უახლესი ტექნოლოგიებით ჩატარებულმა ტესტებმა შესაძლოა დიდი ხნის თავსატეხი გადაჭრას - რა აფართოებს სამყაროს?

მკვლევრები დიდი ხანია სწავლობენ, თუ როგორ ფართოვდება სამყარო. ახალ კვლევაში არსებულმა გამოთვლებმა შესაძლოა ახსნას, ბნელი ენერგია (როგორც აინშტაინის ზოგადი ფარდობითობის თეორია ითხოვს) არის ამ პროცესზე პასუხისმგებელი, თუ გრავიტაციის თეორიაა გადასახედი.

აინშტაინის თეორიაში, რომელიც აღწერს გრავიტაციას, როგორც სივრცე-დროის გამრუდებას, შედის მათემატიკური ელემენტი - კოსმოლოგიური მუდმივა. აინშტაინმა თავიდან ის შემოიტანა სტატიკური (უძრავი) სამყაროს ასახსნელად, მაგრამ შემდეგ ეს მათემატიკური ფაქტორი თავის ყველაზე დიდ შეცდომად მიიჩნია.

ორი ათწლეულის წინ ჩატარებულმა კვლევებმა ცხადყო, რომ სამყარო აჩქარებული ტემპით ფართოვდება, რის შემდეგაც დაასკვნეს, რომ აინშტაინის მუდმივა კვლავ მნიშნველოვანი იყო ბნელი ენერგიის აღრიცხვისთვის. ბნელი ენერგიის გარეშე აინშტაინის გრავიტაციის თეორია კრახს განიცდიდა სამყაროს უდიდეს მასშტაბებზე.

ედინბურგის უნივერსიტეტში მომუშავე მეცნიერებმა აღმოაჩინეს, რომ ამ თავსატეხის გადაჭრა შეიძლება კოსმოსში გრავიტაციის სიჩქარის განსაზღვრით გრავიტაციულ ტალღებზე ჩატარებული კვლევების საშუალებით. გრავიტაციული ტალღები დრო-სივრცის ჭავლებია, რომლებიც სინათლის სიჩქარით (აინშტაინის თეორიის მიხედვით) ვრცელდება.

მეცნიერების გამოთვლები აჩვენებს, რომ თუ გრავიტაციული ტალღები სინათლის სიჩქარით გადაადგილდება, ეს გრავიტაციის ალტერნატიულ თეორიებს გამორიცხავს, ბნელი ენერგიის გარეშე, აინშტაინის კოსმოლოგიური კონსტანტას სასარგებლოდ. თუმცა, თუ ტალღების სიჩქარე განსხვავდება სინათლის სიჩქარისგან, აინშტაინის თეორია უნდა გადაიხედოს.

ასეთი ექსპერიმენტის ჩატარება შესაძლებელია აშშ-ში მდებარე ლაზერული ინტერფერომეტრული გრავიტაციული ტალღების ობსერვატორიის საშუალებით, რომლის ტყუპმა დეტექტორებმა (ერთმანეთისგან 2000 მილის დაშორებით) პირდაპირ დააფიქსირეს გრავიტაციული ტალღები 2015 წელს.

ამ წელს დაგეგმილმა ექსპერიმენტებმა შესაძლოა საბოლოოდ გადაჭრას ეს თავსატეხი, რომელიც აინშტაინის მუდმივას 100 წლის თავს ემთხვევა.

ედინბურგის უნივერსიტეტის ფიზიკისა და ასტრონომიის სკოლის წარმომადგენელი, დოქტორი ლუკას ლომბრაისერი ამბობს, რომ გრავიტაციული ტალღების პირდაპირმა დაფიქსირებამ შეიძლება ახალი ფანჯარა გახსნა სამყაროს დაკვირვებისათვის. შედეგების მიხედვით შეიძლება ფიზიკის ყველაზე ფუნდამენტალური პრობლემები გადაიჭრას.