როგორ აღმოაჩინა ედვინ ჰაბლმა სხვა გალაქტიკები
1923 წელს სამყარო ჯერ კიდევ პატარა ეგონათ. ასტრონომებს სჯეროდათ, რომ ჩვენი გალაქტიკა, ირმის ნახტომი ერთადერთი კოსმოსური ობიექტი იყო მთელ სამყაროში და მის იქით აღარაფერი არსებობდა.
თუმცა ამერიკელ ასტრონომ ედვინ ჰაბლს სჯეროდა, რომ ყველაფერი ასე მარტივად არ იყო.
ჰაბლი ანდრომედას აკვირდებოდა, რომელიც იმ დროისთვის ირმის ნახტომში შემავალ ნისლეულად იყო მიჩნეული.
ჰაბლს რამდენიმე თანამოაზრე ჰყავდა, მათ შორის, კალიფორნიის უნივერსიტეტის ლიკის ობსერვატორიის მეცნიერი ჰერბერტ კურტისი.
ასტრონომთა ეს მცირე ჯგუფი თვლიდა, რომ ანდრომედა ზედმეტად უცნაური ობიექტი იყო, რომელშიც ძალიან ბევრი ზეახალი ობიექტი შეინიშნებოდა, თანაც ყველა მათგანი იმდენად მკრთალი იყო, რომ, მათი დასკვნით, ანდრომედა დედამიწისა და ირმის ნახტომისგან ძალიან შორს უნდა ყოფილიყო განლაგებული.
ჰაბლი და კურტისი ფიქრობდნენ, რომ ანდრომედა დამოუკიდებელი სამყარო იყო, რომელსაც თავისი ვარსკვლავური სისტემა ჰქონდა. იმ დროს ამ აზრის გამოთქმა "მკრეხელობის" ტოლფასი იყო. ჰაბლის და კურტისის თეორიას სამეცნიერო ისტებლიშმენტი სერიოზული წინააღმდეგობით შეხვდა.
ჰარლოუ შეიფლი, ასტრონომი, რომელმაც იმ დროისთვის საკმაოდ ზუსტად გაზომა ირმის ნახტომის მასშტაბები, დაჟინებით ამტკიცებდა, რომ ანდრომედა ჩვეულებრივი ნისლეული იყო.
1923 წელს ედვინ ჰაბლი მაუნთ უილსონის ობსერვატორიაში მუშაობდა, სადაც იმ დროისთვის ყველაზე მძლავრი, ჰუკერის ტელესკოპი იყო მოთავსებული. იმისთვის, რომ მეცნიერს საკუთარი თეორია დაემტკიცებინა, საჭირო იყო ანდრომედასა და დედამიწას შორის მანძილის გაზომვა. თუ ეს დისტანცია ირმის ნახტომის მიახლოებით დიამეტრზე დიდი იქნებოდა, ცხადი გახდებოდა, რომ ანდრომედა დამოუკიდებელი ობიექტი იყო და არა ჩვენი სისტემის ნაწილი.
ამ კვლევაში ჰაბლის წარმატება სხვა მეცნიერის, ნაკლებად ცნობილი ქალი ასტრონომის, ჰენრიეტა ლევიტის ადრინდელი აღმოჩენის დიდი დამსახურებაა.
ლევიტი ჰარვარდის ობსერვატორიაში მუშაობდა "კომპიუტერად". მას უფროსი ასტრონომების კვლევების ფარგლებში მათემატიკური გამოთვლების წარმოება ევალებოდა. 1908 წელს ცეფეიდური ტიპის ვარსკვლავებზე მუშაობის პროცესში მან საოცარი რამ აღმოაჩინა.
ცეფეიდურ ვარსკვლავებს ისეთ კოსმოსურ ობიექტებს უწოდებენ, რომლებიც პერიოდულად ქრებიან და შემდეგ ისევ ემატებათ სიკაშკაშე. ლევიტმა აღმოაჩინა, რომ იმ დროის მიხედვით, რომელიც ამ ვარსკვლავებს ციკლის შესასრულებლად სჭირდებოდათ, დედამიწასა და მათ შორის არსებული დისტანციის გამოთვლა იყო შესაძლებელი. ამ აღმოჩენამ შესაძლებელი გახადა კოსმოსში არსებულ ობიექტებსა და ჩვენ შორის არსებული მანძილის გამოთვლა.
ანდრომედამდე დისტანციის გამოსათვლელად ედვინ ჰაბლს ცეფეიდური ტიპის ვარსკვლავი უნდა ეპოვნა და ლევიტის მეთოდით გამოეთვალა მანძილი მასსა და დედამიწას შორის. 1923 წლის ნოემბრამდე ის ყოველ ღამე იღებდა ანდრომედას ფოტოებს და ბოლოს, როგორც იქნა, აღმოაჩინა. ერთკვირიანი დაკვირვების შედეგად ჰაბლმა ლევიტის ფორმულით დისტანცია გამოთვალა.
ეს არის ფოტო ვარსკვლავისა, რომელსაც სახელად "ცვლადი N1" ჰქვია, V1 და ის კოსმოლოგიის ისტორიაში ყველაზე მნიშვნელოვან ვარსკვლავად ითვლება.
V1-სგან მომავალი სინათლე ცხადყოფდა, რომ ანდრომედა ირმის ნახტომის გარეთ მდებარეობდა. გადმოცემის მიხედვით, როცა შეიფლიმ ჰაბლის აღმოჩენის შესახებ შეიტყო, მან ასეთი ფრაზა წარმოთქვა: "ეს არის წერილი, რომელმაც ჩემი სამყარო გაანადგურა".
ჰაბლის აღმოჩენა 1925 წელს ამერიკის ასტრონომთა ასოციაციის შეხვედრაზე გასაჯაროვდა. ახალმა ამბავმა მსოფლიო შოკში ჩააგდო. აი, რას წერდა New York Times:
"ასტრონომმა სხვა სამყარო დაინახა. დოქტორმა ჰაბლმა 700 ათასი სინათლის წელიწადის დაშორებით ახალი ციური სხეულები აღმოაჩინა".
ეს აღმოჩენა ჰაბლის კოსმოსური კარიერის დასაწყისი იყო. მან კვლევები გააგრძელა, შექმნა გალაქტიკების კლასიფიკაციის სისტემა და აღმოაჩინა, რომ სამყარო ფართოვდება - ამ აღმოჩენამ თვით ალბერტ აინშტაინი შეძრა.
ამჟამად ასტრონომები ფიქრობენ, რომ ჩვენს სამყაროში 2 ტრილიონი გალაქტიკაა, რომელიც 90 მილიარდი სინათლის წელიწადის დიამეტრის მქონე სივრცეშია მიმოფანტული.
-
გადახედვამამუკა ხაზარაძის განცხადებით, ბარათაშვილის ხიდზე "გამაფრთხილებელი პიკეტირება მოეწყობა" მამუკა ხაზარაძის განცხადებით, ბარათაშვილის ხიდზე "გამაფრთხილებელი პიკეტირება მოეწყობა"
-
გადახედვაოპოზიციურმა პარტიებმა რუსთაველის გამზირზე შეკრებილებს სამოქმედო გეგმა გააცნეს ოპოზიციურმა პარტიებმა რუსთაველის გამზირზე შეკრებილებს სამოქმედო გეგმა გააცნეს
-
გადახედვამე აქ ვარ იმისათვის, რომ მხარი დავუჭირო დემოკრატიისათვის ბრძოლას და ქართველების თავისუფლებას — გრეტა ტუნბერგი აქციაზე მივიდა მე აქ ვარ იმისათვის, რომ მხარი დავუჭირო დემოკრატიისათვის ბრძოლას და ქართველების თავისუფლებას — გრეტა ტუნბერგი აქციაზე მივიდა
-
გადახედვანიკა მელია: ხვალ 14 საათზე სპორტის სასახლესთან შევიკრიბებით ნიკა მელია: ხვალ 14 საათზე სპორტის სასახლესთან შევიკრიბებით
-
გადახედვაგიორგი მარგველაშვილი: პროტესტი მოიტანს შედეგს, მაგრამ უნდა გვესმოდეს, რომ ის იქნება ხანგრძლივი, დამქანცველი, თავისი "პიკებით" და ჩავარდნებით გიორგი მარგველაშვილი: პროტესტი მოიტანს შედეგს, მაგრამ უნდა გვესმოდეს, რომ ის იქნება ხანგრძლივი, დამქანცველი, თავისი "პიკებით" და ჩავარდნებით
-
გადახედვაურსულა ფონ დერ ლაიენი: არჩევნების შემდგომი სიტუაცია კვლავ შემაშფოთებელია ურსულა ფონ დერ ლაიენი: არჩევნების შემდგომი სიტუაცია კვლავ შემაშფოთებელია
-
გადახედვაWednesday-ს მეორე სეზონი 23 ნოემბერს გამოდის Wednesday-ს მეორე სეზონი 23 ნოემბერს გამოდის
-
გადახედვაინდოეთში, ავტობუსი ამობრუნდა - დაიღუპა სულ მცირე 36 ადამიანი ინდოეთში, ავტობუსი ამობრუნდა - დაიღუპა სულ მცირე 36 ადამიანი
-
გადახედვაროცა მჩაგვრელი რეჟიმის წინაშე შიშვლდები — აჰუ დერიაის ისტორია როცა მჩაგვრელი რეჟიმის წინაშე შიშვლდები — აჰუ დერიაის ისტორია
-
გადახედვანონა ქურდოვანიძე: საიას შუამდგომლობა ერთადერთმა სასამართლომ დააკმაყოფილა ნონა ქურდოვანიძე: საიას შუამდგომლობა ერთადერთმა სასამართლომ დააკმაყოფილა
-
გადახედვამამუკა ხაზარაძე: წინააღმდეგობა გაგრძელდება დღესაც და მომავალ დღეებშიც - ჩვენი მომავალი ვერ იქნება დამპყრობელთან მამუკა ხაზარაძე: წინააღმდეგობა გაგრძელდება დღესაც და მომავალ დღეებშიც - ჩვენი მომავალი ვერ იქნება დამპყრობელთან
-
გადახედვაეროვნულმა ბანკმა ლარის ახალი კურსი დაადგინა ეროვნულმა ბანკმა ლარის ახალი კურსი დაადგინა
-
გადახედვასალომე ზურაბიშვილი ურსულა ფონ დერ ლაიენს ესაუბრა სალომე ზურაბიშვილი ურსულა ფონ დერ ლაიენს ესაუბრა
-
გადახედვაბათუმში ლიფტის ჩავარდნის შედეგად 4 ადამიანი დაშავდა ბათუმში ლიფტის ჩავარდნის შედეგად 4 ადამიანი დაშავდა
-
გადახედვაკალაძე პრეზიდენტზე: კეთილი ინებოს, აწიოს ერთი ადგილი, მივიდეს და პასუხი გასცეს შეკითხვებს კალაძე პრეზიდენტზე: კეთილი ინებოს, აწიოს ერთი ადგილი, მივიდეს და პასუხი გასცეს შეკითხვებს
-
გადახედვასაპროტესტო აქციის მონაწილეები რუსთაველის გამზირისკენ მიემართებიან საპროტესტო აქციის მონაწილეები რუსთაველის გამზირისკენ მიემართებიან
-
გადახედვარუსეთის საგარეო უწყების საერთო ევროპული თანამშრომლობის დეპარტამენტს "ევროპულ პრობლემათა დეპარტამენტი" დაერქვა რუსეთის საგარეო უწყების საერთო ევროპული თანამშრომლობის დეპარტამენტს "ევროპულ პრობლემათა დეპარტამენტი" დაერქვა
-
გადახედვავიდეო: რიანა Savage x Fenty-ს კამპანიაში შვილებთან ერთად გადაიღეს ვიდეო: რიანა Savage x Fenty-ს კამპანიაში შვილებთან ერთად გადაიღეს
-
გადახედვამთავარი ტექ კონფერენცია კავკასიის რეგიონში — Touch Summit ბრუნდება მთავარი ტექ კონფერენცია კავკასიის რეგიონში — Touch Summit ბრუნდება
-
გადახედვაპარლამენტის ეზოში სამართალდამცავები შეიყვანეს პარლამენტის ეზოში სამართალდამცავები შეიყვანეს
-
გადახედვაკახა კალაძე: ფაქტი არ არსებობს ბუნებაში, რომ არჩევნები გაყალბდა კახა კალაძე: ფაქტი არ არსებობს ბუნებაში, რომ არჩევნები გაყალბდა
კომენტარები