იურიდიულ საკითხთა კომიტეტის ყოფილი თავმჯდომარე, ეკა ბესელია ავტორიტარიზმისკენ გადადგმულ ნაბიჯად მიიჩნევს ქართული ოცნების დეპუტატის, დიმიტრი ხუნდაძის კანონპროექტს, რომელიც მთავრობას უფლებამოსილებას გაუზრდის. კერძოდ, ინიცირებული კანონპროექტის მიხედვით, ხელისუფლებას გარკვეული უფლებები საგანგებო მდგომარეობის გამოცხადების გარეშე ეძლევა. მათ შორისაა მიმოსვლის, საკუთრების, სოციალური ღონისძიების მიზნით თავშეყრის შეზღუდვის შესაძლებლობაც.

"ძალიან შეშფოთებული ვარ მართლაც და ძალიან ცუდი სიგნალი არის ეს. პირდაპირ ვუწოდე მე ავტორიტარიზმისკენ გადადგმული ნაბიჯი ამ კანონპროექტს. მისი მთავარი არსი არის, რომ პარლამენტის წევრები საკუთარი ინიციატივით ამბობენ, პარლამენტი, როგორც საპარლამენტო რესპუბლიკის მთავარი ინსტიტუტი დასუსტდეს, იგნორირებული იყოს და მთავრობას გადაეცეს განუსაზღვრელი უფლებამოსილება ისე, რომ საპარლამენტო კონტროლი მას არ სჭირდებოდეს", — განაცხადა ბესელიამ მთავარი არხის ეთერში.

ბესელია განმარტავს, რომ კანონპროექტი კონსტიტუციას ეწინააღმდეგება, რადგან კონსტიტუციის მიხედვით, გადაადგილების, შეკრების და საკუთრების უფლება, მხოლოდ საგანგებო მდგომაროების დროს შეიძლება შეიზღუდოს.

"კონსტიტუციის მიხედვით, თუ არის საგანგებო მდგომარეობა, საომარი მდგომარეობა, თუ ქვეყანა იქცევა, თუ საოცრება ხდება, მათ შორის პანდემია, რომელიც არის მასობრივად საფრთხის შემქმენლი; პარლამენტი ამბობს, რომ გამოაცხადებს საგანგებო მდგომარეობას და მთავრობას გადავცემ გარკვეულ უფლებებს, მაგრამ პარლამენტი ამას გააკონტროლებს. კონსტიტუცია ამბობს, რომ ყველა ეს განსაკუთრებული უფლებაა და თუ იზღუდება, მხოლოდ საგანგებო მდგომარეობის დროს. ეს კანონი კი ამბობს, რომ საგანგებო მდგომარეობა შეიძლება არ იყოს, მაგრამ მაინც შეიძლება შევზღუდოთო", — განაცხადა მან.

გარდა ამისა, ბესელია პრობლემას ხედავას იმაშიც, რომ კანონპროექტი დაჩქარებული წესით უნდა განიხილონ და განხილვაში არ არის ჩართული იურიდიული და ადამიანის უფლებათა კომიტეტი.

"დაჩქარებული წესით განხილვის მოთხოვნა, რომ ხვალ ორი მოსმენით უნდა მიიღოს პარლამენტმა ესოდენ მნიშნველოვანი შეზღუდვების შესახებ ინიციატივა და ზეგ მესამე მოსმენით, ანუ ორ დღეში ყოველგვარი განხილვის, ანალიზის გარეშე.

პირველად ვარ შემსწრე, რომ იურიდიული და ადამიანის უფლებათა კომიტეტები, რომლებიც ასეთ კანონპროექტებზე წამყვანი კომიტეტია, საერთოდ არ იხილავენ, ფორმალურადაც კი უარი თქვეს განხილვაზე. იმდენად სწრაფად და ჩქარა უნდათ", — განაცხადა მან.

მისი თქმით, კალენდარი ცხადყოფს, რომ ეს ინიციატივა საარჩევნო პერიოდს უკავშირდება, რაც რისკისშემცველია.

"საარჩევნო ძალიან მოკლე პერიოდში, ასეთი სახიფათო უფლებამოსილების გადაცემა პარლამენტის დასუსტების ხარჯზე, ფორმალურადაც კი არ გინდა, რომ მაკონტროლებელი გყავდეს, იძლევა თვითნებობის და ადამიანის უფლებების ფეხქვეშ გათელვის რისკს", — განმარტა მან.

კანონპროექტი: რა შეეძლება მთავრობას საგანგებო მდგომარეობის გარეშე

პარლამენტში ინიცირებული კანონპროექტის მიხედვით, ხელისუფლებას გარკვეული უფლებები საგანგებო მდგომარეობის გამოცხადების გარეშე ეძლევა. მათ შორისაა მიმოსვლის, საკუთრების, სოციალური ღონისძიების მიზნით თავშეყრის შეზღუდვის შესაძლებლობაც. კანონპროექტის ავტორი ქართული ოცნების დეპუტატი დიმიტრი ხუნდაძეა. მას ორი კანონის შეცვლა სურს — კანონი საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ და სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსი.

კანონპროექტის იცვლება ტერმინ "საკარანტინო ღონისძიებების" განმარტება. არსებულ კანონში ეს არის იმ ღონისძიებების ერთობლიობა, რომლებიც გამოიყენება იმ პირის მიმართ, ვინც არ არის ავად, მაგრამ ჰქონდა ექსპოზიცია გადამდები დაავადების შემთხვევასთან გადამდებლობის პერიოდის განმავლობაში. დიმიტრი ხუნდაძის ინიციატივით კი, საკარანტინო ღონისძიებებში ჩაითვლება ეს:

"ღონისძიებათა ერთობლიობა, რომელიც გამოიყენება იმ პირის მიმართ, რომელიც არ არის ავად, მაგრამ ჰქონდა ექსპოზიცია გადამდები დაავადების შემთხვევასთან გადამდებლობის პერიოდის განმავლობაში, აგრეთვე ღონისძიებები, რომელიც გულისხმობს საჯარო დაწესებულებების საქმიანობის, პირთა მიმოსვლის, საკუთრების, შრომის, პროფესიული ან ეკონომიკური საქმიანობის, უკანონო მიგრაციის/საერთაშორისო დაცვის, ფიზიკურ პირთა სოციალური ღონისძიებების ჩატარების მიზნით თავშეყრის კანონმდებლობისგან განსხვავებულად მოწესრიგებას, მათ შორის შესაბამისი შეზღუდვების დაწესებას და რომელიც აუცილებელია მოსახლეობის ჯანმრთელობის დასაცავად".

გარდა ამისა, დაგეგმილი ცვლილებების მიხედვით, იზოლაციის ან/და კარანტინის წესს, ასევე აღმასრულებელი ხელისუფლებაში შემავალი დაწესებულებებისა და საჯარო სამართლის იურიდიული პირების ადმინისტრირების, ასევე საჯარო სერვისების მიწოდების კანონმდელობისგან განსხვავებულ დროებით წესს ადგენს საქართველოს მთავრობა ან საქართველოს მთავრობის მიერ განსაზღვრული სამინისტრო.

რაც შეეხება ცვლილებებს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსში, იმ შემთხვევაში, თუ პარლამენტი კანონს მიიღებს, საგანგებო მდგომარეობის გარეშეც, პანდემიისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობისთვის განსაკუთრებით საშიში ეპიდემიის გავრცელების საფრთხის არსებობის შემთხვევაში, სასამართლო სხდომები შესაძლებელია გაიმართოს დისტანციურად, კომუნიკაციის ელექტრონული საშუალებების გამოყენებით. ამ წესით სხდომის გამართვის შემთხვევაში, მასში მონაწილე არცერთ ადამიანს არ აქვს უფლება, უარი განაცხადოს დისტანციურად სხდომის ჩატარებაზე, მასზე უშუალო დასწრების სურვილის მოტივით.

გაიგეთ მეტი: