რომელი ანეკდოტური დეზინფორმაციებია ყველაზე მეტად გავრცელებული — MDF-ის კვლევა
მედიის განვითარების ფონდის (MDF) მიერ გამოქვეყნებული ანეკდოტური მტკიცებულებების კვლევის შედეგად გამოკვეთილი ტენდენციებიდან ნაწილი რეგიონულ ჭრილში საერთოა. ყარსის ხელშეკრულების შესახებ კონსპირაციები, საბჭოთა კავშირში სოციალური და ფიზიკური უსაფრთხოების შესახებ დამოკიდებულებები, საქართველოს მიმართ რუსეთის ისტორიული ინტერესისა და მედია მოხმარების შესახებ მსგავსი სურათი როგორც ამ კვლევის, ასევე, წინა კვლევის (თელავი, ყვარელი, ხულო, ბათუმი, ახალქალაქი, ახალციხე, გორი, წეროვანი) შედეგებში გამოიკვეთა.
MDF-მა შეისწავლა, რა გავლენას ახდენს დეზინფორმაცია და კონსპირაციები საზოგადოებრივ აღქმებზე და რომელი ანეკდოტური მტკიცებულებებია ყველაზე მეტად გავრცელებული საზოგადოებაში. კვლევის ფარგლებში სულ 79 რესპონდენტი, პირისპირ ინტერვიუს მეთოდით, საქართველოს 4 ქალაქში ქუთაისში, ზუგდიდში, ოზურგეთსა და მარნეულში აგვისტოში გამოიკითხა და შემდეგი ძირითადი მიგნებები გამოავლინა:
ფიზიკური უსაფრთხოება
MDF-ის თანახმად, ყველაზე მოწყვლადი რესპონდენტები ვირუსებთან და ეპიდემიებთან დაკავშირებული კონსპირაციების მიმართ აღმოჩნდნენ, რა დროსაც მათ 5 ანეკდოტური მტკიცებულება დაასახელეს:
- ვირუსები ლაბორატორიებში გამოჰყავთ;
- ვაქცინები ჯანმრთელობისთვის საშიშია და ბევრი გვერდითი ეფექტი აქვს;
- კორონავირუსი ხელოვნურად შექმნილი ვირუსია/ბიოლოგიური იარაღია;
- კორონავირუსი არ არსებობს/გაზვიადებულია/ჩვეულებრივი გრიპია;
- ლუგარის ლაბორატორიის საქმიანობა საეჭვოა; მას გარე აქტორები მართავენ.
კვლევაში წერია, რომ შეცვლილია განწყობები ლუგარის ლაბორატორიის მიმართ, რაც კორონავირუსის პანდემიის პირობებში ლაბორატორიის როლითა და გაზრდილი ცნობადობით შეიძლება აიხსნას. იმ რესპონდენტების რაოდენობა, ვინც ლუგარის ლაბორატორიას საეჭვოდ აფასებდა მხოლოდ 6 (7.5%) იყო.
ტერიტორიული უსაფრთხოება (ყარსის ხელშეკრულება)
- კვლევაში ვკითხულობთ, რომ კონსპირაციის, რომ ყარსის ხელშეკრულებას ვადა გასდის, რის შედეგადაც საქართველო აჭარას დაკარგავს, გამოკითხულთაგან 17 ადამიანს (18.9%) მიაჩნდა სარწმუნოდ. წინა კვლევის მსგავსად, ეს მტკიცებულება სარწმუნო როგორც საჯარო სამსახურის წარმომადგენლისთვის, ასევე, მასწავლებლებისთვის აღმოჩნდა.
ინდივიდუალური უსაფრთხოება
- ასიმილაციის საფრთხე. შედარებით ნაკლები რესპონდენტებისთვის (7 - 8,8%) იყო დამაჯერებელი ინფორმაცია იმის შესახებ, რომ ევროკავშირი/დასავლეთი მიგრანტების მიღებას გვავალდებულებს;
- იდენტობის დაკარგვის საფრთხე. კვლევის მიხედვით, ასევე, მცირე იყო (3) იმ რესპონდენტთა რაოდენობა, ვინც თვლის, რომ დასავლეთი საქართველოსგან ერთნაირსქესიანთა ქორწინებას და ფასეულობების შეცვლას ითხოვს.
სოციალურ-ეკონომიკური უსაფრთხოება
საბჭოთა კავშირი vs თავისუფლება. შეკითხვაზე — საბჭოთა კავშირში უფრო დაცული იყო ადამიანი თუ დღეს? — წინა კვლევის მსგავსად, რესპონდენტთა პასუხები გარკვეულ შემთხვევებში სოციალურ-ეკონომიკურ თემატიკიდან სამოქალაქო უფლებებისა და უსაფრთხოების საკითხების განხილვაში გადაიზარდა. რესპონდენტთა ნაწილის აზრით:
- სსრკ-ში კანონი კანონობდა, დღეს კი ზედმეტი თავისუფლებაა;
- სსრკ-ში ქვეყანა უსაფრთხოდ იყო, ომები არ იყო;
- სსრკ სოციალურ-ეკონომიკური თვალსაზრისით უფრო დაცული იყო.
რუსული ბაზარი vs ევროპული. ევროპულ ბაზარს რუსულთან შედარებით სკეპტიკურად, წინა კვლევის მსგავსად, 2 მიზეზის გამო ეკიდებოდნენ:
- ევროპა და ამერიკა შორსაა;
- რუსული ბაზარი ახლოა და ნაცნობია;
- რუსული ბაზარი უფრო მარტივია.
კვლევაში ვკითხულობთ, რომ ყველაზე ნაკლებდამაჯერებლად რესპონდენტებმა ქვეყნის და ინდივიდუალურ უსაფრთხოებასთან დაკავშირებული ფართოდ გავრცელებული მითები მიიჩნიეს. წინა კვლევის მსგავსად, ისინი საკუთარ მოსაზრებას შემდეგი არგუმენტებით ასაბუთებდნენ:
- რუსეთს მუდამ ჰქონდა ისტორიული/გეოპოლიტიკური ინტერესი საქართველოს მიმართ, მანამ, ვიდრე ნატო შეიქმნებოდა;
- რუსეთს აფრთხობს ის შესაძლებლობა, რომ საქართველოს ნატოში გაწევრიანება/საქართველოს ტერიტორიაზე აშშ-ის სამხედრო ბაზა რუსეთის ოკუპაციის შემაკავებელი ფაქტორი იქნება.
მედია მოხმარების ჩვევები
- კვლევის თანახმად, მართალია, რესპონდენტთა უმეტესობამ (31) კონკრეტული ყალბი ინფორმაცია ვერ გაიხსენა, თუმცა აღნიშნა, რომ ასეთი მცდარი ამბების სმენია;
- რესპონდენტთა უმეტესობა განსაკუთრებით ხაზს უსვამდნენ კორონავირუსის გარშემო ემოციურ, გაზვიადებულ და ურთიერთსაპირისპირო გაშუქებას;
- წინა კვლევის მსგავსად, ახალგაზრდა რესპონდენტთა უმეტესობამ ყალბი ინფორმაციის წყაროდ სოციალური ქსელი დაასახელა და ყალბი ინფორმაციის გავრცელებაში საკუთარ წილ პასუხისმგებლობაზე გაამახვილა ყურადღება. უფროს ასაკობრივ ჯგუფებში კი, მეტწილად, ტრადიციული მედიიდან მიღებულ ინფორმაციაზე საუბრობდნენ;
- 13-მა რესპონდენტმა გაიხსენა, რომ ინფორმაციის ნაკლებობის თუ ემოციური აღელვების ფონზე, ყალბი ინფორმაცია თავადაც გაუზიარებია. აქედან 10-მა რესპონდენტმა აღნიშნა, რომ ყალბი ინფორმაციის იდენტიფიცირების შემდეგ, პოსტი წაუშლია, ხოლო სამმა განმარტა, რომ პოსტის წაშლის შემდეგ სხვა მომხმარებლებსაც აუხსნა, რომ, უნებლიედ, ყალბი ინფორმაცია გაავრცელა;
- 15-მა რესპონდენტმა აღნიშნა, რომ ინფორმაციას მხოლოდ გადამოწმების, გაფილტვრისა და პირველწყაროს გაცნობის შემდეგ აზიარებს.
MDF-ის ინფორმაციით, კვლევა ანეკდოტური მტკიცებულების მეთოდს ეყრდნობა, რომელიც მეტწილად არაფორმალური გზით შეგროვებულ, პირად გამოცდილებაზე დაფუძნებულ მონაცემებს იყენებს. მათივე თქმით, ანეკდოტურ მტკიცებულებებსა და მეცნიერულ მტკიცებულებებს შორის დიდი სხვაობაა. მეცნიერული მტკიცებულება ეფუძნება სისტემატურ დაკვირვებას, გაზომვას, ექსპერიმენტს და მისი გადამოწმება თუ დადასტურება მეცნიერული მეთოდების გამოყენებით ნებისმიერ პირს დამოუკიდებლად შეუძლია.
ანეკდოტური მტკიცებულება პერსონალურ გამოცდილებასა და იზოლირებულ მაგალითებზე დაფუძნებით ამტკიცებს, რომ ესა თუ ის მოვლენა/ისტორია სიმართლეა ან ტყუილი. რადგანაც ანეკდოტური მტკიცებულებების მთავარი საყრდენი პერსონალური გამოცდილებაა, მისი დამოუკიდებლად გადამოწმება, მეცნიერული მტკიცებულებებისგან განსხვავებით, შეუძლებელია.
"როდესაც ადამიანს მტკიცედ სჯერა საკუთარი მოსაზრების, ის მხოლოდ იმ ინფორმაციას იმოწმებს, რომელიც მის რწმენებს ადასტურებს. ამას, ინფორმაციის მოძიების პროცესში "წინასწარ განწყობასაც" უწოდებენ", — აღნიშნავენ კვლევის ავტორები.
ანეკდოტური მტკიცებულებები ჩვენს ყოველდღიურ ცხოვრებაში ყველგან გვხვდება და მისი წყარო შესაძლოა, ნებისმიერი ადამიანი იყოს, ვისაც ვხვდებით: ოჯახის წევრი, მეზობელი, უბნის მაღაზიის მოლარე, სტილისტი, ტაქსის მძღოლი და სხვა.
MDF-ში აცხადებენ, რომ გამოკითხვა 3 ასაკობრივ ჯგუფში ჩატარდა. ესენია:
- 18-35;
- 36-55;
- 55+.
სამივე ასაკობრივი ჯგუფიდან შერჩეული იყო როგორც დასაქმებული (კერძო და საჯარო სექტორი), ასევე, დაუსაქმებელი რესპონდენტები.
MDF-ის ცნობით, კვლევის მიზანი, ასევე, საგარეო პოლიტიკის ზოგიერთი საკითხისა და კორონავირუსის პანდემიისადმი საზოგადოების დამოკიდებულებების შესწავლა იყო, მათ შორის ვაქცინაციის საკითხებისადმი.
ანეკდოტური მტკიცებულებების კვლევა სრულად ნახეთ აქ.
-
გადახედვაკინოცენტრმა დაფინანსება შეგვიწყვიტა — თბილისის საერთაშორისო კინოფესტივალი კინოცენტრმა დაფინანსება შეგვიწყვიტა — თბილისის საერთაშორისო კინოფესტივალი
-
გადახედვაGPBA: კონსოლიდაცია რუსეთის დამპყრობლურ პოლიტიკასთან ბრძოლის აუცილებელი პირობაა GPBA: კონსოლიდაცია რუსეთის დამპყრობლურ პოლიტიკასთან ბრძოლის აუცილებელი პირობაა
-
გადახედვასააკაშვილი ენმ-ს პარტიის ბორდის შექმნას და თავმჯდომარედ მისი კანდიდატურის განხილვას სთხოვს სააკაშვილი ენმ-ს პარტიის ბორდის შექმნას და თავმჯდომარედ მისი კანდიდატურის განხილვას სთხოვს
-
გადახედვაშესაძლოა, არამიწიერი სიცოცხლე იისფერი ბაქტერიების სახით არსებობდეს შესაძლოა, არამიწიერი სიცოცხლე იისფერი ბაქტერიების სახით არსებობდეს
-
გადახედვაოზურგეთის საკრებულოს თავმჯდომარის, დავით დარჩიას შვილი: არა რუსულ კანონს! ოზურგეთის საკრებულოს თავმჯდომარის, დავით დარჩიას შვილი: არა რუსულ კანონს!
-
გადახედვაკვლევის თანახმად, მელიები ადამიანების "საუკეთესო მეგობრები" იყვნენ კვლევის თანახმად, მელიები ადამიანების "საუკეთესო მეგობრები" იყვნენ
-
გადახედვალავროვი ოცნების რუსულ კანონზე ამბობს, რომ "ძალიან რბილია" ლავროვი ოცნების რუსულ კანონზე ამბობს, რომ "ძალიან რბილია"
-
გადახედვავახტანგ გომელაური: აქციის მონაწილეები სიტყვიერ შეურაცხყოფას აყენებდნენ პოლიციას, ამის შემდეგ მოხდა დაპირისპირება ვახტანგ გომელაური: აქციის მონაწილეები სიტყვიერ შეურაცხყოფას აყენებდნენ პოლიციას, ამის შემდეგ მოხდა დაპირისპირება
-
გადახედვახაბეიშვილი: ელისაშვილის ცემა იყო მიზანმიმართული, საზოგადოებას უთხრეს — თუ პარლამენტარს ასე ვექცევით, თქვენ უარესად მოგექცევით ხაბეიშვილი: ელისაშვილის ცემა იყო მიზანმიმართული, საზოგადოებას უთხრეს — თუ პარლამენტარს ასე ვექცევით, თქვენ უარესად მოგექცევით
-
გადახედვაახალგაზრდების ორგანიზებით, პარლამენტთან საპროტესტო აქცია დღეს 19 საათზე იგეგმება ახალგაზრდების ორგანიზებით, პარლამენტთან საპროტესტო აქცია დღეს 19 საათზე იგეგმება
-
-
გადახედვატაბიძეზე მომხდარი დაჭრის ფაქტზე ერთ პირს ბრალი წარუდგინეს ტაბიძეზე მომხდარი დაჭრის ფაქტზე ერთ პირს ბრალი წარუდგინეს
-
გადახედვარატომ გაუჩინარდნენ ევროპის მონადირე-შემგროვებლები რატომ გაუჩინარდნენ ევროპის მონადირე-შემგროვებლები
-
გადახედვაოცნება ოფშორებთან დაკავშირებულ კანონს ივანიშვილს არგებს, იზრდება კრიმინალური და რუსული კაპიტალის შემოდინების რისკიც — TI ოცნება ოფშორებთან დაკავშირებულ კანონს ივანიშვილს არგებს, იზრდება კრიმინალური და რუსული კაპიტალის შემოდინების რისკიც — TI
-
გადახედვასადგური, რომელსაც ჩინეთის მთავრობა აშენებს, ინტერნეტმა ჰიგიენურ საფენს მიამსგავსა სადგური, რომელსაც ჩინეთის მთავრობა აშენებს, ინტერნეტმა ჰიგიენურ საფენს მიამსგავსა
-
გადახედვაპარლამენტში გომელაურის მოსმენისას ხმაური იყო — პაპუაშვილმა სალომე სამადაშვილს დარბაზი დაატოვებინა პარლამენტში გომელაურის მოსმენისას ხმაური იყო — პაპუაშვილმა სალომე სამადაშვილს დარბაზი დაატოვებინა
-
გადახედვამოუსმინეთ: ტეილორ სვიფტმა ახალი "ორმაგი" ალბომი გამოუშვა 31 სიმღერით მოუსმინეთ: ტეილორ სვიფტმა ახალი "ორმაგი" ალბომი გამოუშვა 31 სიმღერით
-
გადახედვაევროკავშირს კი არა, ყველანაირ დასავლეთს დაგვავიწყებენ, არც ვიზალიბერალიზაცია შეგვრჩება — რას ამბობს ოპოზიცია ოფშორების კანონზე ევროკავშირს კი არა, ყველანაირ დასავლეთს დაგვავიწყებენ, არც ვიზალიბერალიზაცია შეგვრჩება — რას ამბობს ოპოზიცია ოფშორების კანონზე
-
გადახედვაპარლამენტმა ე.წ. ოფშორების შესახებ კანონი დაამტკიცა პარლამენტმა ე.წ. ოფშორების შესახებ კანონი დაამტკიცა
-
გადახედვავენერას ატმოსფეროდან კოსმოსში ნახშირბადი და ჟანგბადი ჟონავს ვენერას ატმოსფეროდან კოსმოსში ნახშირბადი და ჟანგბადი ჟონავს
-
გადახედვაDRI-ის შეფასებით, რუსული კანონის საწინააღმდეგო აქციაზე, ყველა დაკავებულზე ფიზიკურად იძალადეს DRI-ის შეფასებით, რუსული კანონის საწინააღმდეგო აქციაზე, ყველა დაკავებულზე ფიზიკურად იძალადეს
კომენტარები