ადამიანს საუკუნეებია აწუხებს ეგზისტენციალური კითხვები იმაზე, თუ რას წარმოადგენს სიცოცხლე და რა მიზნით ვევლინებით სამყაროს. მაშინ, როცა ანტიკური ფილოსოფია მსგავს საკითხებს ჰოლისტიკურად განიხილავდა, საუკუნეების სვლასთან ერთად მეცნიერების სხვადასხვა დარგმა სამყაროს რაობაზე ყოვლისმომცველი კითხვები დააქუცმაცა და ცალკეულმა დისციპლინამ კონკრეტულად მისთვის საინტერესო საკვლევი საკითხების გარშემო კედლები აღმართა.

თუმცა ბოლო პერიოდია აკადემიაში ინტერდისციპლინური მიდგომა კვლავ იკიდებს ფეხს. ამ ახალი ხედვის მიმდევარია პროფესორი დევიდ ჰაიგიც, რომელიც ჰუმანიტარულ და საბუნებისმეტყველო მეცნიერებებს შორის ტრადიციულ გამყოფ ხაზებს უგულებელყოფს და თავის თეორიაში აერთიანებს ფილოსოფიას და ბიოქიმიას, ლიტერატურის თეორიას და გენეტიკას, ინფორმაციის მათემატიკურ თეორიას და ლინგვისტიკას. წიგნის ცენტრალური მტკიცება, რომელიც ასეთი ინტერდისციპლინური ამბის მოყოლას შესაძლებელს ხდის, არისტოტელეს მიზეზების თეორიას შეეხება. არისტოტელესთვის რაღაცის შესახებ მეცნიერული ცოდნის ქონა ამ მოვლენის გარშემო არსებულ ყველა შესაძლო "რატომ?" კითხვაზე პასუხის გაცემას გულისხმობდა.

ფოტო: The MIT Press

ამისათვის მან გამოყო მიზეზების ოთხი კატეგორია: 1) მატერიალური მიზეზი — რა მასალისგან შედგება საგანი; 2) ფორმალური მიზეზი — ფორმა, რომელიც აყალიბებს მას ერთი და არა სხვა სახის საგნად; 3) მოქმედი მიზეზი — ის, რამაც წამოიწყო მოძრაობა; და 4) ფინალური მიზეზი — საგნის მიზანი. ასე, მაგალითად: სახლის მატერიალური მიზეზი აგურები ან სხვა სამშენებლო მასალაა, ფორმალური მიზეზია არქიტექტურული მონახაზი, მოქმედი მიზეზი არის მშენებელი ან მშენებლობის ხელობა, ხოლო ფინალური მიზეზია სახლის აშენების დამკვეთის სურვილი.

ოთხი მიზეზის დოქტრინა შუა საუკუნეების ფილოსოფიის ამოსავალი პრინციპი იყო, მაგრამ მეჩვიდმეტე საუკუნეში სამეცნიერო რევოლუციის მოაზროვნეებმა ფინალური მიზეზები სამყაროს ფიზიკური გამოკვლევის სფეროდან გააძევეს. ახალი მატერიალისტური ფილოსოფია აღტაცებული იყო მატერიალური და მოქმედი მიზეზებით, წინააღმდეგობრივი დამოკიდებულება ჰქონდა ფორმალურ მიზეზებთან და სრულიად უკუაგდებდა ფინალურ მიზეზებს როგორც პრაქტიკულად უვარგისს.

ბუნებისმეტყველებაში ემპირიზმის დამფუძნებელი, ინგლისელი ფილოსოფოსი და სახელმწიფო მოღვაწე, ფრენსის ბეკონი, ფინალური მიზეზების გამოკვლევას უნაყოფო ქალწულს ადარებდა. De Augmentis Scientarium-ში ის წერს: "ფიზიკა, მოქმედი და მატერიალური მიზეზების გამოკვლევა, წარმოქმნის მექანიკას, მაშინ როდესაც მეტაფიზიკა, ფორმების გამოკვლევა, ჯადოქრობას; ხოლო ფინალური მიზეზების გამოკვლევა სტერილურია და როგორც ქალწული მონაზონი, რომელმაც საკუთარი თავი ღმერთს მიუძღვნა, არაფერს შობს".

ფინალური მიზეზები ადამიანის წარმოსახვის ნაყოფი იყო ბარუხ სპინოზასთვისაც. ის კატეგორიულად უარყოფდა მათ და აკრიტიკებდა, როგორც საღ აზრთან შეუთავსებელს: "ფინალური მიზეზების დოქტრინა ბუნებას თავდაყირა აყენებს, რადგან ის შედეგად მიიჩნევს იმას, რაც სინამდვილეში მიზეზია და პირიქით… ის ბუნებისგან პირველს ისე წარმოაჩენს, როგორც უკანასკნელს".

ბეკონის და სპინოზას მსგავსად, რენე დეკარტი "მეოთხე მედიტაციაში" უარყოფდა ფინალური მიზეზის ადგილს ფიზიკაში იმ არგუმენტით, რომ ღმერთის გონება უსასრულო იყო, ხოლო ადამიანის — შეზღუდული და აქედან გამომდინარე, საგნების ფინალურ მიზეზებზე მსჯელობა უგუნურება გახლდათ.

ბევრი მოაზროვნე მეცნიერებიდან ფინალური მიზეზების გაძევებას ჩარლზ დარვინს მიაწერს. თუმცა, ის ფინალურ მიზეზებზე თავის ბოტანიკურ ნაშრომებში ღიად და დაუფარავად საუბრობდა: "მიუხედავად იმისა, რომ ორგანო, შესაძლოა, არ განვითარებულიყო რაიმე სპეციალური მიზნისთვის, ის ახლა ამ მიზანს ემსახურება და გამართლებული იქნება იმის თქმა, რომ ის სპეციალურად განზრახულია ამ მიზნისთვის".

დარვინის მიერ დახაზული სიცოცხლის ხის პირველი სქემა "სახეობათა წარმოშობიდან".

ფოტო: Public Domain

ჰაიგის მტკიცებით, დარვინიზმის ერთ-ერთი დამსახურება ტელეოლოგიის ნატურალიზაციაა. ამის მიუხედავად, ფინალური მიზეზი, როგორც ცალკეული კატეგორია, მეცხრამეტე და მეოცე საუკუნეებში ბიოლოგების უმრავლესობის მიერ უგულებელყოფილი იყო. ეს განპირობებული გახლდათ ეგრედ წოდებული "მექანისტური რევოლუციით", რომელმაც მეცხრამეტე საუკუნის შუისთვის მალევე აიღო ბიოლოგიის ციხესიმაგრე, მეოცე საუკუნეში მყარ ორთოდოქსიად ჩამოყალიბდა და დღემდე განსაზღვრავს ბიოლოგების უმრავლესობის მსოფლხედვას. რადგანაც ფინალური მიზეზები დიდი ხნის უარყოფილი იყო ფიზიკოსების და ქიმიკოსების მიერ, ის უარყვეს ბიოლოგებმაც, რომლებიც ბიოლოგიის ფიზიკურ და ქიმიურ პრინციპებამდე დაყვანას ცდილობდნენ.

ჰაიგის თანახმად, ბიოლოგიაში ტელეოლოგიური ენის უარყოფის ეს ძველისძველი ტენდენცია დოგმატურია და აფერხებს მეცნიერების პროგრესს. ის მიიჩნევს, რომ ბიოლოგიური ახსნა გულისხმობს ოთხივე არისტოტელეანურ მიზეზს და დარვინის ბუნებრივი გადარჩევის მეტაფორა ხსნის, თუ როგორ ჩნდება ფორმალური და ფინალური მიზეზები მატერიალური და მოქმედი მიზეზებისგან.

ქვემოთ წარმოგიდგენთ იტერვიუს დევიდ ჰაიგთან, რომელშიც ის სწორედ ამ საკითხების შესახებ გვესაუბრება:

დევიდ, რამ გამოიწვია გაუცხოება საბუნებისმეტყველო და ჰუმანიტარულ აზროვნებას შორის და როგორც შეგვიძლია ამის გადალახვა?

დაყოფა საბუნებისმეტყველო და ჰუმანიტარულ მეცნიერებებს შორის მყარადაა დამკვიდრებული. ეს არის ნაწილობრივ კარტეზიანული დუალიზმის გამოხატულება. სხეული მექანიზმია — სივრცეში განფენილი რაღაც; მაშინ, როცა გონება მოაზროვნე რაღაცაა, რომელიც აკონტროლებს სხეულს იდუმალი გზებით. დეკარტი ფიქრობდა, რომ გონება აკონტროლებდა სხეულს ეპიფიზის მეშვეობით.

დუალიზმს უკავშირდება ასევე უსასრულო დავა "ბუნება აღზრდის წინააღმდეგ", რადგან იგულისხმება, რომ ბუნებამ სხეული მოგვცა და კულტურამ — გონება. ეს დაყოფა საკმაოდ მოსახერხებელია, რადგან მეცნიერებს არ უწევთ მნიშვნელობებთან და მიზნებთან დაკავშირებულ აურზაურთან გამკლავება, მაშინ როცა ჰუმანიტარებს საკუთარი თავის უსულო მექანიზმისგან გამოცალკევება შეუძლიათ. ამავე დროს, თითქოს ყველამ იცის რომ გონება-სხეულის დუალიზმი — ისევე, როგორც "ბუნება აღზრდის წინააღდეგ" — მცდარი დიქოტომიებია.

ვფიქრობ, დარვინი და ბუნებრივი გადარჩევა უზრუნველყოფს კავშირს ამ ორს შორის. ბუნებრივი გადარჩევა მექანისტური პროცესია მიზნის და მიმართულების გარეშე, რომელმაც წარმოქმნა არსებები მიზნებით და დანიშნულებებით. პოეტი რობერტ ფროსტი წერდა, რომ "კარგი ღობე კარგ მეზობელს ქმნის". ვფიქრობ, ეს ხსნის, თუ რატომ ესხმიან თავს ადამიანის ქცევის ევოლუციურ ახსნებს როგორც ჰუმანიტარული ასევე საბუნებისმეტყველო მეცნიერებების მხრიდან. ჩემი წიგნი, შესაძლოა, ამ ნაპრალს შორის ხიდის აგების დონ კიხოტისეული მცდელობაც კი იყოს.

დევიდ, მინდა შევეხოთ ფიზიკური გამოკვლევიდან ფინალური მიზეზების გამორიცხვის ისტორიულ კონტექსტს; რა მიზეზების გამო უარყოფდნენ სამყაროს მნიშვნელობის გამოკვლევით დაინტერესებული მეჩვიდმეტე საუკუნის მოაზროვნეები ტელეოლოგიური ახსნის როლს?

ფრენსის ბეკონს სურდა, რომ მეცნიერება ჩარეულიყო ბუნებაში. ჩვენ შეგვიძლია შევცვალოთ მოქმედი და მატერიალური მიზეზები, მაგრამ არ შეგვიძლია ფინალური მიზეზების შეცვლა, რაც მათ პრაქტიკულ გამოყენებას შეუძლებელს ხდის. რენე დეკარტი უარყოფდა ფინალური მიზეზების გამოკვლევას, რადგან მიაჩნდა, რომ ჩვენ ფინალური მიზეზების შემეცნება არ შეგვიძლია. ბარუხ სპინოზა უარყოფდა ფინალურ მიზეზებს ღმერთისთვისაც კი (ღმერთი ყველაფერში იყო და არ იყო არაფერი, რაც ღმერთს უნდოდა ან შეიძლებოდა დასჭირვებოდა). მე არ ვეთანხმები ბეკონს, რომ საგნის მიზნის ცოდნას არ აქვს პრაქტიკული გამოყენება. ის ხშირად საგნის ქცევის პროგნოზის შესაძლებლობას გვაძლევს. ვფიქრობ, დარვინმა ახსნა, როგორ შეიძლება წარმოიშვას მიზნობრივი არსებები სამყაროში, რომელსაც არ აქვს მიზანი.

შეგიძლიათ, აღუწეროთ ჩვენს მკითხველს რამდენიმე მაგალითი, რომელიც აჩვენებს ფინალური და ფორმალური მიზეზების სარგებლიანობას გენების და მათი ფენოტიპების (ორგანიზმის გამოხატული თვისებების) მიზეზ-შედეგობრივი ურთიერთობის ახსნაში?

ტელეოლოგიური აზროვნების ისტორიული მაგალითია უილიამ ჰარვის მიერ სისხლის მიმოქცევის აღმოჩენა. ეს, ნაწილობრივ, დაფუძნებული იყო სარქვლების დაკვირვებაზე ვენებში და არა — არტერიებში. ჰარვიმ აღმოაჩინა, რომ ამ სარქვლებს უნდა ჰქონდეს სისხლის მხოლოდ ერთი მიმართულებით გადაადგილების მიზანი.

ვენის სარქვლების სქემა

ფოტო: James D. Douketis / Merck Mannuals

ჰემოგლობინის მუტანტი გენი, რომელიც ნამგლისებრუჯრედოვან ანემიას იწვევს, მაღალი სიხშირით გვხვდება დასავლეთაფრიკული წარმომავლობის ადამიანებში, რადგან ამ გენის ერთ-ერთი ასლი უზრუნველყოფდა დაცვას მალარიისგან. ამ შემთხვევაში, კოღოების მიერ Plasmodium falciparum-ის გადატანა იწვევს ამ კონკრეტული გენის ვარიანტის სიხშირის ზრდას პოპულაციაში. რეზისტენტობა მალარიის მიმართ, გენის ფენოტიპური ეფექტი, გენის მაღალი სიხშირის ფინალური მიზეზია. ეს მუტაცია სხვა პოპულაციებში იშვიათი იმიტომაა, რომ მათ შემთხვევაში მისი ქონის საჭიროება — ეს ფინალური მიზეზი, უბრალოდ, არ არსებობს.

მე გენეტიკურ მიმდევრობებს ვუყურებ როგორც იმ ფენოტიპების ფორმალურ მიზეზებს, რომლებსაც ისინი წარმოქმნიან. ნამგლისებრი ფორმის ერითროციტების ფორმალურ მიზეზს ჰემოგლობინის გენის მუტაცია წარმოადგენს.

ჩემი კვლევების მიხედვით, მიზეზი, რატომაც დედისგან დამემკვიდრებული ინსულინის-მსგავსი ზრდის ფაქტორი 2 "ჩუმადაა", არის ის, რომ როდესაც პლაცენტაში მისი ექსპრესია ხდება, ის ზრდის დატვირთვას დედებზე. გენმა ევოლუცია იმისთვის განიცადა, რომ შეამციროს ეს ხარჯები მაშინ, როდესაც ის დედისგან გადაეცემა, მაგრამ არა — მამისგან. ამის ფინალური მიზეზი ისაა, რომ ქალებს ზოგჯერ ბავშვები სხვადასხვა მამისგან ჰყავთ, შესაბამისად, დედაზე მოსული დატვირთვა მამისგან მიღებული გენის ხარჯზე მცირდება. ამ სტრატეგიული გენეტიკური ქცევის ფორმალური მიზეზები არის დნმ-ის მიმდევრობები, რომელიც მას შესაძლებელს ხდის.

რა განსხვავებაა ამ ორ დაპირისპირებულ კონცეფციას შორის: 1) გენი როგორც ტიპი ან მემკვიდრული განსხვავების შემქმნელი; და 2) გენი როგორც მატერიალური ობიექტი/ნიმუში? როგორ განაპირობა ამ ორმა განსხვავებულმა აღქმამ სხვადასხვა თეორიული ჩარჩოს შიგნით სემანტიკური უთანხმოებების გაჩენა იმის შესახებ, თუ როგორ მუშაობს ბუნებრივი გადარჩება? რა კავშირშია სტრატეგიული გენის ცნება ამ კონცეფციებთან?

ადრეული გენეტიკოსების ნაშრომებში, რომლებიც მენდელის მიმდევრები იყვნენ, გენი იყო ჰიპოთეტური ერთეული, რომელიც პასუხისმგებელი გახლდათ მემკვიდრულ ფენოტიპურ განსხვავებაზე. გენეტიკური განსხვავება ქმნიდა ფენოტიპურ განსხვავებას. გარემო ირჩევს ფენოტიპს და ამრიგად ირჩევს გენეტიკურ განსხვავებას, რომელიც ფენოტიპურ განსხვავებას განაპირობებს. ამისგან განსხვავებით, მოლეკულურ ბიოლოგიაში გენზე ფიქრობენ როგორც ფიზიკურ საგანზე და არა როგორც განსხვავების შემქმნელზე.

კიდევ სხვა საფეხურზე დაბნეულობას იწვევს ის, თუ როგორ უნდა შევხედოთ გენს: როგორც ფიზიკურ საგანს თუ როგორც ინფორმაციის მატარებელს. მე მემკვიდრეობით მივიღე წითელი თმის გენები მამისგანაც და დედისგანაც. ჩვენ მსგავს ფრაზებს ისე ვამბობთ, თითქოს იგულისხმება, რომ მე იმავე გენების მატარებელი ვარ, რაც დედას და მამას აქვთ. ეს არის გენი როგორც ინფორმაციული ერთეული ან გენი როგორც ტიპი, მაგრამ, რა თქმა უნდა, ამ გენის ბევრი ნიმუში დედაჩემში, მამაჩემში და ჩემში არ წარმოადგენს ერთ ფიზიკურ საგანს. სტრატეგიული გენი არის გენის ტიპის ნიმუშები, რომლებიც დამატებითი ნიმუშების შესაქმნელად თანამშრომლობენ.

ნებისმიერ მნიშვნელოვან სიტყვას მრავალი მნიშვნელობა აქვს. ამ მხრივ არც სიტყვა "გენი" არის გამონაკლისი. ეს ენის ბუნებაა. ბევრი არგუმენტი ევოლუციის თეორიაში წარმოიშვა იმიტომ, რომ ადამიანები "გენის" განსხვავებულ განმარტებებს იყენებენ.

შეგიძლიათ განუმარტოთ ჩვენს მკითხველს კულტურული რეპლიკატორის, მიმის იდეა?

იდეები გადაეცემა გონებიდან გონებას და ექვემდებარება ისეთი თვისებების გადარჩევას, რომლებიც მათი გადაცემის ალბათობას გაზრდის. მიმი კულტურულად გადაცემადი განსხვავების შემქმნელის იარლიყია. მიმებზე როგორც საგნებზე ფიქრი უფრო რთულია, თუმცა ისინი საგნების მიერ შეიძლება იყვნენ გამოხატულნი.

ამ კითხვების წერისას, განსხვავებული თვალთახედვების სიმულაციების შესაქმნელად, ჩემი თავი იმ ორ მესთან გავაიგივე, რომელთაგანაც ერთი თქვენი პერსპექტივიდან კითხულობს ამ კითხვას, ხოლო მეორე გარე პირი — მიუკერძოებელი მკითხველია. გვითხარით, რატომ გაჩნდა ადამიანში სიმპათიის ეს სამი დონე?

ვფიქრობ, ყველა ცხოველს აქვს რაღაც ფორმის შინაგანი მე-ხატი, რომელიც ეხმარება მათ დაგეგმვაში და თავიანთი ქმედებების სრულყოფაში. მე ამას "პირველი პირის სიმპათიას" ვუწოდებ. ჩვენ, ასევე, ვიყენებთ საკუთარი სხეულის სქემას სხვების გასაგებად და სხვებთან იდენტიფიკაციისთვის. როდესაც მე ვუყურებ ფრენბურთის მატჩს, არ შემიძლია, არ გავიმეორო სხეულის გარკვეული მოძრაობები, რასაც მოთამაშეები აკეთებენ. როდესაც ამ წინადადების ფორმულირებაზე ვფიქრობ, ვცდილობ ჩავაყენო ჩემი თავი კითხვის დამსმელის ადგილას, რათა შედარებით გასაგებად გადმოვცე აზრი. მე ამას სხვა ინდივიდთან ერთი-ერთზე იდენტიფიკაციას, "მეორე პირის სიმპათიას" ვუწოდებ. მეორე პირის სიმპათია გვეხმარება სხვებთან თანამშრომლობაში, ასევე სხვების ექსპლუატაციაში და მათი ქცევის პროგნოზირებაში. "მესამე პირის სიმპათია" კი არის ჩემი მეორე-პირის სხვებთან ურთიერთქმედებების მიუკერძოებელი დამკვირვებელი. ეს მაძლევს შესაძლებლობას, განვჭვრიტო საზოგადოების დამოკიდებულება ჩემს ქცევასთან მიმართებით.

ბეიტსონი ინფორმაციას განმარტავს როგორც განსხვავებას, რომელიც ქმნის განსხვავებას. რა კავშირია ამ ცნების ამგვარად გაგებასა და მიზეზობრიობის კონცეფციას შორის?

იდეა, რომ ინფორმაცია განსხვავების შემქნელია, ახლო კავშირშია მიზეზობრიობის, როგორც განსხვავების ქმნადობის, კონცეფციასთან. მიზეზობრიობის ამ კონცეფციაში მიზეზი არის განსხვავება, რომელიც ხაზს უსვამს, რომ ხდება ერთი რაღაც და არა — მეორე. ეს ორი იდეა ასევე კავშირშია არჩევანის კონცეფციასთან. მე ვქმნი განსხვავებას სამყაროში, როცა ვირჩევ ასე მოვიქცევი თუ — ისე. როცა არჩევნებისას კანდიდატებს შორის ერთს ვირჩევ, ამ გზით მე სამყაროში ცვლილების შეტანას ვცდილობ, მაგრამ ეს ასევე განპირობებულია ბევრი სხვა ამომრჩევლის არჩევანითაც. თუ ხმებს არ შეუძლია განსხვავების შექმნა, როგორც ეს გაყალბებული არჩევნებისას ხდება, ამომრჩეველს ნამდვილი არჩევანი არ აქვს.

შეგიძლიათ, აღგვიწეროთ ბიოლოგიიის და ინჟინერიის მაგალითები, სადაც ქვესიმრავლეთა გადარჩევა მოქმედებს როგორც სემანტიკური ძრავი, რომელსაც შემთხვევითობისგან ქმედითობის გამოცალკევება შეუძლია?

1940 წლის შიდა წვის ძრავი.

ფოტო: Public Domain

შიდა წვის ძრავის დგუშში წვის შემთხვევითი მოძრაობა გარდაიქმნება მოწესრიგებულ მოძრაობად დგუშის სტრუქტურის მიერ, რომელიც გადაარჩევს მოძრაობას ერთი მიმართულებით. როდესაც ჩვენ ვიყენებთ საცერს, ჩვენ ნივთიერებას მეტნაკლებად შემთხვევითობის პრინციპით ვამოძრავებთ და საცერის სტრუქტურას ჩვენთვის სასურველი ზომის ნაწილაკების გადასარჩევად ვიყენებთ.

დენიელ დენეტის საყვარელი მაგალითია ჩამკეტი, რომელიც მოძრაობას მხოლოდ ერთი მიმართულებით ხდის შესაძლებელს. ჩვენი უჯრედები სავსეა მოლეკულური ძრავებით, რომლებიც უჯრედში არსებულ მოლეკულურ ქარიშხალში ერთი მიმართულებით მოძრაობას ირჩევენ. მე ვირჩევ იდეებს, რომლებიც ღირებულია ქაღალდზე დასატანად და ეს პროცესი საცერით ნაწილაკების გამოცალკევებას ჰგავს. მე მრავალ ალტერნატივას წარმოვისახავ და ვაკვირდები, რომელი იმუშავებს.

როგორ მიემართება თქვენს წიგნში გამოტანილი დასკვნები დერიდას იდეებს ტექსტის შესახებ, დოკინსის დამოკიდებულებას ჩანაწერის ცენტრალურეობის შესახებ და, ასევე, დენეტის მიერ კარტეზიანული თეატრის უარყოფას?

გარემოს მიერ სელექცია მხოლოდ მაშინ წარმოქმნის კუმულაციურ ცვლილებას, როცა წარსული გადაწყვეტილებების ჩანაწერი არსებობს. ჩანაწერი არის გენეტიკური ტექსტი, რომელიც კოპირდება და რეკოპირდება. რიჩარდ დოკინსი ხაზს უსვამდა კოპირების ცენტრალურობას ევოლუციურ ბიოლოგიაში; ჟაკ დერიდა კი ამტკიცებდა, რომ ტექსტს არ აქვს ორიგინალი მნიშვნელობა — ავტორის თავდაპირველი განზრახვა, რომელსაც ტექსტი თავისთავად ატარებს. დერიდასთვის ტექსტი მუდმივად რეინტეპრეტირდება. ის უარყოფს "ყოფნის მეტაფიზიკას", რომელშიც ტექსტი დამოუკიდებელ რეალობას წარმოადგენს. მსგავსად ამისა, დენეტმა შეიმუშავა ცნობიერების მრავლობითი შაბლონის მოდელი, რომელშიც ცნობიერების შინაარსი მუდმივად გადაიწერება. იგი უარყოფს კარტეზიანულ თეატრს, რომელშიც სამყარო ცნობიერებას დამოუკიდებლად, თითქოს სცენაზე წარუდგება.

დენეტი და დერიდა იყენებენ განსხვავებულ ენას პარალელური იდეების გამოსახატად. ევოლუციურ ბიოლოგიაში მე ვხედავ, რომ გენეტიკური ტექსტის მნიშვნელობა მუდმივად იცვლება. გენების თავდაპირველი, რეალური ფუნქციების ძიება — ის, თუ რისთვის განიცადა მან ევოლუცია — იგივეა, რაც ლიტერატურული ტექსტის თავდაპირველი მნიშვნელობის ძიება. მეტიც — ეს უარესია. რომანს აქვს თავდაპირველი გამოქვეყნების კონკრეტული დრო, მაგრამ ჩვენი გენეტიკური ტექსტი სათავეს სიცოცხლის დაწყებიდან იღებს და მუდმივი რეინტეპრეტაციის პროცესში იმყოფება.

რით განსხვავდება მნიშვნელობის ცნება ინფორმაციის კონცეფციისგან?

მე განვმარტავ ინფორმაციის მნიშვნელობას როგორც ინტეპრეტატორის მიერ მის ინტერპრეტაციას. ცოცხალი არსებები ინტეპრეტატორები არიან. ისინი აწყდებიან განუსაზღვრელობას, რომელიც გადაილახება მოპოვებულ ინფორმაციაზე დაყრდნობით განხორციელებული საზრიანი ქმედების ხარჯზე.

ინფორმაციის მნიშვნელობა არჩეული ქმედებით განისაზღვრება და განსხვავებულ ინტეპრეტატორებს ერთი და იმავე ინფორმაციის განსხვავებული გზით ინტეპრეტაცია შეუძლიათ. მნიშვნელობა ინტეპრეტაციაში მდგომარეობს და არა — ინფორმაციაში. ეს კვლავ დერიდასთან გვაბრუნებს. როდესაც ადამიანები კითხულობენ ჩემს წიგნს, მისგან გამოტანილი მნიშვნელობა მათი ინტეპრეტაცია იქნება. იმედი მაქვს, ზოგიერთი მათგანისთვის ის სასარგებლო გამოდგება.

დაბოლოს, მინდა გკითხოთ, რატომ პოულობენ ადამიანები მნიშვნელობას ხელოვნებაში?

მე განვსაზღვრავ ტექსტს როგორც ინტეპრეტაციას, რომელიც განზრახულია ინტეპრეტაციისთვის. ამ განმარტებით, ხელოვნების ყველა ნიმუში ტექსტია — არტისტის ინტერპრეტაცია, რომელიც გამიზნულია მაყურებლის ინტერპრეტაციისთვის. ნამუშევრის მნიშვნელობა, ან ამ მნიშვნელობის არარსებობა, არის მაყურებლის ინტერპრეტაცია. ჩვენ ვიხიბლებით ნამუშევრებით, რომელიც ჩვენში აძღრავს ძლიერ ემოციურ ინტერპრეტაციას.

ჩვენი ემოციები, როგორც სიტყვის ეტიმოლოგია გვაფიქრებინებს, ღრმა ევოლუციური წარსულის მქონე ძლიერი მოტივატორებია. მე ჩემს წიგნში სემ კუკის ორი სიმღერის ტექსტი მომყავს ციტატებად. პირველია "Wonderful World" მისი ადრეული კარიერიდან. ეს ძალიან სახალისო და მხიარულებით სავსე სიმღერაა. მე ის მაღიმებს და ახალგაზრდული სიყვარულის იმედებსა და აღტაცებაში მაბრუნებს. მეორეა "A Change is Gonna Come", რომელიც მან სიკვდილამდე მცირე ხნით ადრე დაწერა. ის ძლევამოსილად გამოხატავს თავისუფლების წყურვილს.