სომხეთის პრემიერმინისტრის, ნიკოლ ფაშინიანის თქმით, ქვეყნის დამოუკიდებლობის დეკლარაცია, რომელიც ნახსენებია კონსტიტუციაში, მოიაზრებს, რომ "სომხეთის რესპუბლიკა ვერ იარსებებს".

გასულ კვირას, 14 ნოემბერს, ფაშინიანმა თქვა რომ ის "საშინელ დასკვნამდე" მივიდა — სომხეთის დამოუკიდებლობის დეკლარაციაში მოაზრებულია, რომ "სომხეთის რესპუბლიკა ვერ იარსებებს".

დეკლარაცია ნახსენებია კონსტიტუციის პრეამბულაში. აზერბაიჯანის მაღალჩინოსნებმა, მათ შორის პრეზიდენტმა ილჰამ ალიევმა განმეორებით განაცხადეს, რომ სომხეთის კონსტიტუცია შეიცავს ტერიტორიულ პრეტენზიებს აზერბაიჯანის მიმართ, რაც გაცხადებულია დეკლარაციაში.

სომხეთის დამოუკიდებლობის დეკლარაცია, რომელსაც ხელი მოეწერა 1990 წლის აგვისტოში, შეიცავს სომხეთის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკისა და მთიანი ყარაბაღის საბჭოს საერთო გადაწყვეტილებას "სომხეთის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკისა და ყარაბაღის მთიანი რეგიონის გაერთიანებაზე".

ფაშინიანმა სოციალურ ქსელ X-ზე რამდენიმე სერიად დაპოსტა დამოუკიდებლობის დეკლარაციის შესახებ, სადაც მან ასევე ბრალი დასდო აზერბაიჯანის კონსტიტუციას, რომელიც ტერიტორიულ პრეტენზიებს შეიცავს დაახლოებით სომხეთის ტერიტორიის 60%-ზე.

თუმცა, ფაშინიანმა თქვა, რომ სომხეთი არ აპირებს იმის მოთხოვნას, რომ აზერბაჯანმა შეცვალოს თავისი კონსტიტუცია, იმიტომ რომ, ეს მშვიდობის პროცესს ჩიხში შეიყვანდა და "არცერთ მხარეს არ შეუძლია გამოიყენოს შიდა კანონმდებლობა, როგორც გამართლება მის მიერ ამ შეთანხმების შეუსრულებლობისათვის".

იმავე დღეს, ფაშინიანს არ გამოურიცხავს, რომ სომხეთმა კონსტიტუციის შესწორება მოითხოვოს "თუ კონსტიტუციური სასამართლო გადაწყვეტს, რომ მშვიდობის შეთანხმების შესახებ ტექსტი არ შეესაბამება კონსტიტუციას".

იანვარში, ფაშინიანმა განაცხადა, რომ თუ ქვეყნის პოლიტიკა დაფუძნებული იქნება მთიანი ყარაბაღის ეროვნული საბჭოსა და სომხეთის უზენაესი საბჭოს გადაწყვეტილებაზე ყარაბაღის და სომხეთის გაერთიანების შესახებ, "ჩვენ არასდროს გვექნება მშვიდობა. მეტიც, ეს ნიშნავს რომ გვექნება ომი".

პარასკევს, პარლამენტის საგარეო ურთიერთობათა კომიტეტის თავმჯდომარემ, სარგის ხანდანიანმა, ფაშინიანის განცხადებას მხარდაჭერა გამოუცხადა.

"ეს დოკუმენტი მიღებულია 1990 წელს, მაშინ როდესაც არ არსებობდა დამოუკიდებელი სომხეთი, მაგრამ დამოუკიდებლობის დეკლარაციაში გამოხატული ხედვა ასახავს სომხეთის დამოუკიდებელ რესპუბლიკას ძალიან არარეალისტურად, ამიტომ მე ვიზიარებ ამ მიდგომას", — თქვა მან.

რეგიონული კომუნიკაციები და სამშვიდობო მოლაპარაკებები

სამშაბათს, აზერბაიჯანის საგარეო საქმეთა მინისტრმა, ჯეიჰუნ ბაირამოვმა კომენტარი გააკეთა რეგიონული ტრანზიტული გზების გახსნაზე, როგორც სამშვიდობო პროცესის ნაწილზე. მან აღნიშნა, რომ ეს არაა ახალი მოვლენა და სომხეთმა უნდა განბლოკოს აზერბაიჯანთან დაკავშირებული გზები მისი ნახიჩევანის ექსკლავთან, როგორც 9 ნოემბრის განცხადების ნაწილი, რომელმაც დაასრულა მეორე მთიანი ყარაბაღის 2020 წლის ომი.

"სამ წელზე მეტი ხნის განხილვის შემდეგ, ჩვენ გვჯერა, რომ ტერმინი „მიღწეული შეთანხმება“ გარკვეულწილად დაგვიანებულია", — ასე უპასუხა ბაირამოვმა ფაშინიანის განცხადებას გზების გახსნის რეზოლუციის მიღწევის შესახებ.

"ეს შეთანხმება დიდი ხნის წინ უნდა მიღწეულიყო. თუ ჯერ კიდევ არ არის ამის შესახებ ოფიციალური დოკუმენტი, თუ სომხეთს ჯერ არ დაუწყია მუშაობა ამ მიმართულებით, მაშინ ჯერ კიდევ არის რაღაც საკითხები ღია. აზერბაიჯანში მუშაობა სწრაფად პროგრესირებს მის ტერიტორიაზე სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურის მოწყობასთან დაკავშირებით და ინფრასტრუქტურა მალე სომხეთის საზღვრებს მიაღწევს", — განაცხადა ბაირამოვმა.

მან ასევე დასძინა, რომ აზერბაიჯანი ამ ეტაპზე UN COP29-ის სამიტზეა ფოკუსირებული, აქედან გამომდინარე "დეკემბრამდე ფიზიკური შეხვედრა წარმოუდგენელია".

"დეკემბერი ან იანვარი სხვა საქმეა. ამაზე ჯერ არ არის რაიმე კონკრეტული შეთანხმება. ფიზიკური შეხვედრის მიღმა, დოკუმენტზე მუშაობა გრძელდება და ეს მუშაობა ჯერ არ შეჩერებულა".

კვირას, 17 ნოემბერს, ალიევმა შეერთებული შტატების წარმომადგენელთა პალატის წევრ, ავგუსტ პფლაგერთან შეხვედრისას აღნიშნა, რომ სომხეთის პოლიტიკა მილიტარიზაციაზე და შეიარაღების გაზრდაზე "საფრთხეა რეგიონში მშვიდობისა და უსაფრთხოებისთვის".

მისი თქმით, მნიშვნელოვანია, რომ სომხეთის კონსტიტუციაში არსებული ტერიტორიული პრეტენზიები აზერბაიჯანის წინააღმდეგ სამშვიდობო ხელშეკრულების ხელმოწერისთვის იყოს მიტოვებული.

სტატიაში წარმოდგენილი შეხედულებები ეკუთვნის ავტორს და არ წარმოადგენს On.ge-ის პოზიციას. მასალა ქვეყნდება OC Media-სთან პარტნიორობის ფარგლებში, რომლის შედეგად, გამოცემის სტატიები ამიერიდან ოთხ ენაზე გავრცელდება. საქართველოში OC Media-ს პარტნიორი On.ge-ა. სტატია ინგლისურად შეგიძლიათ წაიკითხოთ აქ.