ბედნიერებისა და პოზიტიური აზროვნების იდეაზე აგებულმა უზარმაზარმა ინდუსტრიამ, რომლის შემოსავალიც ყოველწლიურად, დაახლოებით, 11 მილიარდი დოლარია, ხელი შეუწყო ფანტაზიის შექმნას იმის შესახებ, რომ ბედნიერება რეალისტური მიზანია. ბედნიერების ოცნების დევნა მეტწილად ამერიკული ფენომენია, რომელიც მსოფლიოს დანარჩენ ნაწილში პოპ-კულტურის მეშვეობით გავრცელდა. სხვა თუ არაფერი, "ბედნიერებისკენ სწრაფვა" ერთ-ერთია აშშ-ის ხელშეუვალი უფლებებიდან. სამწუხაროდ, ეს ყველაფერი ისეთი მოლოდინის შექმნას დაეხმარა, რომლის ახდენაზეც რეალობა ჯიუტად უარს ამბობს.

ეს იმიტომ, რომ მაშინაც კი, თუ ყველა მატერიალურ და ბიოლოგიურ მოთხოვნილებას დავიკმაყოფილებთ, ბედნიერების მდგომარეობის შენარჩუნება აბსტრაქტულ და მიუწვდომელ მიზნად დარჩება. ეს სევდიანი მოცემულობა კორდოვის ამირამ, აბდ ალ-რაჰმან III-მ, ჯერ კიდევ მეათე საუკუნეში აღმოაჩინა. იგი თავისი დროის ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი ადამიანი იყო, რომელიც სამხედრო და კულტურული მიღწევებით ტკბობასთან ერთად თავისი ორი ჰარამხანის მეშვეობით არც მიწიერ სიამოვნებებს იკლებდა. ცხოვრების ბოლო წლებში ამირამ გადაწყვიტა, იმ დღეების ზუსტი რაოდენობა დაეთვალა, რომელთა განმავლობაშიც თავს ბედნიერად გრძნობდა. ასეთ დღეთა რაოდენობამ მხოლოდ 14 შეადგინა.

ბედნიერება, როგორც ის ბრაზილიელმა პოეტმა, ვინისიუს დი მორაისმა განმარტა, "ჰაერში მოლივლივე ბუმბულივითაა. იგი მსუბუქად ფრენს, მაგრამ არც ისე დიდი ხნით". ბედნიერება ადამიანის წარმოსახვის ნაყოფია, აბსტრაქტული იდეაა, რომელსაც ნამდვილ ადამიანურ გამოცდილებაში ეკვივალენტი არ გააჩნია. პოზიტიური და ნეგატიური აფექტები ადამიანის ტვინში ნამდვილად წარმოიშობიან, მაგრამ მდგრად ბედნიერებას ბიოლოგიური საფუძვლი არ მოეპოვება. და - ალბათ თქვენდა გასაკვირად - ეს კარგიცაა.

ბუნება და ევოლუცია

ადამიანები ისე არ არიან მოწყობილები, რომ ბედნიერები ან თუნდაც კმაყოფილები იყვნენ. ამის ნაცვლად, ჩვენ, ბუნებაში არსებული ყველა სხვა არსების მსგავსად, უმთავრესად, გადარჩენისა და გამრავლების ინსტინქტები გვმართავენ. ბუნება კმაყოფილების მდგომარეობას ემტერება, ვინაიდან ის ადუნებს შესაძლო საფრთხისადმი ჩვენს ყურადღებას, რაც თვითგადარჩენისათვის აუცილებელი ფაქტორია.

ის ფაქტი, რომ ევოლუციამ ბედნიერების ბუნებრივი უნარის გამომუშავების ნაცვლად უპირატესობა ადამიანის თავის ტვინის შუბლის წილის განვითარებას მიანიჭა (რომელიც ბრწყინვალე აღმასრულებელ და ანალიტიკურ უნარებს გვაძლევს), ბუნების პრიორიტეტების შესახებ ბევრს ამბობს. ტვინის თითოეული უბანი ამა თუ იმ ნევროლოგიურ თუ ინტელექტუალურ ფუნქციასთან ასოცირდება. მაგრამ ბედნიერება, რომელიც ნევროლოგიური საფუძვლის არმქონე უბრალო კონსტრუქტია, ტვინის ქსოვილებში არ მოიპოვება.

სინამდვილეში, ამ სფეროს ექსპერტების აზრით, ის, რომ ევოლუციის პროცესში დეპრესიის აღმოსაფხვრელი უნარები არ გამოგვმუშავებია (იმის მიუხედავად, რომ ეს მდგომარეობა გადარჩენისა და გამრავლებისთვის აშკარა ზიანის მომტანია), ზუსტად იმ ფაქტითაა განპირობებული, რომ დეპრესია, როგორც ადაპტაციური მექანიზმი, გასაჭირში სასარგებლო როლს ასრულებს. ეს ფსიქიკური მდგომარეობა ინდივიდს იმ სარისკო და უიმედო სიტუაციებისათვის თავის არიდებას აიძულებს, რომლებშიც მისი გადარჩენის შანსები ძალზედ დაბალია. დეპრესიულ რუმინაციას, შესაძლოა, გასაჭირის დროს პრობლემის გადაჭრის ფუნქციაც ჰქონდეს.

მორალი

დღევანდელ გლობალური ბედნიერების ინდუსტრიას ფესვების ნაწილი ქრისტიანულ ზნეობრივ ნორმებში აქვს გადგმული, რომელთა უმრავლესობაც გვეუბნება, რომ ჩვენ მიერ განცდილ თითოეულ უბედობას მორალური მიზეზი აქვს. ცუდ დღეში, როგორც ხშირად ამბობენ, ჩვენივე შეცდომების, ეგოიზმისა და მატერიალიზმის გამო ვვარდებით. მსგავსი მორალი უარყოფის, განდგომილობისა და სურვილების დათრგუნვის გზით მიღწეულ ფსიქოლოგიურ წონასწორობას წარმოაჩენს სიქველედ.

სინამდვილეში, ეს სტრატეგიები, უბრალოდ, ეძებს განკურნების გზას ჩვენი თანდაყოლილი უუნარობისგან, მივიღოთ ხანგრძლივად სიამოვნება ცხოვრებისაგან. ჩვენ ნუგეშს უნდა ვპოვებდეთ იმის ცოდნაში, რომ უბედურება ჩვენი ბრალი არ არის. ის ჩვენი ბიოლოგიური აგებულების ბრალია და ჩვენსავე გენტიკურ კოდში დევს.

ბედნიერებისაკენ მიმავალი ზნეობრივად სწორი გზის არსებობის მქადაგებლები ხშირად ფსიქოტროპული პრეპარატების მეშვეობით სიამოვნების მიღწევის გამარტივების მოწინააღმდეგეებიც არიან. ჯორჯ ბერნარდ შოუ ამბობდა, "ჩვენ ისევე არ გვაქვს ბედნიერების უფლება, თუ მისი შემქმნელები თავად არ ვიქნებით, როგორც არ გვაქვს სიმდიდრის დაგროვების უფლება, თუ მას თავად არ გამოვიმუშავებთ". როგორც ჩანს, ბედნიერებას მოპოვება სჭირდება, რაც ამტკიცებს იმ მოსაზრებას, რომ ის არ არის ბუნებრივი მდგომარეობა.

ოლდოს ჰაქსლის საოცარი ახალი სამყაროს მკვიდრნი სრულყოფილ ბედნიერებაში სომას დახმარებით ცხოვრობენ. ესაა ნარკოტიკი, რომელიც მათ მორჩილს, მაგრამ კმაყოფილს ხდის. ამ რომანში ჰაქსლი მიგვანიშნებს, რომ თავისუფალ ადამიანს რთული ემოციები აუცილებლად გატანჯავს. ემოციურ ტანჯვასა და კმაყოფილ უშფოთველობას შორის რომ გვქონდეს არჩევანი, ალბათ ბევრი ჩვენგანი უკანასკნელს მიანიჭებდა უპირატესობას.

მაგრამ სომა არ არსებობს. ასე რომ, პრობლემა ის კი არაა, რომ საიმედო და ხანგრძლივი ბედნიერების ქიმიკატებით მიღწევა აკრძალულია, არამედ ის, რომ მსგავსი რამ შეუძლებელია. ქიმიური ნივთიერებები გონებაში ცვლილებებს იწვევს (რაც, ზოგჯერ, კარგიც შეიძლება იყოს), მაგრამ ვინაიდან ბედნიერება ტვინის ამა თუ იმ ფუნქციურ სქემასთან არაა დაკავშირებული, მისი ქიმიურად რეპლიკაცია არ შეგვიძლია.

ბედნიერება და უბედურება

ჩვენი ემოციები მრავალფეროვანი და არეული, მოუწესრიგებელი, აბურდული და ხანდახან ურთიერთსაწინააღმდეგოა - ზუსტად ისე, როგორც სხვა ყველაფერი ჩვენს ცხოვრებაში. კვლევებმა აჩვენა, რომ დადებით და უარყოფით ემოციებსა და აფექტებს ტვინში ერთმანეთისაგან თითქმის დამოუკიდებლად შეუძლიათ თანაარსებობა. უარყოფით ემოციებს უპირატესად ტვინის მარჯვენა ნახევარსფერო ამუშავებს, მაშინ, როცა დადებით განცდებს მისი მარცხენა ნაწილი უმკლავდება.

ამ შემთხვევაში ღირს გავიხსენოთ, რომ ჩვენ - არა მუდმივი ბედნიერებისთვის, არამედ გადარჩენისა და შთამომავლობის დატოვებისათვის ვართ შექმნილნი. ორივე მათგანი რთულ ამოცანას წარმოადგენს, ამიტომ ჩვენ განწირულები ვართ, რომ ვიწვალოთ, ვიბრძოლოთ, ვეძებოთ კმაყოფილება და დაცულობა, მოვიგერიოთ საფრთხე და თავი ავარიდოთ ტკივილს. თანაარსებული სიამოვნებისა და ტკივილის მიერ შემოთავაზებული ურთიერთდაპირისპირებული ემოციების ეს მოდელი ჩვენს რეალობას გაცილებით უკეთ ერგება, ვიდრე მიუღწეველი ნეტარება, რომლის ჩვენთვის მოსაღებასაც ბედნიერების ინდუსტრია ცდილობს.

განცხადება, რომ ბედნიერება, როგორც ასეთი, არ არსებობს, შესაძლოა, წმინდად უარყოფით მოცემულობად მოგვეჩვენოს. მაგრამ იმის ცოდნა, რომ უკმაყოფილება პირადი წარუმატებლობით არაა გამოწვეული, ამასთან, ჩვენთვის დიდი ნუგეშიც შეიძლება იყოს. თუ ზოგჯერ თავს უბედურად გრძნობთ, როგორც წესი, ეს არ არის გამოწვეული თქვენ მიერ დაშვებული შეცდომით, რომელიც დაუყოვნებლივ გამოსწორებას საჭიროებს, როგორც ამას ბედნიერების გურუები ამტკიცებენ. სინამდვილეში, სწორედ ეს მერყეობა ბედნიერებასა და უბედურებას შორის გაქცევთ ადამიანად.