როგორ აღმოაჩინა ედვინ ჰაბლმა სხვა გალაქტიკები
1923 წელს სამყარო ჯერ კიდევ პატარა ეგონათ. ასტრონომებს სჯეროდათ, რომ ჩვენი გალაქტიკა, ირმის ნახტომი ერთადერთი კოსმოსური ობიექტი იყო მთელ სამყაროში და მის იქით აღარაფერი არსებობდა.
თუმცა ამერიკელ ასტრონომ ედვინ ჰაბლს სჯეროდა, რომ ყველაფერი ასე მარტივად არ იყო.
ჰაბლი ანდრომედას აკვირდებოდა, რომელიც იმ დროისთვის ირმის ნახტომში შემავალ ნისლეულად იყო მიჩნეული.
ჰაბლს რამდენიმე თანამოაზრე ჰყავდა, მათ შორის, კალიფორნიის უნივერსიტეტის ლიკის ობსერვატორიის მეცნიერი ჰერბერტ კურტისი.
ასტრონომთა ეს მცირე ჯგუფი თვლიდა, რომ ანდრომედა ზედმეტად უცნაური ობიექტი იყო, რომელშიც ძალიან ბევრი ზეახალი ობიექტი შეინიშნებოდა, თანაც ყველა მათგანი იმდენად მკრთალი იყო, რომ, მათი დასკვნით, ანდრომედა დედამიწისა და ირმის ნახტომისგან ძალიან შორს უნდა ყოფილიყო განლაგებული.
ჰაბლი და კურტისი ფიქრობდნენ, რომ ანდრომედა დამოუკიდებელი სამყარო იყო, რომელსაც თავისი ვარსკვლავური სისტემა ჰქონდა. იმ დროს ამ აზრის გამოთქმა "მკრეხელობის" ტოლფასი იყო. ჰაბლის და კურტისის თეორიას სამეცნიერო ისტებლიშმენტი სერიოზული წინააღმდეგობით შეხვდა.
ჰარლოუ შეიფლი, ასტრონომი, რომელმაც იმ დროისთვის საკმაოდ ზუსტად გაზომა ირმის ნახტომის მასშტაბები, დაჟინებით ამტკიცებდა, რომ ანდრომედა ჩვეულებრივი ნისლეული იყო.
1923 წელს ედვინ ჰაბლი მაუნთ უილსონის ობსერვატორიაში მუშაობდა, სადაც იმ დროისთვის ყველაზე მძლავრი, ჰუკერის ტელესკოპი იყო მოთავსებული. იმისთვის, რომ მეცნიერს საკუთარი თეორია დაემტკიცებინა, საჭირო იყო ანდრომედასა და დედამიწას შორის მანძილის გაზომვა. თუ ეს დისტანცია ირმის ნახტომის მიახლოებით დიამეტრზე დიდი იქნებოდა, ცხადი გახდებოდა, რომ ანდრომედა დამოუკიდებელი ობიექტი იყო და არა ჩვენი სისტემის ნაწილი.
ამ კვლევაში ჰაბლის წარმატება სხვა მეცნიერის, ნაკლებად ცნობილი ქალი ასტრონომის, ჰენრიეტა ლევიტის ადრინდელი აღმოჩენის დიდი დამსახურებაა.
ლევიტი ჰარვარდის ობსერვატორიაში მუშაობდა "კომპიუტერად". მას უფროსი ასტრონომების კვლევების ფარგლებში მათემატიკური გამოთვლების წარმოება ევალებოდა. 1908 წელს ცეფეიდური ტიპის ვარსკვლავებზე მუშაობის პროცესში მან საოცარი რამ აღმოაჩინა.
ცეფეიდურ ვარსკვლავებს ისეთ კოსმოსურ ობიექტებს უწოდებენ, რომლებიც პერიოდულად ქრებიან და შემდეგ ისევ ემატებათ სიკაშკაშე. ლევიტმა აღმოაჩინა, რომ იმ დროის მიხედვით, რომელიც ამ ვარსკვლავებს ციკლის შესასრულებლად სჭირდებოდათ, დედამიწასა და მათ შორის არსებული დისტანციის გამოთვლა იყო შესაძლებელი. ამ აღმოჩენამ შესაძლებელი გახადა კოსმოსში არსებულ ობიექტებსა და ჩვენ შორის არსებული მანძილის გამოთვლა.
ანდრომედამდე დისტანციის გამოსათვლელად ედვინ ჰაბლს ცეფეიდური ტიპის ვარსკვლავი უნდა ეპოვნა და ლევიტის მეთოდით გამოეთვალა მანძილი მასსა და დედამიწას შორის. 1923 წლის ნოემბრამდე ის ყოველ ღამე იღებდა ანდრომედას ფოტოებს და ბოლოს, როგორც იქნა, აღმოაჩინა. ერთკვირიანი დაკვირვების შედეგად ჰაბლმა ლევიტის ფორმულით დისტანცია გამოთვალა.
ეს არის ფოტო ვარსკვლავისა, რომელსაც სახელად "ცვლადი N1" ჰქვია, V1 და ის კოსმოლოგიის ისტორიაში ყველაზე მნიშვნელოვან ვარსკვლავად ითვლება.
V1-სგან მომავალი სინათლე ცხადყოფდა, რომ ანდრომედა ირმის ნახტომის გარეთ მდებარეობდა. გადმოცემის მიხედვით, როცა შეიფლიმ ჰაბლის აღმოჩენის შესახებ შეიტყო, მან ასეთი ფრაზა წარმოთქვა: "ეს არის წერილი, რომელმაც ჩემი სამყარო გაანადგურა".
ჰაბლის აღმოჩენა 1925 წელს ამერიკის ასტრონომთა ასოციაციის შეხვედრაზე გასაჯაროვდა. ახალმა ამბავმა მსოფლიო შოკში ჩააგდო. აი, რას წერდა New York Times:
"ასტრონომმა სხვა სამყარო დაინახა. დოქტორმა ჰაბლმა 700 ათასი სინათლის წელიწადის დაშორებით ახალი ციური სხეულები აღმოაჩინა".
ეს აღმოჩენა ჰაბლის კოსმოსური კარიერის დასაწყისი იყო. მან კვლევები გააგრძელა, შექმნა გალაქტიკების კლასიფიკაციის სისტემა და აღმოაჩინა, რომ სამყარო ფართოვდება - ამ აღმოჩენამ თვით ალბერტ აინშტაინი შეძრა.
ამჟამად ასტრონომები ფიქრობენ, რომ ჩვენს სამყაროში 2 ტრილიონი გალაქტიკაა, რომელიც 90 მილიარდი სინათლის წელიწადის დიამეტრის მქონე სივრცეშია მიმოფანტული.
-
გადახედვაკინოცენტრმა დაფინანსება შეგვიწყვიტა — თბილისის საერთაშორისო კინოფესტივალი კინოცენტრმა დაფინანსება შეგვიწყვიტა — თბილისის საერთაშორისო კინოფესტივალი
-
გადახედვასააკაშვილი ენმ-ს პარტიის ბორდის შექმნას და თავმჯდომარედ მისი კანდიდატურის განხილვას სთხოვს სააკაშვილი ენმ-ს პარტიის ბორდის შექმნას და თავმჯდომარედ მისი კანდიდატურის განხილვას სთხოვს
-
გადახედვაშესაძლოა, არამიწიერი სიცოცხლე იისფერი ბაქტერიების სახით არსებობდეს შესაძლოა, არამიწიერი სიცოცხლე იისფერი ბაქტერიების სახით არსებობდეს
-
გადახედვაოზურგეთის საკრებულოს თავმჯდომარის, დავით დარჩიას შვილი: არა რუსულ კანონს! ოზურგეთის საკრებულოს თავმჯდომარის, დავით დარჩიას შვილი: არა რუსულ კანონს!
-
გადახედვაკვლევის თანახმად, მელიები ადამიანების "საუკეთესო მეგობრები" იყვნენ კვლევის თანახმად, მელიები ადამიანების "საუკეთესო მეგობრები" იყვნენ
-
გადახედვალაზარეს განაჩენის სარეზოლუციო ნაწილი პრეზიდენტს ჯერ არ მიუღია — მის მოსამზადებლად, მოსამართლემ 14-დღიანი ვადა აიღო ლაზარეს განაჩენის სარეზოლუციო ნაწილი პრეზიდენტს ჯერ არ მიუღია — მის მოსამზადებლად, მოსამართლემ 14-დღიანი ვადა აიღო
-
გადახედვალავროვი ოცნების რუსულ კანონზე ამბობს, რომ "ძალიან რბილია" ლავროვი ოცნების რუსულ კანონზე ამბობს, რომ "ძალიან რბილია"
-
გადახედვადეა მელაძე: არა რუსულ კანონს! გელით რუსთაველზე დეა მელაძე: არა რუსულ კანონს! გელით რუსთაველზე
-
გადახედვავახტანგ გომელაური: აქციის მონაწილეები სიტყვიერ შეურაცხყოფას აყენებდნენ პოლიციას, ამის შემდეგ მოხდა დაპირისპირება ვახტანგ გომელაური: აქციის მონაწილეები სიტყვიერ შეურაცხყოფას აყენებდნენ პოლიციას, ამის შემდეგ მოხდა დაპირისპირება
-
გადახედვახაბეიშვილი: ელისაშვილის ცემა იყო მიზანმიმართული, საზოგადოებას უთხრეს — თუ პარლამენტარს ასე ვექცევით, თქვენ უარესად მოგექცევით ხაბეიშვილი: ელისაშვილის ცემა იყო მიზანმიმართული, საზოგადოებას უთხრეს — თუ პარლამენტარს ასე ვექცევით, თქვენ უარესად მოგექცევით
-
გადახედვარა ეწერა რუსთავი 2-ის საინფორმაციოს უფროსის Whatsapp სტატუსში, რომელიც დღეს გამოქვეყნდა და მალევე წაიშალა რა ეწერა რუსთავი 2-ის საინფორმაციოს უფროსის Whatsapp სტატუსში, რომელიც დღეს გამოქვეყნდა და მალევე წაიშალა
-
გადახედვაოცნების დეპუტატის, გია ცაგარეიშვილის შვილი: მედვედევს რაც მოსწონს, დუგინს რაც მოსწონს — ჩვენ ავტომატურად არ მოგვწონს, 2x2 ოცნების დეპუტატის, გია ცაგარეიშვილის შვილი: მედვედევს რაც მოსწონს, დუგინს რაც მოსწონს — ჩვენ ავტომატურად არ მოგვწონს, 2x2
-
გადახედვაახალგაზრდების ორგანიზებით, პარლამენტთან საპროტესტო აქცია დღეს 19 საათზე იგეგმება ახალგაზრდების ორგანიზებით, პარლამენტთან საპროტესტო აქცია დღეს 19 საათზე იგეგმება
-
-
გადახედვატაბიძეზე მომხდარი დაჭრის ფაქტზე ერთ პირს ბრალი წარუდგინეს ტაბიძეზე მომხდარი დაჭრის ფაქტზე ერთ პირს ბრალი წარუდგინეს
-
გადახედვასაფრანგეთმა აზერბაიჯანიდან კონსულტაციებისთვის ელჩი გაიწვია საფრანგეთმა აზერბაიჯანიდან კონსულტაციებისთვის ელჩი გაიწვია
-
გადახედვაოცნება ოფშორებთან დაკავშირებულ კანონს ივანიშვილს არგებს, იზრდება კრიმინალური და რუსული კაპიტალის შემოდინების რისკიც — TI ოცნება ოფშორებთან დაკავშირებულ კანონს ივანიშვილს არგებს, იზრდება კრიმინალური და რუსული კაპიტალის შემოდინების რისკიც — TI
-
გადახედვასადგური, რომელსაც ჩინეთის მთავრობა აშენებს, ინტერნეტმა ჰიგიენურ საფენს მიამსგავსა სადგური, რომელსაც ჩინეთის მთავრობა აშენებს, ინტერნეტმა ჰიგიენურ საფენს მიამსგავსა
-
გადახედვაპარლამენტში გომელაურის მოსმენისას ხმაური იყო — პაპუაშვილმა სალომე სამადაშვილს დარბაზი დაატოვებინა პარლამენტში გომელაურის მოსმენისას ხმაური იყო — პაპუაშვილმა სალომე სამადაშვილს დარბაზი დაატოვებინა
-
გადახედვაევროკავშირს კი არა, ყველანაირ დასავლეთს დაგვავიწყებენ, არც ვიზალიბერალიზაცია შეგვრჩება — რას ამბობს ოპოზიცია ოფშორების კანონზე ევროკავშირს კი არა, ყველანაირ დასავლეთს დაგვავიწყებენ, არც ვიზალიბერალიზაცია შეგვრჩება — რას ამბობს ოპოზიცია ოფშორების კანონზე
-
გადახედვაპარლამენტმა ე.წ. ოფშორების შესახებ კანონი დაამტკიცა პარლამენტმა ე.წ. ოფშორების შესახებ კანონი დაამტკიცა
კომენტარები