ასტრონომებმა ჩვენგან დაახლოებით 180 სინათლის წლით დაშორებული ვარსკვლავის მძვინვარე ატმოსფერო მოძრაობაში გადაიღეს. ეს პირველი შემთხვევაა, როცა მზის გარდა სხვა მნათობის ზედაპირზე მიმდინარე პროცესები ასე დეტალურად აღბეჭდეს.

ამ ვარსკვლავს R ოქროს თევზი ეწოდება, რომელიც ამავე სახელის მქონე თანავარსკვლავედშია განლაგებული. ის წითელი გიგანტია, ანუ ევოლუციის ბოლო ფაზაშია, და მზეზე დაახლოებით 300-ჯერ დიდია. მისი ატმოსფერო გაფართოებულია და აირების ერთგვარ ბუშტებს წარმოქმნის, რომლებიც, სპეციალისტთა გამოთვლებით, მზეს ზომით 75-ჯერ აღემატება.

"გასაოცარია, რომ ასეთი შორეული ვარსკვლავების ზედაპირის დეტალურად გადაღება პირდაპირ შეგვიძლია. ეს საშუალებას გვაძლევს, დავაკვირდეთ ფიზიკურ პროცესებს, რომლებიც აქამდე მხოლოდ მზეზე იყო ხილული", — განაცხადა გამოცემა Nature-ში გამოქვეყნებული ახალი ნაშრომის თანაავტორმა, ბეჰზად არბობმა.

კვლევაში წარმოდგენილი ვიდეო მნათობის ქაოსური ზედაპირის ამსახველი სურათების გაერთიანებით მიიღეს. ფოტოები ატაკამის უდაბნოში მდებარე ასტრონომიულ ინტერფერომეტრ ALMA-ს მიერ გასული წლის ზაფხულშია გადაღებული და პლაზმის უზარმაზარ მასებს გვიჩვენებს, რომლებსაც მნათობის ბირთვის მცხუნვარება ააქტიურებს. ისინი ზედაპირზე ამოდის და ვარსკვლავის მცირე დეფორმაციასაც კი იწვევს.

ALMA-ს მონაცემების საფუძველზე ვარაუდობენ, რომ პლაზმის ბუშტების აღმასვლა და დაღმასვლა ციკლური ხასიათისაა და 1 თვე გრძელდება. ეს ბევრად სწრაფი პროცესია, ვიდრე მზის შემთხვევაში, მაგრამ ამის მიზეზი ჯერჯერობით უცნობია.

საინტერესოა, რომ ზომის სხვაობის მიუხედავად, R ოქროს თევზის მასა მზის მსგავსია. შესაბამისად, შესაძლებელია, სწორედ ასე გამოიყურებოდეს ჩვენი ვარსკვლავი დაახლოებით 5 მილიარდ წელში, როცა ისიც წითელ გიგანტად გადაიქცევა (იხილეთ: როდის "ჩაქრება" ჩვენი მზე?).

"ვარსკვლავის ასაკის მატების პარალელურად მასში ისეთი კონვექციური ცვლილებები მიმდინარეობს, რომლებიც ჯერ კარგად არ გვესმის", — ამბობს კვლევის თანაავტორი, უოტერ ვლემინგსი.

ALMA-ს წინა დაკვირვებებმა აჩვენა, რომ R ოქროს თევზი იმაზე ორჯერ სწრაფად ბრუნავს, ვიდრე წითელი გიგანტისგანაა მოსალოდნელი. ახალმა სურათებმა კი დაადასტურა, რომ ეს მისი ზედაპირის აქტიურობით განპირობებული ილუზია არაა, რადგან ბრუნვა პლაზმის ბუშტების 1-თვიან ციკლზე უფრო ხანგრძლივია.