დედამიწიდან დაახლოებით 370 სინათლის წლის მოშორებით დიდი და მრგვალი პლანეტა დაბადების პროცესშია. ასტრონომებმა მოახერხეს და ამ პროცესის ერთ-ერთი საუკეთესო სურათი გადაიღეს. ეს სურათი ყველაზე დეტალურია იმ სურათებს შორის, რომლებიც ასტრონომებს აქამდე გადაუღიათ. ის დაგვეხმარება, უკეთ ჩავწვდეთ პლანეტების ფორმირების პროცესს.

ვარსკვლავი PDS 70 და მისი პროტოპლანეტარული დისკი. ახალგაზრდა პლანეტა მარჯვნივ, კაშკაშა ბურთის სახით ჩანს.

ვარსკვლავი PDS 70 და მისი პროტოპლანეტარული დისკი. ახალგაზრდა პლანეტა მარჯვნივ, კაშკაშა ბურთის სახით ჩანს.

ფოტო: ESO/A. Müller et al.

მაქს პლანკის უნივერსიტეტის მკვლევარებმა სამხრეთ ევროპის ობსერვატორიის განკარგულებაში მყოფი "ძალიან დიდი ტელესკოპით" იუპიტერზე რამდენჯერმე უფრო დიდი პლანეტის ფორმირების პროცესი გადაიღეს. სურათში ჩანს, თუ როგორ იღებს პლანეტა ფორმას ვარსკვლავის გარშემო არსებულ კოსმოსური მტვრის ღრუბელში, ანუ პროტოპლანეტარულ დისკში. ის ყველა იმ ნივთიერებისგან შედგება, რომელიც ვარსკვლავის დაბადების შემდეგ რჩება, საბოლოოდ კი, სწორედ მათგან იქმნება პლანეტა.

ვარსკვლავი, სახელად PDS 70 დაახლოებით 5,4 მილიონი წლისაა, ანუ კოსმოსური მასშტაბებისთვის საკმაოდ ახალგაზრდაა. ასტრონომები დიდი ხნის განმავლობაში ვარაუდობდნენ, რომ მის გარშემო შესაძლოა ახალი პლანეტები ჩამოყალიბებულიყო. ადრე გადაღებულ სურათებში ჩანდა ვარსკვლავის გარშემო არსებული რეგიონები, სადაც კოსმოსური მტვერი მიმოფანტული იყო, ეს კარგი მანიშნებელია იმისა, რომ სისტემაში პლანეტების ჩამოყალიბების პროცესი მიმდინარეობს; ახალდაბადებული ვარსკვლავები მიიზიდავენ არსებულ მტვერს და გარშემო არსებულ სხვადასხვა ნივთიერებებს, რათა ზომაში გაიზარდონ.

“დიდი ხნის განმავლობაში ვვარაუდობდით, რომ ამ სისტემაში პლანეტების ფორმირება მოსალოდნელი იყო, ახლა კი უკვე დამადასტურებელი ფაქტებიც გვაქვს", - ამბობს მირიამ კეპლერი, მაქს პლანკის უნივერსიტეტის სტუდენტი და კვლევის ავტორი

პლანეტის სურათის გადასაღებად ასტრონომებმა გამოიყენეს ინსტრუმენტი, რომელსაც კორონოგრაფი ეწოდება, ის ვარსკვლავიდან წარმოსულ მკაფიო სინათლეს ბლოკავს და მის გარშემო არსებული ობიექტების აღქმას აადვილებს. ვარსკვლავების გარშემო პლანეტების პოვნა ძალიან რთულია, იმიტომ რომ, კაშკაშკა ვარსკვლავი მის გვერდით არსებული მკრთალი პლანეტის აღმოჩენას თითქმის შეუძლებელს ხდის. ასტრონომები ახალი ეგზოპლანეტების აღმოსაჩენად ასეთ სტრატეგიას ხშირად იყენებენ და საკმაოდ წარმატებულადაც.

ხშირად ასეთი სურათები კრიტიკას იმსახურებს, რადგან არსებობს შანსი, რომ ასტრონომებმა სურათის გადაღებისას დაფიქსირებული რაიმე სხვა არტეფაქტი შეცდომით პლანეტად მიიჩნიონ, თუმცა მირიამ კეპლერი დარწმუნებულია, რომ მათი დაფიქსირებული ობიექტი ნამდვილად პლანეტაა.

“ჩვენ გადავიღეთ სურათები სხვადასხვა კუთხით, გამოვიყენეთ სხვადასხვა ალგორითმები და ტალღის სხვადასხვა სიხშირეები, თუ სურათში აღმოჩენილი ობიექტი რაიმე სახის ანომალია იყო, ამ პროცესში, ეს აუცილებლად გამომჟღავნდებოდა", - ამბობს მირიამ კეპლერი.

კეპლერი და მისი გუნდი კვლავ გააგრძელებს ვარსკვლავის სისტემაზე დაკვირვებას. ისინი გეგმავენ, შეისწავლონ, თუ რა დრო სჭირდება პლანეტების ფორმირებას და როგორ მიმდინარეობს ეს პროცესი.