ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის (WHO) ანალიზმა აჩვენა, რომ აფრიკის, აზიის და ამერიკის კონტინენტების 12-მა ქვეყანამ აივ-ის მკურნალობის ძირითად პრეპარატების (ეფავირენზი და ნევირაპინი) მიმართ რეზისტენტულობის დასაშვებ მაჩვენებლებს გადააჭარბა.

აივ-ინფიცირებულები რეგულარულ მკურნალობას იტარებენ მედიკამენტების "კოქტეილით", რომელსაც ანტირეტროვირუსული თერაპია ეწოდება. თუმცა ვირუსი ზოგჯერ მუტაციას განიცდის და პრეპარატების მიმართ გამძლე ხდება.

WHO-მ 18 ქვეყანაში, 2014 — 2018 წლების შუალედში, შემთხვევით შერჩეულ კლინიკებში გამოიკვლია აივ-თერაპიის მიმართ რეზისტენტულობის დონე.

ეფავირენზისა და ნევირაპინის მიმართ დაავადებულთა 10% რეზისტენტული აღმოჩნდა. სქესთა შორის ეს მაჩვენებელი შემდეგნაირად გადანაწილდა: კვლევაში მონაწილე ქალთა 12%-ზე მეტს მედიკამენტებზე რეზისტენტობა აღენიშნებოდა, ხოლო მამაკაცთა შემთხვევაში ეს მაჩვენებელი 8%-ს შეადგენდა.

ამას გარდა ამ პრეპარატების დანიშვნა სხვა პაციენტებისთვის უკვე მიზანშეწონილი არ არის, რადგანაც ამგვარად წამლის მიმართ ვირუსის გამძლეობა უფრო გაიზრდება. მკვლევარებმა თავიანთი შედეგები ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის თვიურ ანგარიშში გამოაქვეყნეს.

"მე ვფიქრობ, ჩვენ ზღვარი გადავკვეთეთ" — ამბობს მასიმო გიდინელი, პან ამერიკული ორგანიზაციის ინფექციური სნეულებების სპეციალისტი ვაშინგტონიდან.

კვლევის მიხედვით ძალზე საყურადღებოა ის ფაქტი, რომ სუბ-საჰარულ აფრიკაში აივ-რეზისტენტული ახალშობილების რაოდენობა იზრდება. 2012 — 2018 წლებში ამ რეგიონის 9 ქვეყანაში გამოკვლეულ ახალშობილთა ნახევარს ეფავირენზის ან ნევირაპინის მიმართ რეზისტენტული აივ-ინფექცია ჰქონდა დიაგნოსტირებული.

ამგვარი რეზისტენტულობის ზუსტ მიზეზებს კვლევის ავტორები ვერ ასახელებენ, თუმცა იგი ყველაზე ხშირად მაშინ ვითარდება, როდესაც ადამიანები მკურნალობის კურსს წყვეტენ. მაგალითისათვის, აივ-დაინფიცირებული ქალები თერაპიას ორსულობის პერიოდში, ნაყოფის დასაცავად იტარებდნენ, მაგრამ მკურნალობის კურსს მშობიარობის შემდგომ წყვეტდნენ. მსგავსი რეკომენდაცია WHO-ს ჰქონდა გაცემული 2015 წლამდე, როდესაც ორსულებსა და მეძუძურ დედებს მედიკამენტები მთელი ცხოვრება ენიშნებოდათ.

შესაბამისად იმ ადამიანებში, რომლებმაც ეფავირენზისა და ნევირაპინის მიღება შეწყვიტეს და შემდეგ განაახლეს, აივ-რეზისტენტობის გაცილებით მაღალი მაჩვენებელი ფიქსირდება (21%), ვიდრე პრეპარატის პირველად მიმღებ ადამიანებში (8%)

აივ-ინფიცირებული ადამიანები მედიკამენტის მიღებას ბევრი მიზეზის გამო წყვეტენ. განსაკუთრებულ როლს ამაში სტიგმა თამაშობს: პაციენტს შესაძლოა საერთოდ არ უნდოდეს ვინმე ნაცნობმა წამლის აღებისას დაინახოს. ანგარიშის მიხედვით, კლინიკებში წამლების დეფიციტის როლიც მნიშვნელოვანია რეზისტენტობის ჩამოყალიბებაში.

ფაქტობრივი მტკიცებულების საპასუხოდ, WHO-მ პრობლემატური ქვეყნებისთვის ახალი რეკომენდაცია გამოსცა და მათ უფრო ეფექტურ მედიკამენტზე, დოლუტეგრავირზე გადასვლა ურჩია. ამ პრეპარატის მიმართ აივ-ვირუსი მუტაციას ნაკლებად განიცდის და შესაბამისად რეზისტენტობაც დაბალია.

"მსოფლიო უნდა წავახალისოთ, რომ ეტაპობრივად დოლუტეგრავირის გამოყენებაზე გადავეწყოთ" — აღნიშნავს ინფექციონისტი როჯერ პარედესი. მის შემართებას მხარს უჭერენ, თუმცა იქვე აღნიშნავენ, რომ მკურნალობის კურსის შეწყვეტის და შემდგომ განახლების შემთხვევაში მსგავსი რეზისტენტობის განვითარების რისკი მოიმატებს.