მოკლედ: სოციალური სამართლიანობის ცენტრი (SJC) აცხადებს, რომ 2021-2022 წლებში, გელათში ჩატარებული რეკონსტრუქცია-კონსერვაციის სამუშაოების შედეგად დამდგარი ზიანი, სავარაუდო სამოხელეო დანაშაულის ნიშნებს შეიცავს, ამ წლებში განხორციელებულმა ჩარევებმა კი გელათის კედლის მხატვრობაზე დამატებითი "შეუქცევადი ზიანი" გამოიწვია.

დეტალები: SJC-ის მიხედვით,

  • 2021 წლის ოქტომბერში, კულტურის მინისტრის თეა წულუკიანის მიერ შერჩეულმა ჯგუფმა, ჯერ კიდევ გამოუმშრალ, სველ ბათქაშზე განახორციელა საკონსერვაციო და სარესტავრაციო სამუშაოები, რამაც კედლის მხატვრობა "კრიტიკულ მდგომარეობამდე მიიყვანა".
  • SJC-ის მიხედვით, მინისტრმა, არაერთი საერთაშორისო საექსპერტო დასკვნის საფუძველზე, იცოდა რა შეიძლება მოჰყოლოდა გელათზე მსგავსი მეთოდოლოგიით ჩარევებს, თუმცა, პროცესი 2022 წლის შემოდგომამდე მაინც გრძელდებოდა.
  • შედეგად, "ტაძრის მოხატულობების ისედაც კრიტიკული მდგომარეობა კიდევ უფრო დამძიმდა".

გარდა ამისა,

  • ორგანიზაციის თანახმად, ძეგლზე სამუშაოების დაწყებამდე, გელათის კომპლექსის მართვის სამოქმედო გეგმა და ეფექტური ზედამხედველობის მექანიზმი არ არსებობდა, გადაწყვეტილებების მიღების პროცესი კი "უკიდურესად ცენტრალიზებული და გაუმჭვირვალე იყო". მათივე შეფასებით, კულტურის სამინისტრომ ვერ უზრუნველყო ძეგლის ეფექტური მოვლა და ძეგლზე დამატებითი ზიანი გამოიწვია.

სოციალური სამართლიანობის ცენტრი აღნიშნავს, რომ 2020 წელს თეა წულუკიანის მინისტრად დანიშვნას წინ უძღოდა, მის მიერ პარლამენტში გელათის რეაბილიტაციაზე გაკეთებული კრიტიკული შეფასებები, ამ დროისთვის კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის დაზიანების საკითხი კი პოლიტიკური მნიშვნელობის თემად იყო ქცეული.

  • "იმ შემთხვევაში, თუ წულუკიანი ალტერნატიულ დასკვნებს გაიზიარებდა, იგი ძეგლის გამოშრობას მინიმუმ 3-5 წელი უნდა დალოდებოდა, რა შემთხვევაშიც, კულტურის სამინისტროსთვის უმნიშვნელოვანესი პოლიტიკური თემის — გელათის რეაბილიტაცია-რეკონსტრუქციის საკითხი დროში გაჭიანურდებოდა", — წერს ორგანიზაცია.

ისინი აღნიშნავენ იმასაც, რომ 2020 წელს, გელათის სამონასტრო კომპლექსში დარღვევებით ჩატარებულ სარეაბილიტაციო სამუშაოებთან დაკავშირებით, ფინანსთა სამინისტროს საგამოძიებო სამსახურმა, ძეგლის დაზიანებისა და თანხების შესაძლო მითვისების საფუძვლით, გამოძიება დაიწყო, თუმცა "ამ დრომდე გენერალური პროკურატურა არ აწარმოებს გამოძიებას სავარაუდო სამოხელეო დანაშაულზე."

  • სოციალური სამართლიანობის ცენტრი საქართველოს პროკურატურას მოუწოდებს, დაიწყოს გამოძიება შესაძლო სამოხელეო დანაშაულზე და აწარმოოს გამოძიება ყოველმხრივ და ობიექტურად, ასევე, გამოძიება წარმართოს მაქსიმალურად დროულად და უზრუნველყოს საზოგადოების ინფორმირება იმ დოზით, რაც არ დააზიანებს გამოძიების ინტერესებს.

რა პრობლემები აქვს გელათს: 2023 წელს ჩუბინიშვილის კვლევითმა ცენტრმა, რომელიც კულტურის სამინისტროს დაქვემდებარებული ორგანიზაციაა, გელათის რესტავრაციის შესახებ კრიტიკული ანგარიში გამოაქვეყნა.

  • ანგარიშის მიხედვით, "ტაძრის დასავლეთი მკლავის მხატვრობის არასწორი კონსერვაცია" და "თვითნებური ტონირება-რესტავრაცია" სცილდება პროფესიულ ეთიკისა და საერთაშორისო სტანდარტების ნორმებს.
  • ასევე, 2020-2021 წლებში გამაგრებულ მონაკვეთებზე "მარილების დაშლა-კრისტალიზაციის პროცესი მიმდინარეა", ფრესკები აქერცლილია და ცვივა.
  • დასკვნა ამბობს, რომ მოხდა რესტავრატორების მიერ "ინტერპრეტირებული რეალობით ისტორიული რეალობის ჩანაცვლება" და ეს "მხატვრობის ფალსიფიკაციაა".

გაიგე მეტი: წულუკიანი გელათზე პასუხისმგებლობას საპატრიარქოს აკისრებს, კრიტიკოსებს კი სამართლებრივი მუქარით პასუხობს