მეცნიერებმა აღმოაჩინეს, რომ ვარსკვლავის პულსაციებს შეიძლება პლანეტა იწვევდეს
ასტრონომიის ისტორიაში პირველად, მეცნიერებმა MIT-იდან (და არა მარტო) დააფიქსირეს, რომ მოძრავ პლანეტას ვარსკვლავის პულსაციაზე გავლენის მოხდენა შეუძლია.
ვარსკვლავი HAT-P-2 დედამიწიდან დაახლოებით 400 სინათლის წლითაა დაშორებული და მის გარშემო გაზის გიგანტი პლანეტა ბრუნავს, რომელიც იუპიტერის მასას რვაჯერ აღემატება - ეს ერთ-ერთი ყველაზე მასიური ეგზოპლანეტაა დღეს ცნობილთა შორის. პლანეტა, სახელად HAT-P-2b, თავის დედავარსკვლავს უკიდურესად უახლოვდება და შემდეგ ძალიან შორდება. ეს ციკლი მეორდება.
ასტრონომები HAT-P-2-ის დაახლოებით 350 საათის განმავლობაში აკვირდებოდნენ ნასას სპიცერის კოსმოსური ტელესკოპით. მათ აღმოაჩინეს, რომ ვარსკვლავის სიკაშკაშე ყოველ 87 წუთში ერთხელ ოდნავ იცვლებოდა. უფრო კონკრეტულად კი, ვარსკვლავი ვიბრირებდა პლანეტის ორბიტალური სიხშირის პროპორციულად - იმ ტემპით, რა ტემპშიც ბრუნავდა პლანეტა მის გარშემო.
ზუსტად აღრიცხული პულსაციების გაანალიზების შემდეგ მკვლევრებმა მიიჩნიეს, რომ პლანეტა HAT-P-2b-ს საკმარისი მასა აქვს იმისათვის, რომ პერიოდულად "შეაშფოთოს" ვარსკვლავი. ეს აღმოჩენა საკმაოდ მოულოდნელი იყო.
"ჩვენ ვთვლიდით, რომ პლანეტებს თავიანთი ვარსკვლავების აგზნება არ შეეძლოთ, მაგრამ როგორც ჩანს, ვცდებოდით. ობიექტებს შორის ფიზიკური კავშირი ნამდვილად არსებობს, მაგრამ ჯერჯერობით ამ მოვლენის ახსნა არ შეგვიძლია", - ამბობს ჯულიენ დე ვიტი, პოსტდოქტორანტი MIT-ის დედამიწის, ატმოსფეროსა და პლანეტური მეცნიერების დეპარტამენტიდან.
დე ვიტი Astrophysical Journal Letters-ში გამოქვეყნებული კვლევის მთავარი ავტორია.
პულსის მიღება
მეცნიერებმა ვარსკვლავური პულსაციები შემთხვევით დაიჭირეს. თავდაპირველად მათ ეგზოპლანეტის ტემპერატურის განაწილების რუკის შედგენა სურდათ, რისთვისაც სისტემა HAT-P-2 იდეალური აღმოჩნდა: პლანეტას ექსცენტრული ორბიტა აქვს და ის ტემპერატურულ უკიდურესობებში იმყოფება - ვარსკვლავთან დაშორებისას ცივდება, მიახლოებისას კი უკიდურესად ცხელდება.
როცა სპიცერის ინფრაწითელმა ტელესკოპმა 2011-2015 წლის მონაცემების გადმოაგზავნა, მეცნიერების ყურადღება ვარსკვლავის სიკაშკაშის ცვლილებამ მიიქცია.
"ძალიან პატარა სიგნალები იყო. შედარებისთვის, ამ სიგნალების დაფიქსირება რეაქტიული ძრავის ხმისგან კოღოს ბზუილის გამორჩევას ჰგავდა თანაბარ დაშორებაზე", - ამბობს დე ვიტი.
მრავალი თეორია, ერთი დიდი საიდუმლოება
პულსაციები ვარსკვლავზე მუდმივად ხდება, რადგან ზედაპირი ბუნებრივად დუღს და წაინაცვლებს, მაგრამ პლანეტის ორბიტის შესაბამისი ვიბრაცია პირველად დაფიქსირდა. თავდაპირველად სიკაშკაშის ცვლილება ტელესკოპსაც კი დაბრალდა, მაგრამ მოდელირების შედეგად დადგინდა, რომ მისი დეფექტი სიგნალებზე გავლენას ვერ მოახდენდა.
კვლევის თანაავტორი ვიქტორია ანტოჩი აღნიშნავს, რომ თუ არსებული ინტერპრეტაციები სწორია, ეს მეტყველებს იმაზე, რომ დედავარსკვლავმა "იცის" მბრუნავი ობიექტის შესახებ და რეაგირებს მის არსებობაზე.
მეცნიერთა გუნდს რამდენიმე თეორია აქვს, თუ როგორ შეიძლება პლანეტამ თავისი დედავარსკვლავის პულსაცია გამოიწვიოს. შესაძლოა, პლანეტის გარდამავალი მიზიდულობის ძალა ვარსკვლავს საკმარისად აშფოთებს იმისათვის, რომ გადახაროს თვითპულსირებად ფაზაში. არსებობენ ბუნებრივად პულსირებადი ვარსკვლავები და შესაძლოა პლანეტა HAT-P-2b-ს თავისი ვარსკვლავი ამ მდგომარეობაში გადაჰყავდეს, ზუსტად ისე, როგორც მარილის დამატებით მდუღარე ჯამიდან სითხე გადმოდუღდება. დე ვიტი ამბობს, ვარსკვლავის პულსაციების ასახსნელად ბევრად მეტი სამუშაოა საჭირო.
"ეს იდუმალებით მოცული, მაგრამ დიდებული მოვლენაა. ჩვენ ჯერ კიდევ ძალიან ცოტა ვიცით პლანეტებისა და ვარსკვლავების ურთიერთქმედებაზე. კვლევა აუცილებლად უნდა განვაგრძოთ", - ამბობს დე ვიტი.
-
გადახედვათბილისის 25-ე საერთაშორისო კინოფესტივალი 1-ელ დეკემბერს იწყება — ნახეთ პროგრამა თბილისის 25-ე საერთაშორისო კინოფესტივალი 1-ელ დეკემბერს იწყება — ნახეთ პროგრამა
-
გადახედვალაშა ბაქარაძემ მოქალაქეებს მოუწოდა, თეთრ ნაჭერზე შავი წრე დახატონ და როგორც წინააღმდეგობის სიმბოლო, ფანჯრიდან გადმოკიდონ ლაშა ბაქარაძემ მოქალაქეებს მოუწოდა, თეთრ ნაჭერზე შავი წრე დახატონ და როგორც წინააღმდეგობის სიმბოლო, ფანჯრიდან გადმოკიდონ
-
გადახედვათბილისსა და ერევანს შორის რეგულარული რეისები დაინიშნა თბილისსა და ერევანს შორის რეგულარული რეისები დაინიშნა
-
გადახედვაჯენიფერ ლოურენსს ავღანელი ქალების უფლებებზე ფილმის გადაღების გამო აკრიტიკებენ ჯენიფერ ლოურენსს ავღანელი ქალების უფლებებზე ფილმის გადაღების გამო აკრიტიკებენ
-
გადახედვაორბანი აცხადებს, რომ ნეთანიაჰუს უნგრეთში მიიწვევს და გარანტიას იძლევა, რომ ჰააგის გადაწყვეტილებას არ შეასრულებს ორბანი აცხადებს, რომ ნეთანიაჰუს უნგრეთში მიიწვევს და გარანტიას იძლევა, რომ ჰააგის გადაწყვეტილებას არ შეასრულებს
-
-
გადახედვა"ვითხოვთ ხელახალ არჩევნებს" — ზუგდიდში საპროტესტო აქცია მიმდინარეობს "ვითხოვთ ხელახალ არჩევნებს" — ზუგდიდში საპროტესტო აქცია მიმდინარეობს
-
გადახედვატრამპის ადმინისტრაცია ჰააგის სასამართლოს დასანქცირებას გეგმავს ტრამპის ადმინისტრაცია ჰააგის სასამართლოს დასანქცირებას გეგმავს
-
გადახედვასაქსტატი: მოსახლეობის აღწერის თვითრეგისტრაციის ვადა გახანგრძლივდა საქსტატი: მოსახლეობის აღწერის თვითრეგისტრაციის ვადა გახანგრძლივდა
-
გადახედვარიკარდ იოზვიაკი: ევროპარლამენტი საქართველოზე არასავალდებულო რეზოლუციას 28 ნოემბერს მიიღებს რიკარდ იოზვიაკი: ევროპარლამენტი საქართველოზე არასავალდებულო რეზოლუციას 28 ნოემბერს მიიღებს
-
გადახედვაპროტესტების მოთხოვნები მიმართული უნდა იყოს ხელახალი არჩევნების ჩატარებისკენ — 23 NGO ერთობლივ განცხადებას ავრცელებს პროტესტების მოთხოვნები მიმართული უნდა იყოს ხელახალი არჩევნების ჩატარებისკენ — 23 NGO ერთობლივ განცხადებას ავრცელებს
-
გადახედვათინა ბოკუაჩავა: პაპუაშვილი ცრუობს, რომ დიპლომატიური კორპუსი არ მიიწვიეს, დიპლომატიური კორპუსი უარს აცხადებს მივიდეს პარლამენტის სხდომაზე თინა ბოკუაჩავა: პაპუაშვილი ცრუობს, რომ დიპლომატიური კორპუსი არ მიიწვიეს, დიპლომატიური კორპუსი უარს აცხადებს მივიდეს პარლამენტის სხდომაზე
-
გადახედვასააკაშვილი: ტრამპის ახალი ადმინისტრაციის მხარდაჭერა გვექნება — მე ძალიან კარგად ვიცნობ იმ ხალხს სააკაშვილი: ტრამპის ახალი ადმინისტრაციის მხარდაჭერა გვექნება — მე ძალიან კარგად ვიცნობ იმ ხალხს
-
გადახედვაცესკოს თავმჯდომარემ ქონებრივი დეკლარაცია შეავსო - მისი წლიური ანაზღაურება 162,000 ლარია ცესკოს თავმჯდომარემ ქონებრივი დეკლარაცია შეავსო - მისი წლიური ანაზღაურება 162,000 ლარია
-
გადახედვა100 წელი გავიდა მას შემდეგ, რაც ედუინ ჰაბლმა სხვა გალაქტიკების არსებობა დაამტკიცა 100 წელი გავიდა მას შემდეგ, რაც ედუინ ჰაბლმა სხვა გალაქტიკების არსებობა დაამტკიცა
-
გადახედვააქციაზე დაკავებულ მათე დევიძეს აღკვეთის ღონისძიებად პატიმრობა შეეფარდა აქციაზე დაკავებულ მათე დევიძეს აღკვეთის ღონისძიებად პატიმრობა შეეფარდა
-
გადახედვამიხეილ სააკაშვილი: ხალხო, შევწყვიტოთ "ბალერინკობის" თამაში, საჭიროა სიმტკიცე, მიწოლა! მიხეილ სააკაშვილი: ხალხო, შევწყვიტოთ "ბალერინკობის" თამაში, საჭიროა სიმტკიცე, მიწოლა!
-
-
გადახედვაპირველი დეკემბრიდან გზის ცალკეულ მონაკვეთებზე სატრანსპორტო საშუალების ზამთრის საბურავებით აღჭურვა სავალდებულოა პირველი დეკემბრიდან გზის ცალკეულ მონაკვეთებზე სატრანსპორტო საშუალების ზამთრის საბურავებით აღჭურვა სავალდებულოა
-
გადახედვა21 წლის მათე დევიძის სასამართლო პროცესი საქალაქო სასამართლოში მიმდინარეობს 21 წლის მათე დევიძის სასამართლო პროცესი საქალაქო სასამართლოში მიმდინარეობს
-
გადახედვაპროკურორი: კადრებში მკაფიოდ ჩანს სამ პოლიციელზე თავდასხმა, ვითხოვთ პატიმრობას პროკურორი: კადრებში მკაფიოდ ჩანს სამ პოლიციელზე თავდასხმა, ვითხოვთ პატიმრობას
კომენტარები