5 ფილმი დიქტატურასა და ტოტალიტარიზმზე
ისტორიისა თუ ლიტერატურის სახელმძღვანელოებიდან უამრავი შემზარავი ისტორია წაგვიკითხავს დიქტატურაზე ჯერ კიდევ სკოლის კედლებს შეფარებულებს, თუმცა ფილმებში გაცოცხლებულ კადრებს ალბათ ბევრისთვის სულ სხვა ძალა აქვს და კიდევ უფრო ნათლად წარმოაჩენს იმ სისასტიკესა და უმოწყალობას, რასთან გამკლავებაც ადამიანებს უწევდათ სხვადასხვა დიქტატორული რეჟიმის დროს.
მაშ ასე, ნახე, 5 ფილმი, რომელიც დიქტატორული რეჟიმის სისასტიკეზე გვიყვება:
1. მონანიება — Repentance
მონანიება თენგიზ აბულაძის ყველაზე ცნობილი ფილმია, რომელიც, მისი თქმით, "იმიტომ გადაიღო, რომ ასეთი რამ აღარ განმეორებულიყო." ფილმი სტალინის უშუალო ხსენებისგან თავს იკავებს, თუმცა შეშლილი დიქტატორის, ვარლამის, მეშვეობით, რომელიც ულვაშით ალბათ ჰიტლერს მოგაგონებთ, ოპერის სიყვარულით მუსოლინს, სათვალით კი ბერიას, ნათლად გვიჩვენებს იმ სიბოროტეს, რომელიც მთელ ქვეყანას ჩექმასავით ებჯინებოდა ყელზე და გუდავდა. თენგიზ აბულაძის თქმით, ფილმში რეპრესიებს შეწირული ადამიანების ამბები რეალურ ისტორიებზეა დაფუძნებული — კერძოდ, 1937 წელს დახვრეტილ ქართველი ინტელიგენციის უბედურებაზე.
ფილმში ვარლამსა და მის შვილს აველს ერთი და იმავე მსახიობი ასახიერებს, რითაც რეჟისორი მამა-შვილის მენტალიტეტს შორის მსგავსებას გვიჩვენებს. ვარლამის გარდაცვალების შემდეგ მის ცხედარს საფლავიდან იღებენ და ისევ სახლში მის ოჯახის წევრებს უყუდებენ კართან, რადგან "დამნაშავის" თქმით, "მისი დამარხვა ნიშნავდა, ის ყველაფერი დაგემარხა, რაც მან ჩაიდინა." მიუხედავად იმისა, რომ ფილმს მონანიება ჰქვია, ერთადერთი ადამიანი, რომელიც მომხდარ საშინელებებზე ნამდვილ სინანულს გრძნობს, ვარლამის შვილიშვილი თორნიკეა, რომელიც მას შემდეგ, რაც მამას უცხადებს, რომ მას სინდისი არ აქვს, საკუთარ სიცოცხლეს ვარლამის ნაჩუქარი იარაღით ასრულებს.
2. სხვების ცხოვრება — The Lives of Others
სხვების ცხოვრებაში გერმანელი საიდუმლო პოლიციის ოფიცერი დრამატურგისა და მისი პარტნიორის, ცნობილი მსახიობი ქალის, ბინაში ფარულ მოსასმენ მოწყობილობებს ამონტაჟებს და მათ საუბრებს ყოველდღიურად უსმენს. მიუხედავად იმისა, რომ გერდ ვიზლერს სულ სხვა დავალება აქვს, წყვილის საუბრების მოსმენის შემდეგ მათდამი ისეთი თანაგრძნობითა და სიმპათიით იმსჭვალება, რომ მათ დახმარებასაც ცდილობს, რასაც მისი კარიერა ეწირება კიდეც. შეყვარებული წყვილის ცხოვრების მოსმენით ოფიცერი ხვდება, რა აკლია მის საკუთარ ცხოვრებას — თავისუფალი ფიქრისა და გადაწყვეტილების მიღების უნარი, ორმხრივი სიყვარულის ბედნიერება, ხელოვნებასთან მეგობრობა.
ყოველ ახალ დღესთან ერთად ჩანს, რომ არა როგორც მოთვალთვალე ჯაშუში, არამედ როგორც აღფრთოვანებული მსმენელი უგდებს ყურს დრამატურგისა და მსახიობი ქალის საუბრებს ხელოვნებაზე, მუსიკაზე, ლიტერატურაზე, სიყვარულზე და ხვდება, რომ ცხოვრებაში რაც კი რამ მნიშვნელოვანია, სწორედ ამ საუბრებში იმალება.
3. შინდლერის სია — Schindler's List
შინდლერის სია ნაცისტური გერმანიის სისასტიკესა და ებრაელი ხალხის წამებასა და მკვლელობაზე გვიყვება საკონცენტრაციო ბანაკებში. ოსკარ შინდლერი მოხერხებულად თამაშობს გერმანელ ოფიცრებთან "მათიანის" როლს, თუმცა სინამდვილეში ცდილობს, იმდენი ებრაელის სიცოცხლე იხსნას, რამდენიც შესაძლებელია.
ფილმი ამონ გოეთის მაგალითზე გვიჩვენებს გერმანელი ოფიცრების ბოროტებას პოლონელი ებრაელების მიმართ. საკონცენტრაციო ბანაკის უფროსს, ამონ გოეთს, შეუძლია, ნებისმიერ ადამიანს სრულიად უმიზეზოდ ესროლოს ბანაკში, მაგალითად კიბეებზე ჩამომავალ ქალს, რომელიც არაფრით განსხვავდება სხვა დანარჩენებისგან და არც არაფერი დაუშავებია, უბრალოდ ამონისთვის ის არაფერს ნიშნავს და მისი სიცოცხლეც დაუნანებლად ემეტება ტყვიისთვის. სწორედ ამას უხსნის შინდლერი ჰელენ ჰირშს, ამონის ებრაელ მოახლეს, რომლის მიმართაც ოფიცერი ფიზიკურ ლტოლვას გრძნობს, თუმცა ქალს სრულფასოვან ადამიანად არ თვლის, ამიტომ სექსუალურ სურვილებს ფიზიკურ ძალადობაში გამოხატავს და დაუნდობლად სცემს. ფილმი ჰელენ ჰირშის მაგალითით გვიჩვენებს იმ დამცირებას, სექსუალურ შევიწროებასა და ფიზიკურ შეურაცხყოფას, რისი ატანაც ებრაელ ქალებს ნაცისტი ოფიცრებისგან უწევდათ.
4. პიანისტი — The Pianist
ფილმი პოლონელი ებრაელის ისტორიას გვიყვება ბრწყინვალე მუსიკალური ცხოვრებიდან საკონცენტრაციო ბანაკამდე. ფილმის რეჟისორი რომან პოლანსკი თავის წარსულ გამოცდილებებს იხსენებს ფილმში. თავად პოლანსკის დედამაც საკონცენტრაციო ბანაკში გაზის ოთახში დაასრულა სიცოცხლე და რეჟისორის თქმით, ეს იმდენად მტკივნეულია მისთვის, რომ მხოლოდ საკუთარი სიკვდილი მოუტანს ამ ტკივილისგან ხსნას. ფილმშიც პიანისტის გადარჩენა მისთვის შვებასთან ერთად აღუწერელი ტკივილითაა სავსე, რადგან ყველა ის ადამიანი დაკარგა, ვინც კი უყვარდა. თავად პოლანსკიც მოესწრო და გადაურჩა ჰოლოკოსტს, ამიტომ ის გზა, რომლის გავლაც პიანისტს დასჭირდა მისთვის კარგად ნაცნობია და, შესაბამისად, ფილმში დეტალურად ნაჩვენები.
5. V ესე იგი ვენდეტა — V for Vendetta
ფილმი ნათლად გვიჩვენებს ტოტალიტარული რეჟიმის სისასტიკეს და გვასწავლის, რომ ნებისმიერი ხელისუფლება ხალხის თავისუფლების წართმევით საზრდოობს. V-ს მიაჩნია, რომ ნებისმიერი მთავრობა კორუმპირებულია და მათ გარეშე უფრო ბედნიერი იქნება საზოგადოება. ის და მისი მხარდამჭერები ნიღბების დახმარებით საკუთარ ანონიმურობას იცავენ, რაც უმარტივებთ თავიანთი სურვილები უფრო თამამად გამოხატონ და მთავრობას აუჯანყდნენ. საბოლოოდ, V იმარჯვებს, თუმცა ეს ყველაფერი დანაკარგისა და სისხლის დაღვრის გარეშე არ ხდება. ნიღბის კიდევ ერთი დანიშნულება ფილმში იმის ხაზგასმაა, რომ ეს არაა მხოლოდ ერთი ადამიანის ბრძოლა და მხოლოდ ერთი ადამიანის პირადი შურისძიება, მიუხედავად იმისა, რომ ამბოხის კატალიზატორი სწორედ მთავრობის წარსული დანაშაულია V-ს წინაშე. ეს არის თავისუფლების იდეა, რომელსაც უამრავი ადამიანი საკუთარი ნებით აფარებს თავს.
-
გადახედვასსს ცრუს უწოდებს მოქალაქის მიერ გავრცელებულ ინფორმაციას, თითქოს მას დაუკავშირდნენ და 5 პოლიციელის თავდასხმაში და მიმალვაში დაადანაშაულეს სსს ცრუს უწოდებს მოქალაქის მიერ გავრცელებულ ინფორმაციას, თითქოს მას დაუკავშირდნენ და 5 პოლიციელის თავდასხმაში და მიმალვაში დაადანაშაულეს
-
გადახედვაეუთო/ოდირი: ოდირი შეშფოთებულია საქართველოში გადაჭარბებული საპოლიციო ძალის გამოყენების შესახებ ცნობებით ეუთო/ოდირი: ოდირი შეშფოთებულია საქართველოში გადაჭარბებული საპოლიციო ძალის გამოყენების შესახებ ცნობებით
-
გადახედვაპროკურატურა ბრალდებას დაუმძიმებს პირს, რომელმაც საგარეჯოში მეუღლეს სიცოცხლისთვის სახიფათო დაზიანებები მიაყენა — ქალი კლინიკაში გარდაიცვალა პროკურატურა ბრალდებას დაუმძიმებს პირს, რომელმაც საგარეჯოში მეუღლეს სიცოცხლისთვის სახიფათო დაზიანებები მიაყენა — ქალი კლინიკაში გარდაიცვალა
-
გადახედვააშშ-მა რუსულ "გაზპრომბანკს" სანქციები დაუწესა აშშ-მა რუსულ "გაზპრომბანკს" სანქციები დაუწესა
-
გადახედვალიზი თირქია: საგამოძიებოში მითხრეს, რომ გაურკვევლობა მოხდა ლიზი თირქია: საგამოძიებოში მითხრეს, რომ გაურკვევლობა მოხდა
-
გადახედვაგიორგი გახარია: "ოცნებას" მალე წამოვაძახებ რაღაცებს, პირველ რიგში ბოდიშს გავახსენებ გიორგი გახარია: "ოცნებას" მალე წამოვაძახებ რაღაცებს, პირველ რიგში ბოდიშს გავახსენებ
-
გადახედვა1 იანვრიდან "საზოგადოებრივი მაუწყებლის" გენერალური დირექტორის ხელფასი 16 250 ლარი იქნება 1 იანვრიდან "საზოგადოებრივი მაუწყებლის" გენერალური დირექტორის ხელფასი 16 250 ლარი იქნება
-
გადახედვადამკვირვებლები აცხადებენ, რომ ქართულ დიასპორას ხმის მიცემის უფლება შეეზღუდა დამკვირვებლები აცხადებენ, რომ ქართულ დიასპორას ხმის მიცემის უფლება შეეზღუდა
-
გადახედვაგიორგი კალანდარიშვილს 6-საათიანი გამოკითხვის შემდეგ, კომენტარი არ გაუკეთებია გიორგი კალანდარიშვილს 6-საათიანი გამოკითხვის შემდეგ, კომენტარი არ გაუკეთებია
-
გადახედვააზერბაიჯანელ აქტივისტ ვაფა ნაგს COP29-ის პროტესტისთვის სამთავრობო მედია ესხმის თავს აზერბაიჯანელ აქტივისტ ვაფა ნაგს COP29-ის პროტესტისთვის სამთავრობო მედია ესხმის თავს
-
გადახედვაარსებობს სიტყვა, რომელიც მრავალ ენაში უნივერსალურია არსებობს სიტყვა, რომელიც მრავალ ენაში უნივერსალურია
-
გადახედვადღეს 20 საათზე მელიქიშვილზე საპროტესტო აქცია — "მათეს თავისუფლებისთვის" გაიმართება დღეს 20 საათზე მელიქიშვილზე საპროტესტო აქცია — "მათეს თავისუფლებისთვის" გაიმართება
-
გადახედვაეროვნულმა ბანკმა ლარის ახალი კურსი დაადგინა ეროვნულმა ბანკმა ლარის ახალი კურსი დაადგინა
-
გადახედვა24 ნოემბერს, თავისუფლების მოედანზე ქალთა მარში გაიმართება 24 ნოემბერს, თავისუფლების მოედანზე ქალთა მარში გაიმართება
-
გადახედვაპრეზიდენტი: ახალგაზრდა ქართველი აქტივისტების წინააღმდეგ სადამსჯელო ღონისძიებები მიმდინარეობს პრეზიდენტი: ახალგაზრდა ქართველი აქტივისტების წინააღმდეგ სადამსჯელო ღონისძიებები მიმდინარეობს
-
გადახედვაადგურ არძინბას თქმით, ქართველ ოლიგარქს აფხაზეთში შეღწევა სურს ადგურ არძინბას თქმით, ქართველ ოლიგარქს აფხაზეთში შეღწევა სურს
-
გადახედვასაგარეჯოში, კლინიკაში გარდაიცვალა ქალი, რომელიც ყოფილმა ქმარმა ქვით სცემა საგარეჯოში, კლინიკაში გარდაიცვალა ქალი, რომელიც ყოფილმა ქმარმა ქვით სცემა
-
-
გადახედვარუსული კანონის საწინააღმდეგო აქციაზე რკინის ჯებირის დაზიანებისთვის დაკავებულთა საქმის განხილვა 22 ნოემბერს გაგრძელდება რუსული კანონის საწინააღმდეგო აქციაზე რკინის ჯებირის დაზიანებისთვის დაკავებულთა საქმის განხილვა 22 ნოემბერს გაგრძელდება
-
გადახედვაადვოკატის თქმით, მათე დევიძეს ბრალს ხვალ, 9:30 საათზე წაუყენებენ ადვოკატის თქმით, მათე დევიძეს ბრალს ხვალ, 9:30 საათზე წაუყენებენ
-
გადახედვამსოფლიოში ყველაზე მაღალმა და ყველაზე დაბალმა ქალებმა ერთმანეთი გაიცნეს — ვიდეო მსოფლიოში ყველაზე მაღალმა და ყველაზე დაბალმა ქალებმა ერთმანეთი გაიცნეს — ვიდეო
კომენტარები