რა რეაქცია მოჰყვა აშშ-ის მიერ ირანის ბირთვული შეთანხმების დატოვებას
აშშ-ის პრეზიდენტის, დონალდ ტრამპის გადაწყვეტილება, დატოვოს ირანის ბირთვული შეთანხმება, გააკრიტიკეს შეთანხმების ხელმომწერმა ქვეყნებმა. მოულოდნელი არ იყო, რომ ყოფილმა პრეზიდენტმა, ბარაკ ობამამ, რომლის დროსაც გაფორმდა ხელშეკრულება, ტრამპის ნაბიჯი არ მოიწონა.
ტრამპს არაერთხელ უთქვამს, რომ შეთანხმება "უსამართლო" იყო და მხოლოდ ირანის სასარგებლოდ მოქმედებდა. 8 მაისის პრესკონფერენციაზე პრეზიდენტმა შეთანხმებას "ხრწნადი და დამპალი სტრუქტურა" უწოდა. მისი თქმით, ამ შეთანხმებას არ აქვს რეალური ძალა იმისთვის, რომ ირანში ბირთვული იარაღის შეტანას შეუშალოს ხელი. მისივე თქმით, შეთანხმების დატოვება ამერიკას უფრო უსაფრთხოს გახდის.
გარდა ამისა, ტრამპმა აღნიშნა, რომ ამოქმედდება მკაცრი სანქციები თეირანისა და ყველა იმ კომპანიის წინააღმდეგ, რომელიც ირანთან თანამშრომლობს ან აწი დააპირებს თანამშრომლობას.
როგორ გამოეხმაურნენ ტრამპის გადაწყვეტილებას
ტრამპის პრესკონფერენციიდან მალევე, ირანის პრეზიდენტმა, ჰასან რუჰანიმ განაცხადა, რომ უკვე დაავალა დიპლომატებს შეთანხმების სხვა წევრებთან მოლაპარაკების შესახებ და შეთანხმების შენარჩუნების შანსები შეაფასონ.
"თუ მოლაპარაკებებს ბოლოს მივალთ დავასკვნით, რომ რასაც ირანელი ხალხი ითხოვს მიღწევადია, ბირთვული შეთანხმება დარჩება, აშშ-ს სურვილებისა და ტრამპის უხეში სიტყვებისა მიუხედავად ", - განაცხადა რუჰანიმ.
ბრიტანეთმა, გერმანიამ და საფრანგეთმა აშშ-ის მხარი არ დაუჭირეს. საერთო განცხადებით მათ დონალდ ტრამპს მოუწოდეს, რომ შეთანხმების სხვა წევრების საზიანოდ არ იმოქმედოს. მათივე თქმით, ისინი შეთანხმების შენარჩუნებას აპირებენ.
შეთანხმების შენარჩუნების შესახებ განაცხადა, ფედერიკა მოგერინიმაც, საგარეო საქმეთა და უშიშროების პოლიტიკის სფეროში ევროკავშირის უმაღლესმა წარმომადგენელმა. შეთანხმების შემუშავეების დროს, ის ერთ-ერთ მონაწილე პირი იყო.
რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს ოფიციალურ განცხადებაში ვკითხულობთ, რომ ისინი დონალდ ტრამპის გადაწყვეტილებით იმედგაცრუებულნი არიან.
"8 მაისს გაკეთებული განცხადება კიდევ ერთი დასტურია იმისა, რომ ვაშინგტონს მოლაპარაკებების არ შეუძლია. ისინი ასევე გვაჩვენებენ, რომ ამერიკული პრეტენზიები ირანის აბსოლუტურად ლეგიტიმური ბირთვული საქმიანობის წინააღმდეგ მხოლოდ პოლიტიკური ანგარიშსოწრების შენიღბვაა", - აღნიშნავს საგარეო უწყება და ამბობს, რომ ირანთან თანამშრომლობას გააგრძელებენ.
აშშ-ის ყოფილმა პრეზიდენტმა, ბარაკ ობამამ ტრამპს გადაწყვეტილება არ მოუწონა. მისი განცხადებით, შეთანხმების წევრობით ამერიკა უფრო უსაფრთხოდ იყო.
"მიმაჩნია, რომ ირანის მხრიდან დარღვევის არარსებობის პირობებში, შეთანხმების დატოვება - დიდი შეცდომაა... ირანისთვის ბირთვული იარაღის ქონის საფრთხეებზე ყველამ ვიცით. მას შეუძლია საშიში რეჟიმები გაამხნეოს; ჩვენს მეგობრებს განადგურებით დაემუქროს; ამერიკის თავდაცვას საფრთხე შეუქმნას; მსოფლიოს ყველაზე საშიშ რეგიონში შეირაღების რბოლა წააქეზოს... ჩვენ, შეიძლება, დავაჩქაროთ დღე, როდესაც ამ საფრთხესთან ერთად სიცოცხლის ან თავიდან აცილებისთვის მასთან ბრძოლის არჩევანა მოგვიწიოს", - განაცხადა ობამამ.
აშშ-ს ყოფილმა სახელმწიფო მდივანმა, ჯონ კერიმ კი ტვიტერზე დაწერა, რომ "ეს ამერიკის ინტერესები არ არის":
"აბსოლუტურად სწორი" გადაწყვეტილება უწოდა გაეროში აშშ-ის მუდმივმა წარმომადგენელმა ნიკი ჰეილიმ ტრამპის ნაბიჯს. თავისი მხარდაჭერა დონალდ ტრამპს გამოუცხადა საუდის არაბეთმაც.
ისრაელის პრემიერ-მინისტრი ბინიამინ ნეთანიაჰუ ირანის ბირთვულ შეთანხმებას თავიდანვე არ უჭერდა მხარს, ამიტომაც ტრამპის გადაწყვეტილება მისთვის სასიხარულო იყო.
"ისრაელი მიიჩნევს, რომ პრეზიდენტმა ტრამპმა ისტორიული გადაწყვეტილება მიიღო, სწორედ ამიტომ მადლობას ვუხდით მამაცური ლიდერობისთვის, მტკიცე განზრახვისთვის შეებრძოლოს თეირანის თეორიულ რეჟიმს და მიაღწიოს იმას, რომ ირანს არასდროს ჰქონდეს ბირთვული იარაღი, არც დღეს, არც ათი წლის შემდეგ - არასდროს", - განაცხადა პრემიერმა.
თავის გამოსვლაში აშშ-ის პრეზიდენტი, დონალდ ტრამპი ისრაელის მიერ წინა კვირას გამოქვეყნებულ დოკუმენტებს ეყრდნობოდა. ნეთანიაჰუ განცხადებით, ისრაელის სპეცსამსახურებმა საიდუმლო დოკუმენტები ჩაიგდეს ხელთ, რომლითაც მტკიცდება, რომ ირანს ბირთვული იარაღის წარმოების პროგრამა ჰქონდა.
ირანმა ყველა ბრალდება უარყო. სპეციალისტები კი ამბობენ, რომ დოკუმენტები აქამდე უცნობ ინფორმაციას არ შეიცავდა.
რა არის ირანის ბირთვული შეთანხმება
2015 წლის ივლისში ირანმა და ექვსი ქვეყნისგან შემდგარმა მოლაპარაკებების გუნდმა მიაღწიეს შეთანხმებას, რომელიც ერთობლივი ყოვლისმომცველი სამოქმედო გეგმის სახელით არის ცნობილი (Joint Comprehensive Plan of Action). სხვანაირად მას ირანის ბირთვულ შეთანხმებას უწოდებენ. ამ შეთანხმებით თეირანის ბირთვული პროგრამის 12-წლიანი პრობლემა გადაიჭრა.
თავისი შინაარსით JCPOA პირდაპირი შეთანხმებაა: ბირთვული პროგრამის შეზღუდვის სანაცვლოდ ირანს მოეხსნა სანქციები, რომელიც მის ეკონომიკას წლების განმავლობში აზარალებდა. შეთანხმების მიხედვით, ირანმა ცენტრიფუგების 2/3 გათიშა, გამდიდრებული ურანის 98 პროცენტი დაღვარა, პლუტონიუმის მწარმოებელი რეაქტორი ცემენტით გაავსო.
ასევე, თეირანი ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტოს მხრიდან მონიტორინგს დათანხმდა, რომელიც შეთანხმების ხელმოწერის შემდეგ ათჯერ ჩატარდა. ბოლოს, თებერვალში, სააგენტომ განაცხადა, რომ ირანი შეთანხმების პირობებს ასრულებს.
ექვსი ძირითადი ქვეყანა, რომელიც ირანთან მოლაპარაკებებში მონაწილეობდა ცნობილია, როგორც P5+1: გაეროს უსაფრთხოების საბჭოს ხუთი წევრი ქვეყანა - ჩინეთი, საფრანგეთი, რუსეთი, დიდი ბრიტანეთი, აშშ - და გერმანია. შეთანხმება გაამყარა გაეროს უშიშროების საბჭომ და საერთაშორისო სამართლის სტატუსი მიანიჭა.
რა სანქციები აღდგება
აშშ-ის ფინანსთა სამინისტრომ განმარტებითი წერილი გაავრცელა იმის შესახებ, თუ რომელი სანქციები აღდგება და რა ვადებში.
90 დღეში სხვა სანქციებთან ერთად იქნება:
- ირანის მთავრობის მიერ ამერიკული დოლარის შესყიდვის აკრძალვა;
- ოქროსა და ძვირფასი ლითონების ირანის საერთაშორისო ვაჭრობაზე სანქციების დაწესება;
- ირანისთვის გრაფიტის, დამუშავებული და ნედლი მეტალების, მათ შორის სპილენძისა და ალუმინის პირდაპირი და არაპირდაპირ მიწოდების იკრძალება, ასევე, წარმოებისთვის პროგრამული უზრუნველყოფა;
- სანქციები განახლდება ირანის სამანქანო წარმოებაზე.
90 დღის შემდეგ დამატებით ამოქმედდება:
- ირანიდან აშშ-ში ირანული ხალიჩებისა და სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციის იმპორტი;
- ნებისმიერი საქმიანობა, რომელიც ირანში სამგზავრო თვითმფრინავებისა და მათი ნაწილების ექსპორტსა და რეექსპორტს უკავშირდება.
180 დღის შემდეგ აშშ აამოქმედებს სანქციების ირანის ნავთობისა და ნავთობპროდუქტების წინააღმდეგ. ასევე, 2018 წლის 5 ნოემბერს აშშ სანქციებს დააკისრებს პირებს, რომლებიც სანქცირებულთა სიაში 2016 წლის 16 იანვრამდე იყვნენ.
-
გადახედვახმები 100 და 150 ლარის სანაცვლოდ — "ტვ პირველის" ჟურნალისტური გამოძიება საარჩევნო დარღვევებზე ხმები 100 და 150 ლარის სანაცვლოდ — "ტვ პირველის" ჟურნალისტური გამოძიება საარჩევნო დარღვევებზე
-
გადახედვააშშ-ის ოფიციალური პირი საქართველოს მთავრობას საარჩევნო დარღვევების დამოუკიდებელი მექანიზმით გამოძიებისკენ მოუწოდებს — "ამერიკის ხმა" აშშ-ის ოფიციალური პირი საქართველოს მთავრობას საარჩევნო დარღვევების დამოუკიდებელი მექანიზმით გამოძიებისკენ მოუწოდებს — "ამერიკის ხმა"
-
გადახედვაქართველი ემიგრანტები ევროპის ქალაქებში აქციებს მართავენ ქართველი ემიგრანტები ევროპის ქალაქებში აქციებს მართავენ
-
გადახედვაირანის უზენაესი ლიდერი ისრაელსა და შეერთებულ შტატებს "დამანგრეველი პასუხით ემუქრება" ირანის უზენაესი ლიდერი ისრაელსა და შეერთებულ შტატებს "დამანგრეველი პასუხით ემუქრება"
-
გადახედვაქვეყნის საპრეზიდენტო არჩევნების წინ მოქალაქეებს მოკვლით ემუქრებიან — მოლდოვის პრემიერმინისტრი ქვეყნის საპრეზიდენტო არჩევნების წინ მოქალაქეებს მოკვლით ემუქრებიან — მოლდოვის პრემიერმინისტრი
-
გადახედვაესპანეთის მთავრობა ვალენსიაში დამატებით 5000 ჯარისკაცსა და 5000 პოლიციელს გაგზავნის ესპანეთის მთავრობა ვალენსიაში დამატებით 5000 ჯარისკაცსა და 5000 პოლიციელს გაგზავნის
-
გადახედვალილუაშვილის თქმით, არჩევნების გაყალბების პირობებში ქვეყნის ეკონომიკური პერსპექტივები მნიშვნელოვნად გაუარესდა ლილუაშვილის თქმით, არჩევნების გაყალბების პირობებში ქვეყნის ეკონომიკური პერსპექტივები მნიშვნელოვნად გაუარესდა
-
გადახედვადიდი ბრიტანეთის "კონსერვატიული პარტიის" ლიდერი კემი ბეიდინოკი გახდა დიდი ბრიტანეთის "კონსერვატიული პარტიის" ლიდერი კემი ბეიდინოკი გახდა
-
გადახედვანინო ლომჯარია: [იოსელიანს] როგორც ჩანს ჩვენი ანგარიშების კითხვა დაგეზარათ ნინო ლომჯარია: [იოსელიანს] როგორც ჩანს ჩვენი ანგარიშების კითხვა დაგეზარათ
-
გადახედვალევან სამუშია: გაიხსნას ე.წ. შავი ყუთი და ნახოს საზოგადოებამ, ჩაიდინეთ თუ არა სისხლის სამართლის დანაშაული ლევან სამუშია: გაიხსნას ე.წ. შავი ყუთი და ნახოს საზოგადოებამ, ჩაიდინეთ თუ არა სისხლის სამართლის დანაშაული
-
გადახედვაანა ნაცვლიშვილი: "ძლიერი საქართველოს" სახელით შეგვაქვს სარჩელი სასამართლოში ანა ნაცვლიშვილი: "ძლიერი საქართველოს" სახელით შეგვაქვს სარჩელი სასამართლოში
-
გადახედვადარიუს ვიტკაუსკასი: [EU-ს გაფართოების ანგარიშზე] საქართველო ჩიხშია შესული დარიუს ვიტკაუსკასი: [EU-ს გაფართოების ანგარიშზე] საქართველო ჩიხშია შესული
-
გადახედვა246 საარჩევნო უბნის ბათილობის მოთხოვნის საჩივრებიდან არცერთი არ დაკმაყოფილდა — "ჩემი ხმა" 246 საარჩევნო უბნის ბათილობის მოთხოვნის საჩივრებიდან არცერთი არ დაკმაყოფილდა — "ჩემი ხმა"
-
გადახედვაიოსელიანის თქმით, რუს პროპაგანდისტზე აკრედიტაცია საარჩევნო კანონმდებლობის დაცვით გაიცა იოსელიანის თქმით, რუს პროპაგანდისტზე აკრედიტაცია საარჩევნო კანონმდებლობის დაცვით გაიცა
-
გადახედვაშალვა პაპუაშვილი: მწუხარებას გამოვთქვამ წალენჯიხის მერის, გიორგი ხარჩილავას გარდაცვალების გამო შალვა პაპუაშვილი: მწუხარებას გამოვთქვამ წალენჯიხის მერის, გიორგი ხარჩილავას გარდაცვალების გამო
-
-
გადახედვაწალენჯიხის მერი გია ხარჩილავა გარდაიცვალა წალენჯიხის მერი გია ხარჩილავა გარდაიცვალა
-
გადახედვაევროპის ქვეყნებში მცხოვრები ქართველი ემიგრანტები საპროტესტო აქციებს აანონსებენ ევროპის ქვეყნებში მცხოვრები ქართველი ემიგრანტები საპროტესტო აქციებს აანონსებენ
-
გადახედვაზაალ სამადაშვილი გარდაიცვალა ზაალ სამადაშვილი გარდაიცვალა
-
გადახედვალევან იოსელიანი: არც მე და არც ერთ სახალხო დამცველს, ვინც საქართველოში ყოფილა, არავის შეუფასებია არჩევნების ლეგიტიმურობა ლევან იოსელიანი: არც მე და არც ერთ სახალხო დამცველს, ვინც საქართველოში ყოფილა, არავის შეუფასებია არჩევნების ლეგიტიმურობა
-
გადახედვასერგეი ლებედევი: ვიმედოვნებ, რომ საქართველო დსთ-ს დაუბრუნდება სერგეი ლებედევი: ვიმედოვნებ, რომ საქართველო დსთ-ს დაუბრუნდება
კომენტარები