ურანს ოდესღაც უზარმაზარი ობიექტი დაეჯახა და ის სამუდამოდ დააზიანა
ეს ობიექტი დედამიწაზე ორჯერ დიდი ზომის უნდა ყოფილიყო
მზის სისტემაში, ურანის გარდა, ყველა პლანეტა მეტნაკლებად თანაბრად არის ორიენტირებული, ანუ მათი ჩრდილოეთი და სამხრეთ პოლუსები ერთ მხარესაა მიმართული. ურანი განსხვავებულია. ლურჯი პლანეტის ჩრდილო-სამხრეთის ღერძი მზის ორბიტალური სიბრტყიდან 98 გრადუსით არის გადახრილი - ის მზის გარშემო პრაქტიკულად მხარზე წამოწოლილი ბრუნავს.
ეს იმდენად უჩვეულოა, რომ ამ უცნაურობის ქვეშ რაღაც მიზეზი უნდა იმალებოდეს. ახლა კი ასტრონომები ფიქრობენ, რომ მათ ურანის საიდუმლო ამოხსნეს. ოდესღაც ურანს დედამიწაზე ორჯერ დიდი ზომის პლანეტა დაეჯახა და "გადააყირავა". მსგავსი შედეგი ერთ გიგანტურ ან რამდენიმე პატარა შეჯახებას შეიძლება გამოეწვია. თუმცა ჩვენ ძალიან ცოტა ვიცით იმის შესახებ, თუ როდის მოხდა ეს შეჯახება და კიდევ რა ცვლილებები გამოიწვია მან პლანეტაზე.
ამ კითხვებზე პასუხების გასაცემად, მეცნიერებმა კომპიუტერული სიმულაციები გამოიყენეს, ურანის მოდელს სხვადასხვა ზომის პლანეტები დააჯახეს და შედეგებს დააკვირდნენ.
"ჩვენ, სუპერკომპიუტერების საშუალებით, 50-ზე მეტი სხვადასხვა შეჯახების სცენარის სიმულაცია მოვახდინეთ და ვეცადეთ გვენახა ის პროცესები, რომლებმაც პლანეტის ევოლუციაში წვლილი შეიტანა” - ამბობს დარემის უნივერსიტეტის ფიზიკოსი იაკობ კეგერი.
“ჩვენი შედეგების მიხედვით, ყველაზე რეალური სცენარი ახალგაზრდა ურანთან დედამიწაზე ორჯერ დიდი ზომის ობიექტის პლანეტარული შეჯახებაა”
ეს კატასტროფა, სავარაუდოდ 4 მილიარდი წლის წინ მოხდა, როდესაც ჩვენი მზის სისტემა ჯერ კიდევ ახალი ჩამოყალიბებული იყო. ასეთი კატაკლიზმა ურანთან დაკავშირებულ სხვა უცნაურობებსაც ზუსტად ხსნის. მაგალითად პლანეტის ეკვატორული რგოლები, ან მთვარეები, რომლებიც ერთი მიმართულებით მოძრაობს. ის ფაქტი, რომ მისი ყველა მთვარე, ურანის გარშემო, ერთი მიმართულებით ბრუნავს აქამდე შეჯახების ჰიპოთეზის პრობლემას წარმოადგენდა, რადგან ადრეული სიმულაციები აჩვენებდა, რომ ასეთ შეჯახებას, წესით, ზოგიერთი მთვარის ბრუნვის მიმართულება უნდა შეეცვალა. ახლა კი აღმოჩნდა, რომ თუ ურანს მოზრდილი ქვის ან ყინულის ობიექტი დაეჯახებოდა, ის პლანეტასთან შეჯახების შედეგად წარმოქმნილი ქვების და ყინულის ღრუბელს ორბიტაზე ერთი მიმართულებით გატყორცნიდა, რამაც საბოლოოდ ერთი მიმართულებით მოძრავი მთვარეები და ასევე ეკვატორული რგოლები მოგვცა. ხოლო ურანის გარე ორბიტებზე ნანახი განსხვავებული მახასიათებლების მქონე მთვარეები, სავარაუდოდ ურანმა ცხოვრების მომდევნო პერიოდებში შეიძინა.
კიდევ ერთი გაურკვეველი ფაქტი იყო ის, თუ როგორ მოახერხა ურანმა ასეთი შეჯახების მიუხედავად, თავისი ატმოსფეროს შენარჩუნება. პასუხი ისაა, რომ ეს შეჯახება უფრო მეტად “გვერდის გაკვრა” იყო, ვიდრე პლანეტების პირდაპირი დაჯახება. ასეთი ნაწილობრივი შეჯახება საკმარისი იქნებოდა იმისთვის, რომ პლანეტა თავისი ღერძიდან "გადაყირავებულიყო," მაგრამ ამავდროულად, თავისი ატმოსფეროც შეენარჩუნებინა.
ასეთი შეჯახება ასევე გამოიწვევდა პლანეტის შიგნით გამდნარი ყინულის და ქვის მასების წარმოქმნას, რაც ხსნის ურანის ასიმეტრიულ მაგნიტურ ველს.
რომ შევაჯამოთ, აღმოჩნდა რომ ეს მოდელი ურანის ყველა უცნაურობას კარგად ხსნის, რაც ძალიან სასიხარულო ამბავია. ეს გამოგვადგება არა მხოლოდ ჩვენი მზის სისტემის, არამედ სხვა ეგზოპლანეტების შესასწავლადაც, რადგან კეპლერის მისიის მიერ აღმოჩენილი ეგზოპლანეტების უმეტესობა სწორედ ურანის მსგავსია. ასე რომ, ურანის საიდუმლოებების ამოხსნა დაგვეხმარება სხვა პლანეტების თავისებურებების უკეთ ახსნაში.
-
გადახედვამამუკა ხაზარაძე: რეალურად, ვდგავართ ძალიან დიდ გზაჯვარედინზე — ან ევროპა ან რუსეთი მამუკა ხაზარაძე: რეალურად, ვდგავართ ძალიან დიდ გზაჯვარედინზე — ან ევროპა ან რუსეთი
-
გადახედვაინტერნეტის სიჩქარე რამდენიმე მილიონჯერ გაზარდეს — როგორ გადაიტანეს წამში 301 ტერაბიტი ინტერნეტის სიჩქარე რამდენიმე მილიონჯერ გაზარდეს — როგორ გადაიტანეს წამში 301 ტერაბიტი
-
-
გადახედვაფრინველის გრიპი ძროხებში ვრცელდება — რა უნდა ვიცოდეთ ფრინველის გრიპი ძროხებში ვრცელდება — რა უნდა ვიცოდეთ
-
-
გადახედვაახალი სურათი ჩვენი გალაქტიკის შავი ხვრელის მაგნიტური ველის სტრუქტურას გვიჩვენებს ახალი სურათი ჩვენი გალაქტიკის შავი ხვრელის მაგნიტური ველის სტრუქტურას გვიჩვენებს
-
გადახედვა2023 წელს შემცირდა ქორწინების, განქორწინების და შობადობის მაჩვენებელი — საქსტატი დემოგრაფიულ მაჩვენებლებს აქვეყნებს 2023 წელს შემცირდა ქორწინების, განქორწინების და შობადობის მაჩვენებელი — საქსტატი დემოგრაფიულ მაჩვენებლებს აქვეყნებს
-
გადახედვაკვლევის მიხედვით, თაობიდან თაობამდე ტვინების ზომა იზრდება — რას შეიძლება ნიშნავდეს ეს კვლევის მიხედვით, თაობიდან თაობამდე ტვინების ზომა იზრდება — რას შეიძლება ნიშნავდეს ეს
-
გადახედვაემა სტოუნს Poor Things-ის რეჟისორის ახალ ფილმში ვიხილავთ — ნახე ტრეილერი ემა სტოუნს Poor Things-ის რეჟისორის ახალ ფილმში ვიხილავთ — ნახე ტრეილერი
-
გადახედვაბაკურიანში, თოვლის მასაში ერთი ადამიანია მოყოლილი — ადგილზე მუშაობენ მაშველები ბაკურიანში, თოვლის მასაში ერთი ადამიანია მოყოლილი — ადგილზე მუშაობენ მაშველები
-
გადახედვალაზარე გრიგორიადისის საქმეზე დასკვნითი სხდომა კვლავ გადაიდო ლაზარე გრიგორიადისის საქმეზე დასკვნითი სხდომა კვლავ გადაიდო
-
გადახედვა2026 წელს ასტრონავტები მთვარეზე მცენარეებსაც წაიღებენ 2026 წელს ასტრონავტები მთვარეზე მცენარეებსაც წაიღებენ
-
გადახედვაBlack Sea Arena-ზე Scorpions და OneRepublic მაისში კონცერტებს გამართავენ Black Sea Arena-ზე Scorpions და OneRepublic მაისში კონცერტებს გამართავენ
-
გადახედვააზერბაიჯანი ევროკავშირისა და აშშ-ის სომხეთთან დაგეგმილი შეხვედრის გამო აღშფოთებულია აზერბაიჯანი ევროკავშირისა და აშშ-ის სომხეთთან დაგეგმილი შეხვედრის გამო აღშფოთებულია
-
-
გადახედვაბათუმში, ზღვაში არასრულწლოვანების მკვლელობის მცდელობის ფაქტზე ბრალდებულს, 16 წლით თავისუფლების აღკვეთა მიესაჯა ბათუმში, ზღვაში არასრულწლოვანების მკვლელობის მცდელობის ფაქტზე ბრალდებულს, 16 წლით თავისუფლების აღკვეთა მიესაჯა
-
გადახედვაფეხბურთის მეკარეები სამყაროს სხვებისგან განსხვავებულად აღიქვამენ — კვლევა ფეხბურთის მეკარეები სამყაროს სხვებისგან განსხვავებულად აღიქვამენ — კვლევა
-
გადახედვაიმ პერიოდში, როცა მუცელი მომეშალა, სპექტაკლში ორსულ ქალს ვთამაშობდი — ენ ჰეთეუეი იმ პერიოდში, როცა მუცელი მომეშალა, სპექტაკლში ორსულ ქალს ვთამაშობდი — ენ ჰეთეუეი
-
გადახედვა53-კაციანი სია: მათი ღირსების ორდენით დაჯილდოების მოთხოვნით, კობახიძემ პრეზიდენტს მოგებული მატჩის გამო მიმართა 53-კაციანი სია: მათი ღირსების ორდენით დაჯილდოების მოთხოვნით, კობახიძემ პრეზიდენტს მოგებული მატჩის გამო მიმართა
-
გადახედვაChatGPT-ის გამოყენება მეხსიერების დაქვეითებასთან დააკავშირეს ChatGPT-ის გამოყენება მეხსიერების დაქვეითებასთან დააკავშირეს
-
გადახედვამიზოფონია იმაზე მეტად არის გავრცელებული, ვიდრე აქამდე გვეგონა — კვლევა მიზოფონია იმაზე მეტად არის გავრცელებული, ვიდრე აქამდე გვეგონა — კვლევა
კომენტარები