალურმა კამერამ ამოიცნო და მისი დაკავება პოლიციამ კონცერტის დაწყებამდე მოახერხა.
სახის ამომცნობი სპეციალური პროგრამები დღითიდღე უფრო პოპულარულია ჩინეთში. ამ ტექნოლოგიის მეშვეობით ბოლო ორი წლის განმავლობაში ჩინეთში ორი ათასი ადამიანი დააპატიმრეს.
ამ დროისთვის ჩინეთში სათვალთვალო კამერების ყველაზე დიდი ქსელი მოქმედებს. ჩინეთში სულ 170 მილიონი სათვალთვალო კამერაა დამონტაჟებული, ამ კუთხით ჩინეთი რეკორდსმენია, შედარებისთვის, აშშ-ში ასეთი 50 მილიონი ვიდეოკამერა არსებობს. სახელმწიფო გეგმის მიხედვით, 2020 წლისთვის დაგეგმილია კიდევ 450 მილიონი სათვალთვალო კამერის ამუშავება. ამ კამერების აბსოლუტური უმრავლესობა სახის ამომცნობი ტექნოლოგიით იქნება აღჭურვილი.
შედეგადად, 2020 წლისთვის სახელმწიფო მის ხელთ არსებული ტექნოლოგიის საშუალებით, რამდენიმე წამის განმავლობაში შეძლებს სახეზე ამოიცნოს ჩინეთის თითქმის ყოველი მოქალაქე. საუბარი 1,4 მილიარდ ადამიანზეა.
კამერები განთავსებულია საზოგადოებრივი თავშეყრის თითქმის ყოველ წერტილზე. სათვალთვალო კამერების გარდა, ჩინური პოლიცია უკვე თებერვლიდან იყენებს ე.წ. ჭკვიან სათვალეებს. გარეგნულად ეს მოწყობილობა Google Glass-ს წააგავს. ჩინელი პოლიციელების ახალი გაჯეტი დაკავშირებულია სამართალდამცავების მონაცემთა ბაზასთან. სათვალის გამოყენებისთვის საჭიროა პოლიციელმა არა უმეტეს 5 მეტრის დაშორებიდან შეხედოს ადამიანს, ამის შემდეგ სახის ამომცნობი სისტემა ავტომატურად იწყებს ძიებას და დამთხვევის პოვნის შემთხვევაში, პოლიციელს აცნობებს მოქალაქის საცხოვრებელ მისამართსა და სხვა სახის პირად ინფორმაციას. ამ ოპერაციას მხოლოდ 2-3 წუთი სჭირდება.
ისეთ დიდ ქალაქებში, როგორებიცაა პეკინი და შანხაი, პოლიცია ამ კამერების მეშვეობით წესების დამრღვევ ქვეითებს გამოავლენს. იმ ადამიანების სურათები, რომლებმაც ქუჩა არასწორ დროს და არასწორ ადგილას გადაკვეთეს, ტროტუარებზე განთავსებულ სპეციალურ მონიტორებზე (ე.წ. სირცხვილის დაფაზე) გამოისახება. აღნიშნული დაფიდან საკუთარი გამოსახულების მოსაშორებლად აუცილებელია 20 იუანის ($3) გადახდა.
სახელმწიფოს, მის ხელთ არსებული ქსელის გარდა, შეუზღუდავი წვდომა აქვს სხვადასხვა კერძო კომპანიის ქსელზეც. სახის ამომცნობი სათვალთვალო კამერების ქსელით ჩინეთში აღჭურვილია თითქმის ყველა მსხვილი კომპანია, ბანკი, სასტუმრო, ტაქსი.
ამ მიმართულებით განსაკუთრებით მძიმე ვითარებაა ეთნიკური უმცირესობებით დასახლებულ რეგიონებში, სადაც პოპულარულია ანტისახელისუფლებო განწყობები. Bloomberg-ის ინფორმაციით, ჩინეთის ხელისუფლება უკვე იყენებს ხელოვნურ ინტელექტს უიგურ მუსლიმებზე სათვალთვალოდ. უიგურები ძირითადად ჩინეთის დასავლეთ ნაწილში, სინცზიანის ავტონომიურ ოლქში ცხოვრობენ. ამ რეგიონში მათი ხვედრითი წილი 70 პროცენტს აღემატება და, დაახლოებით, 10 მილიონს შეადგენს. ამავე რეგიონში მოქმედებს დაჯგუფება "აღმოსავლეთ თურქესტანი", რომელიც ჩინეთისგან რეგიონის სრულ დამოუკიდებლობას მოითხოვს.
2017 წლის დასაწყისში სინცზიანის რეგიონში პოლიციამ სპეციალური სისტემის გამოყენება დაიწყო, რომელიც სათვალთვალო კამერების მეშვეობით ატყობინებს პოლიციას ადგილობრივი მოსახლეების ადგილსამყოფელს. თუკი, ადგილობრივები, 300 მეტრით მაინც მოშორდებიან ე.წ. უსაფრთხო ზონებს, პოლიცია ამის შესახებ ავტომატურად იგებს. "უსაფრთხო ზონებად" მიიჩნევა მოქალაქის საცხოვრებელი და სამუშაო ადგილი, თუ კი მოქალაქე აღნიშნულ ადგილებს 300 მეტრით მაინც მოშორდა, პოლიციას აქვს უფლება, იგი დაკითხვაზე გადაიყვანოს და ბრალის წაყენებამდე დააპატიმროს.
ამის გარდა, სინცზიანის მაცხოვრებლებს ხელისუფლება ავალდებულებს, GPS-ის დამონტაჟებას ავტომობილებში, ასევე, სპეციალური სახის სკანერებზე შემოწმების გავლას სხვადასხვა სადგურსა და ბაზრობაზე.
სათვალთვალო კამერების ქსელი მხოლოდ ნაწილია იმ მთლიანი ქსელის, რომელიც მოქალაქეებზე ინფორმაციის შეგროვებისთვის და მათზე ზედამხედველობისთვის 2005 წელს შეიქმნა და Skynet-ის სახელწოდებით არის ცნობილი. ამ მიმართულებით ჩინეთს ამბიცია აქვს, ხელოვნური ინტელექტის დარგში მსოფლიო ლიდერი გახდეს.
ჩინეთის ხელისუფლების მტკიცებით, ამ მასშტაბის ფართო სათვალთვალო ქსელი და ინფორმაციის შეგროვება ქვეყანას უფრო უსაფრთხოსა და სტაბილურს ხდის. კამერებს მართლაც ხშირად იყენებენ სხვადასხვა დანაშაულში მხილებული ადამიანების დასაპატიმრებლად ან თუნდაც კრიმინალის პრევენციისთვის, თუმცა ეს ყველაფერი არ არის.
რა მიზანი აქვს ხელისუფლებას ?
2020 წლისთვის ჩინეთში, დაახლოებით, 600 მილიონი სათვალთვალო კამერა იმუშავებს და მათი აბსოლუტური უმრავლესობა სახის ამომცნობი პროგრამით იქნება აღჭურვილი. მარტივად, რომ ვთქვათ ეს ნიშნავს, რომ ჩინეთის ყოველ ორ მოქალაქეზე ერთი სათვალთვალო კამერა იქნება დამონტაჟებული.
2015 წელს ჩინეთის ხელისუფლებამ დაიწყო პროექტი, რომელიც სახის ამომცნობი ტექნოლოგიის საფუძველზე სრულყოფილი მონაცემთა ბაზის შექმნას გულისხმობს. სათვალთვალო კამერების ყველაზე დიდი ქსელის შექმნა კი ამ პროექტის მხოლოდ ერთი ნაწილია.
ამ ტექნოლოგიის დახმარებით, ჩინეთის ხელისუფლებას შეეძლება შეაგროვოს და ერთიან ბაზაში მოაქციოს მოქალაქეების პირადი ინფორმაცია. რაც მთავარია, იგეგმება ხელისუფლების მიერ შეგროვებული მონაცემთა ბაზის გაერთიანება პოლიციის, ბანკების და სხვადასხვა ონლაინ-სერვისების მონაცემთა ბაზებთან.
სწორედ ამ გაერთიანებული და ყოვლისმომცველი მონაცემთა ბაზის საფუძველზე, ჩინეთის ხელისუფლება გეგმავს ე.წ. სოციალური სანდოობის რეიტინგის შემოღებას.
სოციალური სანდოობის რეიტინგში გაერთიანებული იქნება ჩინეთის უკლებლივ ყველა მოქალაქე და დაარქივდება მოსახლეობის სრული პირადი ინფორმაცია. თითოეულ მოქალაქეს თავისი ქცევის საფუძველზე მიენიჭება ქულათა გარკვეული რაოდენობა, სწორედ ამ ქულების მიხედვით გადაწყდება, შეეძლება თუ არა მოქალაქეს სხვადასხვა სერვისით სარგებლობა. მაგალითად, საზღვრის გადაკვეთა, ტურისტული ვიზის მიღება, სოციალური დახმარების აღება, იაფფასიან საბანკო კრედიტებზე განაცხადის შევსება და სხვა.
ჯერჯერობით უცნობია თუ რა სისტემით მოხდება ქულების მინიჭება, თუმცა ცნობილია, რომ სისტემა ცენტრალიზებული იქნება და ამ ოპერაციებს სახელმწიფო სტრუქტურები ჩაატარებენ.
მიუხედავად დასავლეთის კრიტიკისა, ჩინეთის ხელისუფლება გეგმების შეცვლას არ აპირებს. სულ მალე ჩინეთში 1984 წელი დადგება.
-
გადახედვაბიძინა ივანიშვილის მიმართვა რუსული კანონის მხარდასაჭერად, პარლამენტთან ორგანიზებულად შეკრებილებს ბიძინა ივანიშვილის მიმართვა რუსული კანონის მხარდასაჭერად, პარლამენტთან ორგანიზებულად შეკრებილებს
-
გადახედვამეცნიერებმა ტვინის ნათხემის ახალი ფუნქცია გამოავლინეს მეცნიერებმა ტვინის ნათხემის ახალი ფუნქცია გამოავლინეს
-
გადახედვაროგორია მწერების დღე-ღამის აქტივობა — კვლევა როგორია მწერების დღე-ღამის აქტივობა — კვლევა
-
გადახედვაპარლამენტმა, საკომიტეტო მოსმენაზე, რუსული კანონი მეორე მოსმენით მიიღო პარლამენტმა, საკომიტეტო მოსმენაზე, რუსული კანონი მეორე მოსმენით მიიღო
-
გადახედვაანრი ოხანაშვილმა, რუსული კანონის განხილვისას, დარბაზიდან გააძევა 14 ოპოზიციონერი დეპუტატი და არასამთავრობოების 2 წარმომადგენელი ანრი ოხანაშვილმა, რუსული კანონის განხილვისას, დარბაზიდან გააძევა 14 ოპოზიციონერი დეპუტატი და არასამთავრობოების 2 წარმომადგენელი
-
გადახედვაოკუპირებულ სოფელ დისევთან საქართველოს მოქალაქე უკანონოდ დააკავეს — სუსი ოკუპირებულ სოფელ დისევთან საქართველოს მოქალაქე უკანონოდ დააკავეს — სუსი
-
გადახედვარუსული კანონის საკომიტეტო მოსმენა დეპუტატების გაძევებისა და ცენზურის ფონზე მიმდინარეობს — არასამთავროები რუსული კანონის საკომიტეტო მოსმენა დეპუტატების გაძევებისა და ცენზურის ფონზე მიმდინარეობს — არასამთავროები
-
-
გადახედვა13 წლის გოგოს გაუპატიურების ბრალდებით, მამა დააკავეს — მედია 13 წლის გოგოს გაუპატიურების ბრალდებით, მამა დააკავეს — მედია
-
გადახედვაროგორი ამინდი იქნება 2 მაისამდე როგორი ამინდი იქნება 2 მაისამდე
-
გადახედვარუსეთმა კოსმოსში ბირთვული იარაღის გატანის აკრძალვას მხარი არ დაუჭირა რუსეთმა კოსმოსში ბირთვული იარაღის გატანის აკრძალვას მხარი არ დაუჭირა
-
გადახედვაOn.ge-ის 10 ქვიზი, რომელიც აპრილში მოგიმზადეთ და შეიძლება გამოგრჩა On.ge-ის 10 ქვიზი, რომელიც აპრილში მოგიმზადეთ და შეიძლება გამოგრჩა
-
გადახედვა28 მაისიდან, საქართველოს მოქალაქეებს შეეძლებათ უვიზოდ იმოგზაურონ ჩინეთში 28 მაისიდან, საქართველოს მოქალაქეებს შეეძლებათ უვიზოდ იმოგზაურონ ჩინეთში
-
გადახედვაანა წითელაძე: ყველა ის ადამიანი, ვინც ცდილობს, რომ შინაარსობრივი კითხვა დასვას, გამოაძევეს. ასრულებენ რუსულ დავალებას ანა წითელაძე: ყველა ის ადამიანი, ვინც ცდილობს, რომ შინაარსობრივი კითხვა დასვას, გამოაძევეს. ასრულებენ რუსულ დავალებას
-
გადახედვაზენდეია მუსიკის ინდუსტრიაში დაბრუნებას არ გამორიცხავს ზენდეია მუსიკის ინდუსტრიაში დაბრუნებას არ გამორიცხავს
-
გადახედვაამერიკული ავიაკომპანია 101 წლის ქალს შეცდომით 1 წლის ბავშვად არეგისტრირებს ამერიკული ავიაკომპანია 101 წლის ქალს შეცდომით 1 წლის ბავშვად არეგისტრირებს
-
გადახედვაანრი ოხანაშვილმა კომიტეტის სხდომის დარბაზი სალომე სამადაშვილს და თამარ კორძაიასაც დაატოვებინა ანრი ოხანაშვილმა კომიტეტის სხდომის დარბაზი სალომე სამადაშვილს და თამარ კორძაიასაც დაატოვებინა
-
-
-
გადახედვაალექსი პეტრიაშვილს ფიზიკური დაზიანებები არ აღენიშნება, ის დროებითი დაკავების იზოლატორშია — სახალხო დამცველის აპარატი ალექსი პეტრიაშვილს ფიზიკური დაზიანებები არ აღენიშნება, ის დროებითი დაკავების იზოლატორშია — სახალხო დამცველის აპარატი
-
გადახედვაქართველი დიპლომატები საზოგადოებას: მოგიწოდებთ - დადგეთ იქ, სადაც დღეს თქვენი შვილები დგანან! ქართველი დიპლომატები საზოგადოებას: მოგიწოდებთ - დადგეთ იქ, სადაც დღეს თქვენი შვილები დგანან!
კომენტარები