27 წელი გავიდა მას შემდეგ, რაც აშშ-ის კვების პროდუქტების და მედიკამენტების სანიტარული ზედამხედველობის სამმართველომ (FDA) კლინიკურ ტესტებში იმ ასაკის ქალების მონაწილეობა აკრძალა, რომლებსაც ბავშვის ყოლა შეუძლიათ. რატომ მოხდა ეს?

1970-იან წლებში ბაზარზე გულისრევის წამალი თალიდომიდი ჩაეშვა. მის ტესტირებაში, ძირითადად, კაცები მონაწილეობდნენ, რომლებსაც სერიოზული გვერდითი ეფექტები არ აღენიშნებოდათ. ტესტირების დასრულების შემდეგ აღმოჩნდა, რომ ეს წამალი ქალებში სერიოზულ პრობლემებს უკავშირდებოდა. მაგალითად, ქალებს რომლებიც თალიდომიდს იღებდნენ, დეფექტების მქონე ბავშვები უჩნდებოდათ.

საგანგაშო მდგომარეობაზე საპასუხოდ FDA-მ წამალი წარმოებიდან ამოიღო, ხოლო კლინიკურ ტესტებში ისეთი ქალების მონაწილეობა აიკრძალა, რომლებსაც ბავშვის გაჩენა შეუძლიათ.

სამწუხარო რეალობა ისაა, რომ აკრძალვამ დამატებითი პრობლემები შექმნა. წამლების დანიშნვა ძირითადად კლინიკურ ტესტებში მონაწილე კაცების გამოცდილებაზე დაყრდნობით ხდება.

86 სხვადასხვა წამლის და 5 000 სამეცნიერო სტატიის ანალიზი აჩვენებს, რომ წამლის სხეულში მოძრაობა, რასაც ექიმები ფარმაკოკინეტიკას ეძახიან, ქალებში და კაცებში სხვადასხვა გვერდით ეფექტებს განაპირობებს.

მიუხედავად იმისა, რომ ორივე სქესის ადამიანებს ერთი და იგივე დოზის წამლებს უნიშნავენ, 90%-ზე მეტ შემთხვევებში, გვერდითი ეფექტები ქალებში უარესია. შესაბამისად, კვლევის ავტორები მიიჩნევენ, რომ წამლების გამოწერისას ქალები ზედოზირების მსხვერპლნი ხდებიან.

ბერკლის უნივერსიტეტის მკლევრის, ირვინგ ცუკერის თქმით, გავრცელებული მიდგომა, რომლის მიხედვითაც, ქალებსაც და კაცებსაც წამლების თანაბარი რაოდენობა ენიშნებათ, არასწორია. დოზის განსაზღვრისას სქესობრივი განსხვავებები გათვალისწინებული უნდა იყოს.

1993 წელს FDA-ს შემოღებულ აკრძალვას ახლა ბევრი პატერნალისტურს უწოდებს.

ამასთან, კლინიკურ ტესტებში გენდერული უთანასწორობა მხოლოდ აშშ-ის პრობლემა არაა. ის მთელ მსოფლიოშია გავრცელებული. საინტერესო ისაა, რომ 2018 წლის ანალიზის მიხედვით, ცხოველებზე კვლევების 80% მხოლოდ მამრებზე ტარდება.

ახალი კვლევები აჩვენებს, რომ ტესტებში მეტი ქალის მონაწილოებით სქესებს შორის არსებული ბიოლოგიური პროცესები, როგორიცაა ტკივილის გადატანა ან წამლის ორგანიზმში შეწოვა, განსხვავებულია.

ექსპერტები ამბობენ, რომ ეფექტიანი სამკურნალო საშუალებების წარმოებისთვის კლინიკურ ტესტებზე პოპულაციური განაწილება უნდა აისახებოდეს.

კვლევის ავტორები მიიჩნევენ, რომ ფარმაცევტულმა კომპანიებმა უნდა წარმოადგინონ საბუთი, რომ წამალი ქალების და კაცების საჭირო რაოდენობაზე გამოსცადეს და ორივე სქესისთვის განსაზღვრული დოზები უნდა წარმოადგინონ.

კვლევა Biology of Sex Differences-ში გამოქვეყნდა.