გიფიქრიათ, რატომ არ შეიძლება, დედამიწაში უბრალოდ გვირაბი გავიყვანოთ და პლანეტის მეორე ბოლოში ასე გავიდეთ? მაინც რა დაბრკოლებებს წავაწყდებოდით, ეს რომ გვეცადა?

დედამიწაში ასეთი ხვრელის გათხრა მხოლოდ სამეცნიერო ფანტასტიკის ჟანრშია შესაძლებელი. მიუხედავად ამისა, სხვადასხვა პროექტზე დაყრდნობით, ამის შესაძლო შედეგებზე მეცნიერებს გარკვეული ჰიპოთეზები მაინც აქვთ.

ჩვენი პლანეტის დიამეტრი 12 756 კილომეტრია. შესაბამისად, მასში გამჭოლი ხვრელის გასაკეთებლად უზარმაზარი ბურღი და ათწლეულობით შრომა დაგვჭირდება.

პირველად დედამიწის ქერქის გათხრა მოგვიწევს, რომელიც დაახლოებით 100 კმ. სისქისაა. რაც უფრო ღრმად ჩავა ბურღი, მით მეტად გაიზრდება ატმოსფერული წნევა — ქვის 3 მეტრის გათხრისას ატმოსფერული წნევა დაახლოებით ერთი ერთეულით მოიმატებს ზღვის დონესთან შედარებით. როცა ამდენ კილომეტრზეა საუბარი, ეს მაჩვენებელი ძალიან სწრაფად გაიზრდება.

ადამიანის მიერ ამოთხრილი ყველაზე ღრმა ორმო კოლის ზეღრმა ჭაბურღილია, რომელიც რუსეთში მდებარეობს. იგი 12.2 კმ. სიღრმისაა, მის ფსკერზე წნევა კი ზღვის დონისას 4 ათასჯერ აღემატება. ამ ორმოს ამოსათხრელად მეცნიერებს თითქმის 20 წელი დასჭირდათ.

ასევე იხილეთ: ჩინეთი ხმელეთში 10 000-მეტრიან ღრმულს თხრის — სადამდე სურთ ჩაღწევა და რატომ

ამ შემთხვევაშიც კი ღრმული 80 კილომეტრითაა დაშორებული დედამიწის შემდეგი შრისგან, მანტიისგან. ეს უკანასკნელი 2 800 კმ. სისქის შრეა, რომელიც მკვრივი ქვისგან შედგება და ბაქნების ტექტონიკას წარმართავს.

დედამიწის მანტიასა და ბირთვს შორის არსებულ საზღვარს მოხოროვიჩიჩის ზედაპირი ეწოდება. მეცნიერებმა მისი გათხრა პირველად 1950-60-იან წლებში სცადეს, თუმცა არ გამოუვიდათ.

პლანეტის გაბურღვისას ღრმული აუცილებლად ჩამოიქცევა, თუ შიგნით სპეციალურ სითხეს მუდმივად არ ჩავასხამთ. ეს იმიტომ, რომ სითხის წონა ხვრელში არსებულ წნევას გარემომცველი ქვების წნევასთან აბალანსებს. ზღვის გათხრისას ანდა ნავთობის ჭაბურღილის გაკეთებისას ეს თხევადი ნივთიერება ტალახის ნარევია და მძიმე მინერალებს შეიცავს, თუნდაც ბარიუმს.

ამ სითხეს კიდევ ორი დამატებითი ფუნქცია აქვს: იგი ბურღის თავს ასუფთავებს, რათა ქვიშა და ხრეში მოწყობილობაში არ გაიჭედოს; ხელს უწყობს ტემპერატურის შემცირებასაც, თუმცა დედამიწის ასეთ სიღრმეებში ეს თითქმის შეუძლებელი იქნება.

///

მაგალითისთვის, მანტიის ტემპერატურა დაახლოებით 1 410 გრადუს ცელსიუსია. ამ შემთხვევაში უჟანგავი ფოლადი დადნება, ამიტომ ბურღი აუცილებლად სპეციალური შენადნობისგან უნდა იყოს დამზადებული, თუნდაც ტიტანიდან.

მანტიის გავლის შემდეგ ბურღი დედამიწის ბირთვამდე მიაღწევს, 2 896 კილომეტრზე. გარე ბირთვი ძალიან ცხელია და მისი ტემპერატურა 4-5 ათასი გრადუს ცელსიუსია. იგი ძირითადად თხევადი რკინისა და ნიკელისგან შედგება. ამ გამდნარი შენადნობის გავლით გათხრა განსაკუთრებით რთული იქნება და არაერთი სახის პრობლემას გამოიწვევს. შესაძლოა, ამ დროს ბურღიც კი დადნეს, თუ ცივი წყალი არ იქნება ჩაშვებული.

5 ათასი კილომეტრის შემდეგ ბურღი შიდა ბირთვს მიაღწევს. აქ წნევა იმდენად ინტენსიურია — დაახლოებით 350 გიგაპასკალი, ანუ ატმოსფერულ წნევაზე 350 მილიონჯერ მეტი წნევა — რომ, მხურვალე ტემპერატურის მოუხედავად, ნიკელისა და რკინის ბირთვი მაინც მყარი რჩება.

ბურღს მთელი ამ დროის განმავლობაში ჩვენი პლანეტის გრავიტაცია მოქაჩავს ქვემოთ, დედამიწის ბირთვისკენ. ბირთვის ცენტრში გრავიტაცია იმის მსგავსი იქნება, როგორიც ორბიტაზეა, ანუ ერთგვარი უწონადობის მდგომარეობა შეიქმნება. ეს იმიტომ, რომ დედამიწის მასა მას ყველა მიმართულებით ერთნაირად მიიზიდავს.

როცა ბურღვას დედამიწის მეორე მხარისკენ განვაგრძობთ, გრავიტაცია მას ისევ ბირთვისკენ მიიზიდავს. შესაბამისად, ბურღმა ამ ძალას წინააღმდეგობა უნდა გაუწიოს და ზევით უნდა იმოძრაოს საპირისპირო თანმიმდევრობით — ჯერ გარე ბირთვისკენ, შემდეგ მანტიისკენ, ბოლოს კი ქერქისკენ.

მაშასადამე, თუკი ზემოთ მოყვანილ ყველა დაბრკოლებას გადავლახავთ, უდიდესი პრობლემა ის იქნება, რომ ცენტრამდე მიღწევის შემდეგ მეორე მხარეს გასასვლელად ისევ უზარმაზარი ძალისხმევის გაღება დაგვჭირდება.

ამ ყველაფრის გათვალისწინებით, სულაც არაა გასაკვირი, რომ ჯერ არ არსებობს ტექნოლოგია, რომლითაც დედამიწის ასეთ სიღრმეებში გვირაბს გავიყვანთ. ნაკლებად სავარაუდოა ისიც, რომ ასეთი ხვრელის გათხრით მიღებული სარგებელი ამისათვის გაღებულ ძალისხმევას გადაწონის. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, ამაზე ფიქრი ჯერჯერობით უბრალოდ არ ღირს.