როგორ აღმოაჩინა ედვინ ჰაბლმა სხვა გალაქტიკები
1923 წელს სამყარო ჯერ კიდევ პატარა ეგონათ. ასტრონომებს სჯეროდათ, რომ ჩვენი გალაქტიკა, ირმის ნახტომი ერთადერთი კოსმოსური ობიექტი იყო მთელ სამყაროში და მის იქით აღარაფერი არსებობდა.
თუმცა ამერიკელ ასტრონომ ედვინ ჰაბლს სჯეროდა, რომ ყველაფერი ასე მარტივად არ იყო.
ჰაბლი ანდრომედას აკვირდებოდა, რომელიც იმ დროისთვის ირმის ნახტომში შემავალ ნისლეულად იყო მიჩნეული.
ჰაბლს რამდენიმე თანამოაზრე ჰყავდა, მათ შორის, კალიფორნიის უნივერსიტეტის ლიკის ობსერვატორიის მეცნიერი ჰერბერტ კურტისი.
ასტრონომთა ეს მცირე ჯგუფი თვლიდა, რომ ანდრომედა ზედმეტად უცნაური ობიექტი იყო, რომელშიც ძალიან ბევრი ზეახალი ობიექტი შეინიშნებოდა, თანაც ყველა მათგანი იმდენად მკრთალი იყო, რომ, მათი დასკვნით, ანდრომედა დედამიწისა და ირმის ნახტომისგან ძალიან შორს უნდა ყოფილიყო განლაგებული.
ჰაბლი და კურტისი ფიქრობდნენ, რომ ანდრომედა დამოუკიდებელი სამყარო იყო, რომელსაც თავისი ვარსკვლავური სისტემა ჰქონდა. იმ დროს ამ აზრის გამოთქმა "მკრეხელობის" ტოლფასი იყო. ჰაბლის და კურტისის თეორიას სამეცნიერო ისტებლიშმენტი სერიოზული წინააღმდეგობით შეხვდა.
ჰარლოუ შეიფლი, ასტრონომი, რომელმაც იმ დროისთვის საკმაოდ ზუსტად გაზომა ირმის ნახტომის მასშტაბები, დაჟინებით ამტკიცებდა, რომ ანდრომედა ჩვეულებრივი ნისლეული იყო.
1923 წელს ედვინ ჰაბლი მაუნთ უილსონის ობსერვატორიაში მუშაობდა, სადაც იმ დროისთვის ყველაზე მძლავრი, ჰუკერის ტელესკოპი იყო მოთავსებული. იმისთვის, რომ მეცნიერს საკუთარი თეორია დაემტკიცებინა, საჭირო იყო ანდრომედასა და დედამიწას შორის მანძილის გაზომვა. თუ ეს დისტანცია ირმის ნახტომის მიახლოებით დიამეტრზე დიდი იქნებოდა, ცხადი გახდებოდა, რომ ანდრომედა დამოუკიდებელი ობიექტი იყო და არა ჩვენი სისტემის ნაწილი.
ამ კვლევაში ჰაბლის წარმატება სხვა მეცნიერის, ნაკლებად ცნობილი ქალი ასტრონომის, ჰენრიეტა ლევიტის ადრინდელი აღმოჩენის დიდი დამსახურებაა.
ლევიტი ჰარვარდის ობსერვატორიაში მუშაობდა "კომპიუტერად". მას უფროსი ასტრონომების კვლევების ფარგლებში მათემატიკური გამოთვლების წარმოება ევალებოდა. 1908 წელს ცეფეიდური ტიპის ვარსკვლავებზე მუშაობის პროცესში მან საოცარი რამ აღმოაჩინა.
ცეფეიდურ ვარსკვლავებს ისეთ კოსმოსურ ობიექტებს უწოდებენ, რომლებიც პერიოდულად ქრებიან და შემდეგ ისევ ემატებათ სიკაშკაშე. ლევიტმა აღმოაჩინა, რომ იმ დროის მიხედვით, რომელიც ამ ვარსკვლავებს ციკლის შესასრულებლად სჭირდებოდათ, დედამიწასა და მათ შორის არსებული დისტანციის გამოთვლა იყო შესაძლებელი. ამ აღმოჩენამ შესაძლებელი გახადა კოსმოსში არსებულ ობიექტებსა და ჩვენ შორის არსებული მანძილის გამოთვლა.
ანდრომედამდე დისტანციის გამოსათვლელად ედვინ ჰაბლს ცეფეიდური ტიპის ვარსკვლავი უნდა ეპოვნა და ლევიტის მეთოდით გამოეთვალა მანძილი მასსა და დედამიწას შორის. 1923 წლის ნოემბრამდე ის ყოველ ღამე იღებდა ანდრომედას ფოტოებს და ბოლოს, როგორც იქნა, აღმოაჩინა. ერთკვირიანი დაკვირვების შედეგად ჰაბლმა ლევიტის ფორმულით დისტანცია გამოთვალა.
ეს არის ფოტო ვარსკვლავისა, რომელსაც სახელად "ცვლადი N1" ჰქვია, V1 და ის კოსმოლოგიის ისტორიაში ყველაზე მნიშვნელოვან ვარსკვლავად ითვლება.
V1-სგან მომავალი სინათლე ცხადყოფდა, რომ ანდრომედა ირმის ნახტომის გარეთ მდებარეობდა. გადმოცემის მიხედვით, როცა შეიფლიმ ჰაბლის აღმოჩენის შესახებ შეიტყო, მან ასეთი ფრაზა წარმოთქვა: "ეს არის წერილი, რომელმაც ჩემი სამყარო გაანადგურა".
ჰაბლის აღმოჩენა 1925 წელს ამერიკის ასტრონომთა ასოციაციის შეხვედრაზე გასაჯაროვდა. ახალმა ამბავმა მსოფლიო შოკში ჩააგდო. აი, რას წერდა New York Times:
"ასტრონომმა სხვა სამყარო დაინახა. დოქტორმა ჰაბლმა 700 ათასი სინათლის წელიწადის დაშორებით ახალი ციური სხეულები აღმოაჩინა".
ეს აღმოჩენა ჰაბლის კოსმოსური კარიერის დასაწყისი იყო. მან კვლევები გააგრძელა, შექმნა გალაქტიკების კლასიფიკაციის სისტემა და აღმოაჩინა, რომ სამყარო ფართოვდება - ამ აღმოჩენამ თვით ალბერტ აინშტაინი შეძრა.
ამჟამად ასტრონომები ფიქრობენ, რომ ჩვენს სამყაროში 2 ტრილიონი გალაქტიკაა, რომელიც 90 მილიარდი სინათლის წელიწადის დიამეტრის მქონე სივრცეშია მიმოფანტული.
-
გადახედვაPHR-მა ნინოწმინდის პანსიონის ყოფილი აღსაზრდელებისთვის კომპენსაციის განსაზღვრის მოთხოვნით სასამართლოს მიმართა PHR-მა ნინოწმინდის პანსიონის ყოფილი აღსაზრდელებისთვის კომპენსაციის განსაზღვრის მოთხოვნით სასამართლოს მიმართა
-
გადახედვა"ჯებირების საქმეზე" დაკავებული საბა მეფარიშვილის დედა სასამართლო პროცესზე შეუძლოდ გახდა "ჯებირების საქმეზე" დაკავებული საბა მეფარიშვილის დედა სასამართლო პროცესზე შეუძლოდ გახდა
-
გადახედვამამუკა მდინარაძე: შევეცდებით პრეზიდენტობის ისეთი კანდიდატი დავასახელოთ, რომელიც თავიდანვე გამორიცხავს ვარაუდს, რომ მანაც არ გაამართლოს მამუკა მდინარაძე: შევეცდებით პრეზიდენტობის ისეთი კანდიდატი დავასახელოთ, რომელიც თავიდანვე გამორიცხავს ვარაუდს, რომ მანაც არ გაამართლოს
-
გადახედვაადვოკატის თქმით, ისაკო დევიძე მე-2 დღეა მშრალად შიმშილობს და ომბუდსმენთან შეხვედრას ითხოვს ადვოკატის თქმით, ისაკო დევიძე მე-2 დღეა მშრალად შიმშილობს და ომბუდსმენთან შეხვედრას ითხოვს
-
-
გადახედვაყვარლის მუნიციპალიტეტში ხანძარია ყვარლის მუნიციპალიტეტში ხანძარია
-
გადახედვაჟირაფები გადაშენების საფრთხის ქვეშ არიან ჟირაფები გადაშენების საფრთხის ქვეშ არიან
-
გადახედვამოსამართლე ნათია გუდაძემ "400-ლარიანი ჯებირის საქმეზე" დაკავებული ახალგაზრდების პატიმრობა ძალაში დატოვა მოსამართლე ნათია გუდაძემ "400-ლარიანი ჯებირის საქმეზე" დაკავებული ახალგაზრდების პატიმრობა ძალაში დატოვა
-
გადახედვათსუ-მ თანამშრომლებს მეილზე მიწერა, რომ გამთენიისას უნივერსიტეტში მყოფი უცხო პირები "ვიქტორია სექიურითის" დაცვის წევრები იყვნენ თსუ-მ თანამშრომლებს მეილზე მიწერა, რომ გამთენიისას უნივერსიტეტში მყოფი უცხო პირები "ვიქტორია სექიურითის" დაცვის წევრები იყვნენ
-
-
გადახედვალუკაშენკო: დიქტატორი არ ვარ და არც მჭირდება, ეს ამერიკელებმა მომიგონეს ლუკაშენკო: დიქტატორი არ ვარ და არც მჭირდება, ეს ამერიკელებმა მომიგონეს
-
-
გადახედვა"აღმაშფოთებელია" — ბაიდენი ნეთანიაჰუს დაპატიმრების ორდერზე "აღმაშფოთებელია" — ბაიდენი ნეთანიაჰუს დაპატიმრების ორდერზე
-
გადახედვასუბარის თქმით, თუ ოპოზიცია პარლამენტს უფლებამოსილების შეჩერებას მოსთხოვს, "ოცნება" ამ მოთხოვნას დააკმაყოფილებს სუბარის თქმით, თუ ოპოზიცია პარლამენტს უფლებამოსილების შეჩერებას მოსთხოვს, "ოცნება" ამ მოთხოვნას დააკმაყოფილებს
-
გადახედვახვალ, საპროტესტო აქცია ბათუმშიც გაიმართება ხვალ, საპროტესტო აქცია ბათუმშიც გაიმართება
-
გადახედვაკესარია აბრამიძის მკვლელობაში ბრალდებული ბექა ჯაიანი, ფსიქიატრიულ-ფსიქოლოგიური ექსპერტიზის დასკვნის თანახმად, შერაცხადია კესარია აბრამიძის მკვლელობაში ბრალდებული ბექა ჯაიანი, ფსიქიატრიულ-ფსიქოლოგიური ექსპერტიზის დასკვნის თანახმად, შერაცხადია
-
გადახედვაუკრაინის პარლამენტმა სარაკეტო დარტყმის საფრთხის გამო სხდომა გააუქმა უკრაინის პარლამენტმა სარაკეტო დარტყმის საფრთხის გამო სხდომა გააუქმა
-
გადახედვააშშ-მ რუსეთის 50 ბანკის წინააღმდეგ ახალი სანქციები დააწესა აშშ-მ რუსეთის 50 ბანკის წინააღმდეგ ახალი სანქციები დააწესა
-
გადახედვალავროვი: უკრაინისგან მხოლოდ ნაწილი რჩება და დასავლეთი იწყებს ამის გაგებას ლავროვი: უკრაინისგან მხოლოდ ნაწილი რჩება და დასავლეთი იწყებს ამის გაგებას
-
-
გადახედვაოქსფორდის მუზეუმში Radiohead-ისთვის შექმნილი ნამუშევრების გამოფენა მოეწყო ოქსფორდის მუზეუმში Radiohead-ისთვის შექმნილი ნამუშევრების გამოფენა მოეწყო
კომენტარები