როგორ მოქმედებს ქალაქის ცხოვრება შენს ჯანმრთელობასა და ბედნიერებაზე
ურბანულ დაბინძურებასა და რესპირატორულ დაავადებებს შორის საგანგაშო კავშირი ქალაქის ჰაერის აუცილებელი გაწმენდისკენ მოგვიწოდებს. თუმცა, დაბინძურებული ჰაერის გავლენა ჩვენს ფილტვებზე მხოლოდ ერთი მიზეზია, რატომაც ქალაქის ცხოვრება უნდა გვაწუხებდეს.
ბოლოდროინდელმა კვლევამ აჩვენა, რომ ქალაქის ჰაერის დაბინძურების დონე იგივე იყო, როგორიც 29 წლის განმავლობაში ყოველდღიურად 1 კოლოფი სიგარეტის მოწევისას იქნებოდა. მაშინ, როდესაც დაბინძურებული ჰაერის გავლენა ჩვენს ფილტვებზე უდავოდ შემაშფოთებელია, ასევე უნდა ვიცოდეთ, რა ემართებათ დანარჩენ ორგანოებს, როდესაც ამ ჰაერს ვსუნთქავთ.
ახალმა კვლევამ აშშ-ს ქალაქებში მცხოვრებ 7000 მოზარდში ოზონის გრუნტის დონის ზემოქმედება გამოიკვლია. შესწავლილ რეგიონებში ოზონის დონე საშუალოდ 10-25 წილი იყო ერთ მილიარდ ოზონზე, მაშინ, როცა თუ ჰაერში ოზონის დონე მილიარდში 3 წილზე მეტია, მისი შედეგი ყოველდღიურად დამატებითი კოლოფი სიგარეტის მოწევას უტოლდება. ასე რომ, დაბინძურებული უბნიდან შედარებით სუფთა ქალაქში გადასვლის შემთხვევაშიც ემფიზემის მსგავსი რესპრატორული დაავადებების გავრცელების რისკი კვლავაც მაღალია. ემფიზემა ძირითადად მწეველ ადამიანებს ემართებათ.
ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია (WHO) ურბანური დაბინძურების დონეს ახლა "საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის გადაუდებელ მდგომარეობას" უწოდებს, რადგან მოსახლეობის 91% ისეთ ადგილებში ცხოვრობს, სადაც ჰაერის დაბინძურება დაშვებულ ნორმას ბევრად აღემატება. ზუსტად ამ მომენტში, მსოფლიოს მოსახლეობის 55% ქალაქებში ცხოვრობს. გაეროს შეფასებით, ეს მაჩვენებელი 2050 წლისთვის 68%-მდე გაიზრდება. თუ ახლა ურბანული ცხოვრება სერიოზულ საზრუნავს აჩენს ჩვენი ჯანმრთელობის, გონებრივი კეთილდღეობისა და მსოფლმხედველობითვის, დროის მსვლელობასთან ერთად ეს საკითხი კიდევ უფრო პრობლემატური იქნება.
ფსიქიკური ჯანმრთელობა
ბოლო 35 წლის განმავლობაში ჩატარებული კვლევების უმეტესობა აჩვენებს, რომ ფსიქიატრიული აშლილობების შემთხვევები ქალაქებში მცხოვრებ ადამიანებში მნიშვნელოვნად მაღალია. კერძოდ, ქალაქში მცხოვრებნი განწყობის დარღვევისა და შფოთვის არაპროპორციულად მაღალი მაჩვენებლით იტანჯებიან.
მათი მონაცემებისგან განსხვავებით, კესლერის ფსიქოლოგიური აშლილობის შკალაზე იმ ადამიანების მაჩვენებელი, რომლებსაც სახლიდან ზღვის ხედი აქვთ, ერთი მესამედით მცირეა. მკვლევარები ვარაუდობენ, რომ ლურჯი სივრცის ხილვადობის 20-დან 30-%-იანმა ზრდამ შეიძლება მათი ფსიქიკური მდგომარეობა ბევრად შეამსუბუქოს.
განათლება
ალბათ, ერთ-ერთი გასაკვირი შედეგი, რაც ქალაქის ცხოვრებას მოაქვს არის ის, რომ ნაკლებად ჭკვიანებს გვხდის. გამოცდების შედეგების შედარება ჰაერის დაბინძურების დონესთან აჩვენებს, რომ როდესაც ჰაერის დაბინძურება ყველაზე მაღალია, სტუდენტების გამოცდაზე მიღებული შედეგებიც უფრო უარესია. როდესაც სხვა დღეებში იმავე ქალაქებში იმავე გამოცდების ჩაბარების შედეგები ამ დღეებში ჰაერის დაბინძურების დონეს შეადარეს, აღმოჩნდა, რომ დაბინძურების დონის მცირე განსხვავებასაც კი მოქმედებს საგანმანათლებლო შედეგებზე.
ეს შედეგები მომავალში კიდევ უფრო ნათელი ხდება. ისრაელში ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ უფროსკლასელების გამოსაშვები გამოცდების დღეს, ჰაერის დაბინძურების მაღალმა დონემ ზრდასრულ ასაკში მათ შემოსავალზე უარყოფითი გავლენა მოახდინა.
წონა
ჰაერის დაბინძურება ჭარბ წონასთანაცაა დაკავშირებული. მიუხედავად იმისა, რომ ზუსტი მექანიზმი ჯერ კიდევ გაურკვეველია, ცხოველებში ჩატარებულმა კვლევებმა აჩვენა, რომ დაბინძურება სხეულის მეტაბოლიზმს ცვლის. ეს, ალბათ, ჰაერის დაბინძურებული ნაწილაკების ფილტვებში მოხვედრის შედეგია, რაც საპასუხოდ ფილტვების ანთებას იწვევს. ამ დროს გამოთავისუფლებულ ჰორმონებს ინსულინის ეფექტურობის შემცირება და სისხლში შაქრის დონის ზრდის გამოწვევა შეუძლიათ. ორგანიზმის ამ საპასუხო რეაქციის მიზანია დარწმუნდეს, რომ სტრესული სიტუაციებისთვის საკმარისი ენერგიის მარაგი გვაქვს. მაგრამ თუ ჩვენ ჰაერის დაბინძურებით გამოწვეულ მუდმივ სტრესს განვიცდით, მაშინ მან შეიძლება შაქრის გადამუშავების გრძელვადიან ეფექტზე იქონიოს გავლენა, რაც დიაბეტისკენ გადადგმული პირველი ნაბიჯია.
კანადაში 62000 მოქალაქეზე ჩატარებული მასშტაბური კვლევა ამას ადასტურებს. ამ შემთხვევაში, დიაბეტის განვითარების რისკი ყოველ კუბურ მეტრ ჰაერზე 11%-ით იზრდება.
რისი გაკეთება შეგვიძლია ჩვენი ქალაქების მდგომარეობის გასაუმჯობესებლად?
მწვანე სივრცეების მცირე რაოდენობას დიდი ცვილებების მოხდენა შეუძლია, განსაკუთრებით მცირეშემოსავლიანი ადამიანებისთვის. სუფთა ჰაერის სუნთქვა ქალაქებს საცხოვრებლად უფრო მიმზიდველს ხდის. გადატვირთული ქალაქებისგან თავდასაღწევი ადგილების შექმნას ადამიანების ფსიქოლოგიური კეთილდღეობის გაუმჯობესება შეუძლია.
პეკინში დაახლოებით 7 მეტრი სიმაღლის "სმოგისაგან თავისუფალი ცათამბჯენი" აშენდა, რათა ფეხბურთის მოედნის ზომის არეალში ჰაერი გაწმინდოს. სტრუქტურა გიგანტურ სკას წააგავს. ელექტრული მუხტები ჰაერის დაბინძურებულ ნაწილაკებს თავისკენ მიიზიდავს, რის შემდეგაც უარყოფითად დამუხტული მტვრის მოსაშორებელი ფირფიტები მათ "მახეში გააბამენ".
მექსიკაში გიგანტური ფიჭას მსგავსი სტრუქტურა მანუელ გონსალესის სახელობის საავადმყოფოს შენობის გვერდს ამშვენებს. ეს სტრუქტურა მანქანის კატალიზატორის მსგავსად მუშაობს. ეს კატალიზატორული საფარი სახიფათო აზოტის დიოქსიდზე რეაგირებს და მას უვნებელ მარილად გარდაქმნის. მისი შემქმნელების მტკიცებით, მას დღეში 1000 მანქანის გამონაბოლქვის ეკვივალენტის გაუნებელყოფება შეუძლია.
-
გადახედვახმები 100 და 150 ლარის სანაცვლოდ — "ტვ პირველის" ჟურნალისტური გამოძიება საარჩევნო დარღვევებზე ხმები 100 და 150 ლარის სანაცვლოდ — "ტვ პირველის" ჟურნალისტური გამოძიება საარჩევნო დარღვევებზე
-
გადახედვაUEFA-მ საქართველოს ფეხბურთის ფედერაცია, საქართველო-ალბანეთთან მატჩში მომხდარი ინციდენტების გამო 56 ათასი ევროთი დააჯარიმა UEFA-მ საქართველოს ფეხბურთის ფედერაცია, საქართველო-ალბანეთთან მატჩში მომხდარი ინციდენტების გამო 56 ათასი ევროთი დააჯარიმა
-
გადახედვააშშ-ის ოფიციალური პირი საქართველოს მთავრობას საარჩევნო დარღვევების დამოუკიდებელი მექანიზმით გამოძიებისკენ მოუწოდებს — "ამერიკის ხმა" აშშ-ის ოფიციალური პირი საქართველოს მთავრობას საარჩევნო დარღვევების დამოუკიდებელი მექანიზმით გამოძიებისკენ მოუწოდებს — "ამერიკის ხმა"
-
გადახედვაქართველი ემიგრანტები ევროპის ქალაქებში აქციებს მართავენ ქართველი ემიგრანტები ევროპის ქალაქებში აქციებს მართავენ
-
გადახედვაირანის უზენაესი ლიდერი ისრაელსა და შეერთებულ შტატებს "დამანგრეველი პასუხით ემუქრება" ირანის უზენაესი ლიდერი ისრაელსა და შეერთებულ შტატებს "დამანგრეველი პასუხით ემუქრება"
-
გადახედვაქვეყნის საპრეზიდენტო არჩევნების წინ მოქალაქეებს მოკვლით ემუქრებიან — მოლდოვის პრემიერმინისტრი ქვეყნის საპრეზიდენტო არჩევნების წინ მოქალაქეებს მოკვლით ემუქრებიან — მოლდოვის პრემიერმინისტრი
-
გადახედვაესპანეთის მთავრობა ვალენსიაში დამატებით 5000 ჯარისკაცსა და 5000 პოლიციელს გაგზავნის ესპანეთის მთავრობა ვალენსიაში დამატებით 5000 ჯარისკაცსა და 5000 პოლიციელს გაგზავნის
-
გადახედვაგირჩი: ახალი არჩევნების ჩატარების ამ დროისთვის ერთადერთი ლეგიტიმური საფუძველი — ფარულობის პრინციპის დარღვევაა გირჩი: ახალი არჩევნების ჩატარების ამ დროისთვის ერთადერთი ლეგიტიმური საფუძველი — ფარულობის პრინციპის დარღვევაა
-
გადახედვადიდი ბრიტანეთის "კონსერვატიული პარტიის" ლიდერი კემი ბეიდინოკი გახდა დიდი ბრიტანეთის "კონსერვატიული პარტიის" ლიდერი კემი ბეიდინოკი გახდა
-
გადახედვანინო ლომჯარია: [იოსელიანს] როგორც ჩანს ჩვენი ანგარიშების კითხვა დაგეზარათ ნინო ლომჯარია: [იოსელიანს] როგორც ჩანს ჩვენი ანგარიშების კითხვა დაგეზარათ
-
გადახედვალევან სამუშია: გაიხსნას ე.წ. შავი ყუთი და ნახოს საზოგადოებამ, ჩაიდინეთ თუ არა სისხლის სამართლის დანაშაული ლევან სამუშია: გაიხსნას ე.წ. შავი ყუთი და ნახოს საზოგადოებამ, ჩაიდინეთ თუ არა სისხლის სამართლის დანაშაული
-
გადახედვაანა ნაცვლიშვილი: "ძლიერი საქართველოს" სახელით შეგვაქვს სარჩელი სასამართლოში ანა ნაცვლიშვილი: "ძლიერი საქართველოს" სახელით შეგვაქვს სარჩელი სასამართლოში
-
გადახედვადარიუს ვიტკაუსკასი: [EU-ს გაფართოების ანგარიშზე] საქართველო ჩიხშია შესული დარიუს ვიტკაუსკასი: [EU-ს გაფართოების ანგარიშზე] საქართველო ჩიხშია შესული
-
გადახედვა246 საარჩევნო უბნის ბათილობის მოთხოვნის საჩივრებიდან არცერთი არ დაკმაყოფილდა — "ჩემი ხმა" 246 საარჩევნო უბნის ბათილობის მოთხოვნის საჩივრებიდან არცერთი არ დაკმაყოფილდა — "ჩემი ხმა"
-
გადახედვაიოსელიანის თქმით, რუს პროპაგანდისტზე აკრედიტაცია საარჩევნო კანონმდებლობის დაცვით გაიცა იოსელიანის თქმით, რუს პროპაგანდისტზე აკრედიტაცია საარჩევნო კანონმდებლობის დაცვით გაიცა
-
გადახედვაშალვა პაპუაშვილი: მწუხარებას გამოვთქვამ წალენჯიხის მერის, გიორგი ხარჩილავას გარდაცვალების გამო შალვა პაპუაშვილი: მწუხარებას გამოვთქვამ წალენჯიხის მერის, გიორგი ხარჩილავას გარდაცვალების გამო
-
გადახედვაწალენჯიხის მერი გია ხარჩილავა გარდაიცვალა წალენჯიხის მერი გია ხარჩილავა გარდაიცვალა
-
გადახედვაევროპის ქვეყნებში მცხოვრები ქართველი ემიგრანტები საპროტესტო აქციებს აანონსებენ ევროპის ქვეყნებში მცხოვრები ქართველი ემიგრანტები საპროტესტო აქციებს აანონსებენ
-
გადახედვაეროვნულმა ბანკმა ლარის ახალი კურსი დაადგინა ეროვნულმა ბანკმა ლარის ახალი კურსი დაადგინა
-
გადახედვააშშ უკრაინას დამატებით 425 მილიონი დოლარის სამხედრო დახმარებას გამოუყოფს აშშ უკრაინას დამატებით 425 მილიონი დოლარის სამხედრო დახმარებას გამოუყოფს
-
გადახედვაზაალ სამადაშვილი გარდაიცვალა ზაალ სამადაშვილი გარდაიცვალა
კომენტარები