საკულტო რეჟისორი სერგო ფარაჯანოვი დღემდე რჩება მსოფლიო საავტორო კინოს ერთ-ერთ ყველაზე უფრო საინტერესო, ამოუწურავ და წინააღმდეგობრივ ფიგურად. სწორედ ამიტომ, მის შესახებ ბოლო წლებში არაერთი ქართული და უცხოური ახალი გამოცემა იბეჭდება. კინომცოდნე თეო ხატიაშვილის ახალი წიგნი ფარაჯანოვი, რომელიც "ილიაუნის გზამკვლევის" ფარგლებში გამოვიდა, რეჟისორის შესახებ საინტერესო მასალას მოკლე ფორმატში გვაწვდის.

ფოტო: Parajanov.com

როგორც ყველა თავისუფლებისმოყვარე და გამოკვეთილი ხელწერის მქონე ხელოვანს, საბჭოთა ხელისუფლება მასაც მთელი ცხოვრება დევნიდა. სერგო ფარაჯანოვი ჰომოსექსუალობის ბრალდებით, საბჭოთა მთავრობამ 1973 წელს დააპატიმრა და შრომით გამოსასწორებელ ბანაკში ხუთწლიანი პატიმრობა მიუსაჯა. იმ დროს საბჭოთა კავშირში ჰომოსექსუალობა კანონით ისჯებოდა და აქედან გამომდინარე, რეჟიმისთვის მიუღებელი ადამიანების დასასჯელად, ამ ბრალდებით დევნა ერთ-ერთ ყველაზე მარტივ ხერხს წარმოადგენდა.

სერგო ფარაჯანოვის ძეგლი თბილისში

სერგო ფარაჯანოვის ძეგლი თბილისში

ფოტო: Wikipedia

დიდი რეჟისორის დაპატიმრება მრავალმა ცნობილმა ხელოვანმა, მწერალმა და რეჟისორმა გააპროტესტა. მისი გათავისუფლების მოთხოვნით მომზადებულ ტექსტს ხელს აწერდნენ ისეთი ავტორიტეტული ფიგურები, როგორებიც იყვნენ ჟან ლუკ გოდარი, ფრანსუა ტრიუფო, რობერტო როსელინი, ფედერიკო ფელინი, ფრანსუაზა საგანი, ლუის ბუნუელი და სხვა მრავალი უცხოელი და ადგილობრივი ხელოვანი. ოთხწლიანი სასჯელის მოხდის შემდეგ, მას კინოს გადაღება მრავალი წლის განმავლობაში ჰქონდა აკრძალული. თუმცა, 80-იან წლებში მას ნება დართეს გადაეღო კინოსურათები ამბავი სურამის ციხისა და აშიკი ქერიბი.

სერგო ფარაჯანოვი 1990 წელს, ერევანში, კიბოთი გარდაიცვალა.

თავად გამომცემლობა წიგნს ასე აღწერს:

კინომცოდნე თეო ხატიაშვილის ახალი წიგნი ფარაჯანოვი"ილიაუნის გზამკვლევის" სერიაში გამოვიდა და ეს არის თბილისელი რეჟისორის, მისი მითიური საბურველით მოცული პიროვნებისა და შემოქმედების მთლიანობაში აღქმის, თავად ფარაჯანოვის, როგორც ხელოვნების ნაწარმოების გამოკვეთის წარმატებული მცდელობა.

წიგნი ასევე მოიცავს ფარაჯანოვის ოთხი ფილმის სტილისტურ ანალიზს და მიმოიხილავს პოლიტიკურ ფონს, როგორც საბჭოთა კავშირის რეპრესიულ გარემოს, ასევე მე-20 საუკუნის 90-იანი წლების ეროვნული მოძრაობის პერიოდში შექმნილ ნაციონალისტურ შეუწყნარებლობას, რომელიც უშუალოდ შეეხო სერგო ფარაჯანოვს.

თეო ხატიაშვილის ეს ნაშრომი მნიშვნელოვანია იმითაც, რომ ითვალისწინებს უშიშროების არქივში დაცულ საიდუმლო დოკუმენტაციას ფარაჯანოვის შესახებ, რომელიც არც ისე დიდი ხნის წინ გახდა ხელმისაწვდომი.

სხვა შუადღეში სერგო ფარაჯანოვზე და მის შესახებ გამოსულ ახალ წიგნზე ნენე კვინიკაძემ ისაუბრა.