გენიოსების შესახებ ხშირად მოისმენთ ლეგენდებს, რომელთა გადამოწმებაც მათი სპეციფიკურობის გამო ძალიან რთულია. ვისაც არ უნდა ჰკითხოთ, ნიუტონის ხსენებაზე პირველ რიგში ვაშლის ამბავი ახსენდება. აინშტაინის შესახებ კი არსებობს ზოგადი აზრი, რომ გასული საუკუნის უდიდესი მოაზროვნე თავის დროზე მათემატიკის გამოცდაში ჩაჭრილა.

სინამდვილეში, ორივე ისტორია უბრალოდ მითია, მაგრამ ცეცხლი ნაპერწკალის გარეშე არ ჩნდება.

მითი ისააკ ნიუტონზე

მითი მოგვითხრობს, რომ 1666 წელს ლონდონში დიდი გასაჭირი და განუკითხაობა იყო, რის გამოც ადამიანები ინგლისის დედაქალაქს ტოვებდნენ და საცხოვრებელ ადგილებს იცვლიდნენ. მათ შორის იყო ისააკ ნიუტონიც, რომელიც ლონდონიდან ვულსტორპ მანორში, დედის სახლში გადაბარგდა. ნიუტონი ახალ გარემოცვაშიც აგრძელებდა დედამიწის გარშემო მთვარის ორბიტაზე ფიქრს, წამოწვებოდა ხოლმე ვაშლის ხის ქვეშ და აკვირდებოდა მთვარეს. ერთხელაც, ხიდან ჩამოვარდნილი ვაშლი ნიუტონს თავზე დაეცა და ევრიკა! - მან გრავიტაცია აღმოაჩინა.

ნიუტონის ვაშლი ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული და საყვარელი მითია სამეცნიერო წრეში. მის შესახებ ყველა სასკოლო წიგნში წერია, რათა სკოლის მოსწავლეები გრავიტაციის საკითხით დაინტერესდნენ.

საინტერესოა, ნამდვილია თუ არა ეს ისტორია?

ნიუტონმა, ისევე, როგორც სხვა უამრავმა ადამიანმა, მართლაც დატოვა ლონდონი და თავის ბავშვობის სახლს მიაშურა. სახლის ეზოში კი, წყაროების მიხედვით, მინიმუმ ერთი ვაშლი ხე მაინც იდგა. მიუხედავად ამისა, გრავიტაციის აღმოჩენა მრავალწლიანი კვლევის შედეგად უფრო უნდა მივიჩნიოთ, ვიდრე შემთხვევითობად.

ნიუტონის ჩანაწერებში ზუსტად არ ჩანს, როდის აღმოაჩინა მან გრავიტაცია, მაგრამ მისმა თანაკურსელმა ისტორიას მნიშვნელოვანი ცნობები შემოუნახა.

უილიამ სტაკლი ნიუტონთან დაახლოებული პიროვნება იყო. ისინი ხშირად საუბრობდნენ ფიზიკასა და სამყაროზე. ერთ დღეს, როგორც სტაკლი წერს, ისააკმა თანამოსაუბრეს გრავიტაციის თეორიის ჯერ კიდევ დაუსაბუთებელი ვერსია გააცნო. ნიუტონს აინტერესებდა, რატომ ვარდებოდა ვაშლი ყოველთვის შვეულად, მიწაზე და არა გვერდით, ან მაღლა. მისი აზრით, ამის მიზეზი რაღაც უცნობი მიზიდულობის ძალა იყო, რომელსაც მოგვიანებით მეცნიერმა გრავიტაციის ძალა უწოდა.

ვაშლის მითის არსებობაში თავისი წვლილი ნიუტონსაც აქვს შეტანილი. ისტორიკოსები ფიქრობენ, რომ გენიალური ფიზიკოსი ვაშლის ამბავს მხოლოდ იმიტომ ყვებოდა, რომ აღმოჩენის მარტივი ილუსტრირება მოეხდინა.

მითი ალბერტ აინშტაინზე

თქმულების თანახმად, მეცნიერი, რომელმაც 26 წლის ასაკში ფარდობითობის თეორია შექმნა, მეოთხე კლასში მათემატიკის გამოცდაში ჩაიჭრა და მოგვიანებით სკოლიდანად გარიცხეს. იმასაც ამბობენ, რომ აინშტაინი კოლეჯში ჩაბარებისას კიდევ ერთხელ ჩაიჭრა მათემატიკის გამოცდაში.

მივყვეთ ქრონოლოგიურად და გავარკვიოთ, რა მოვლენებმა დაუდო საფუძველი ასეთ ლეგენდებს.

საყოველთაოდ აღიარებულ მოაზროვნეს ბავშვობაში გენიოსობის არაფერი ეტყობოდა. ის მნიშვნელოვნად ჩამორჩებოდა თავისი თანატოლების შესაძლებლობებს - გვიან დაიწყო ლაპარაკი და არამდგრადი ხასიათითაც გამოირჩეოდა. ამასთან, მეგობრები არ ჰყავდა და სკოლაში სიარული ეჯავრებოდა. მშობლები სერიოზულად ფიქრობდნენ, რომ მათ შვილს სწავლისა და ათვისების უნარი დაქვეითებული ჰქონდა. სასწავლო დაწესებულების რუტინული ცხოვრებისა და მოსაწყენი დავალებების გამო ალბერტ აინშტაინმა 15 წლის ასაკში სკოლას თავი დაანება, თუმცა სწავლაზე ხელი არ ჩაუქნევია. მას ამოცანების ამოხსნა და განსხვავებული გზების ძიება ძალიან უყვარდა.

სკოლიდან გამოსვლის შემდეგ, აინშტაინმა ციურიხის კოლეჯში ჩაბარება სცადა, მაგრამ მისაღებ გამოცდებში ზღვარი ვერ გადალახა. მათემატიკა მისი სუსტი წერტილი ნამდვილად არ ყოფილა. ახალგაზრდა მეცნიერს ზოოლოგიის, ბოტანიკისა და ენის გამოცდების ჩაბარება გაუჭირდა.

ალბერტი წარუმატებლობის მიმართ შეუპოვარი აღმოჩნდა - მოიმარჯვა წიგნები, იშრომა და ხელახლა სცადა გამოცდების ჩაბარება. ამჯერად, ყველაფერი გამოუვიდა, თუმცა არც უნივერსიტეტში დაუტოვებია განსაკუთრებული შთაბეჭდილება ლექტორებზე. ამჯობინებდა, თავისით ესწავლა და არ დამორჩილებოდა აკადემიურ წესრიგს. უნივერსიტეტის დასრულების შემდეგ აინშტაინს სამსსახურის შოვნა ძალიან გაუჭირდა, რადგან მას პროფესორები რეკომენდაციას არ უწევდნენ.

საბოლოოდ, აინშტაინმა პატენტების შვეიცარიულ ბიუროში იშოვა საოფისე სამსახური, ისიც - ოჯახის ახლობლის დახმარებით. წლების შემდეგ კი მისი სამეცნიერო ნამუშევრები კაცობრიობის ისტორიაში ერთ-ერთ ყველაზე მნიშვნელოვან მონაპოვრად იქნა აღიარებული.

როგორც ხედავთ, ფარდობითობის თეორიის ავტორს მათემატიკასთან პრობლემები არ ჰქონია, თუმცა სკოლასა და უნივერსიტეტში მართლაც არ ყოფილა გამორჩეული მოსწავლე.