დემენცია დაბერების განუყოფელი ნაწილი სულაც არაა. ცნობილია, რომ ამ ნეიროდეგენერაციული პრობლემის რისკის შემცირება (ან, მინიმუმ, გადავადება) შემთხვევების 40%-შია შესაძლებელი, რისთვისაც ჯანსაღი ცხოვრების წესია საჭირო.

არსებობს ფაქტორები, რომლებიც დემენციის რისკს ყველაზე მეტად ზრდის. შესაბამისად, სიცოცხლის ადრეულ წლებშივე კონკრეტული ჩვევების გამომუშავება ტვინის ჯანმრთელობის შენარჩუნებაში გვეხმარება.

წინამდებარე სტატიაში სწორედ 6 ისეთ რჩევას გაგიზიარებთ, რომლებიც უნდა გაითვალისწინოთ, სანამ ახალგაზრდა ხართ (თუმცა ისინი ყველასთვის უნივერსალურად სასარგებლოა).

1. ჯანსაღად იკვებეთ

ალბათ, ისედაც ყველამ კარგად იცის, რამდენად მნიშვნელოვანია ჩვენი ორგანიზმისთვის ჯანსაღად კვება. მართალია, ტვინი სხეულის წონის მხოლოდ 2%-ს შეადგენს, მაგრამ ის მთლიანი დღიური ენერგიის დაახლოებით 20%-ს მოიხმარს. შესაბამისად, ამ ორგანოს ჯანმრთელობის უზრუნველსაყოფად რაციონი სწორად უნდა შევარჩიოთ და საკმარისი საკვები ნივთიერებები მივიღოთ.

ამ გზით სხვა ისეთ დაავადებებსაც ავიცილებთ თავიდან, როგორიც დიაბეტია. ასევე, ჭარბი წონის მომატებასა და ჰიპერტენზიის ჩამოყალიბებასაც შევუშლით ხელს. აღსანიშნავია, რომ პირველი ორი დემენციის 1%-ით გაზრდილ რისკს უკავშირდება, მესამე კი — 2%-ით.

ერთ-ერთ საუკეთესოდ ხმელთაშუაზღვისპირეთის დიეტა მიიჩნევა, რომელიც კვლევებმა ტვინის გაუმჯობესებულ ფუნქციონირებასთან და დემენციის ნაკლებ რისკთან დააკავშირა. ამისთვის მთლიანი მარცვლეული, ბოსტნეული, ხილი, თხილეული, ლობიო და ცხიმიანი თევზი უნდა მიიღოთ, ტკბილეულის, ცომეულის, შემწვარი საჭმლისა და ყველის რაოდენობა კი უნდა შეამციროთ.

2. საკმარისი წყალი დალიეთ

ჩვენი სხეული ძირითადად წყლისგან შედგება, რომელსაც დაახლოებით 60% უკავია. ამ ბალანსის შენარჩუნება და სითხის საკმარისი რაოდენობით მიღება არა მხოლოდ ტვინის სიჯანსაღეს განაპირობებს, არამედ ზოგად ჯანმრთელობასაც უწყობს ხელს.

მეორე მხრივ, თუკი ორგანიზმი დეჰიდრატაციას განიცდის, ანუ როცა მას ზედმეტად ცოტა წყალს ვაწვდით, ეს ჩვენს მენტალურ და ფიზიკურ მდგომარეობაზე უარყოფითად ზემოქმედებს. მაგალითად, ამის შედეგად დაღლილობა იმატებს და ტვინის ფუნქციონირების ეფექტიანობა იკლებს. ასევე, სითხის დეფიციტი აისახება მეხსიერებაზე, ყურადღებაზე, კონცენტრაციაზე, ძილსა და რეაქციის დროზე.

3. ალკოჰოლს მოერიდეთ

ერთ-ერთი კვლევის თანახმად, ალკოჰოლის დიდი ოდენობით მოხმარება დემენციის რისკს 1%-ით ზრდის. მნიშვნელოვანია, რომ ამგვარი სასმელი მხოლოდ ტვინის ფუნქციებს როდი აუარესებს, არამედ მის სტრუქტურასაც კი ცვლის. კერძოდ, მეცნიერებმა ეს ნეირონების განადგურებასთან, ტვინის თეთრი ნივთიერებისა და მოცულობის შემცირებასთან დააკავშირეს.

რა თქმა უნდა, მსგავსი გავლენა ნერვული უჯრედების მუშაობას აფერხებს, ამიტომ უმჯობესი იქნება, თუ ჭარბ სასმელს მოერიდებით. სპეციალისტების მიერ კვირაში ალკოჰოლის 14 სტანდარტულ დოზაზე მეტის მიღება რეკომენდებული არაა. წინააღმდეგ შემთხვევაში ისეთი დაავადებების რისკიც იზრდება, როგორიც პირის ღრუს, ყელის ან მკერდის სიმსივნეა, ასევე ინსულტისა და გულის პრობლემების.

4. იყავით ფიზიკურად აქტიური

ვარჯიში მხოლოდ კუნთებისთვის არაა სასარგებლო, არამედ ის ტვინზეც დადებითად ზემოქმედებს. ფიზიკური დატვირთვისას მისთვის სისხლის მიწოდება უმჯობესდება, რაც აღნიშნული ორგანოს გამართულ ფუნქციონირებას განაპირობებს. ამავდროულად, იკლებს ანთებითი პროცესების რისკი, ტვინის აქტიურობა და მოცულობა კი პირიქით, იმატებს. შედეგად, კოგნიტიური უნარების დაქვეითებას ეშლება ხელი.

კარგი იქნება, თუ საშუალო ინტენსივობის ვარჯიშს კვირაში სულ მცირე 150 წუთს დაუთმობთ, ხოლო მაღალი ინტენსივობისას — მინიმუმ 75 წუთს. შესაძლებელია ორივე მათგანის კომბინაციაც.

5. იყავით სოციალურად აქტიური

იზოლაცია დეპრესიის რისკთან და კოგნიტიური უნარების დაქვეითებასთან ასოცირდება. ამის საპირისპიროდ, სოციალური ურთიერთობები, როგორიცაა სხვასთან ერთად ცხოვრება, ხალხთან შეხვედრები და მეგობრებთან ან ოჯახის წევრებთან ხშირი კომუნიკაცია, კოგნიტიური ფუნქციების გაუარესებას ანელებს.

სოციალიზაცია ჩვენს ყურადღებასა და მეხსიერებას ასტიმულირებს ისევე, როგორც ტვინის ნეირონულ კავშირებს. ამისთვის საკმარისია, ახლობლებს კვირაში ერთხელ მაინც შევხვდეთ ან ადამიანთა კონკრეტულ ჯგუფთან ერთად რაიმე საერთო საქმეში მივიღოთ მონაწილეობა, მაგალითად ქველმოქმედებაში.

6. არ შეწყვიტოთ სწავლა

სწავლის პროცესი ტვინის აქტიურობას ზრდის. შესაძლოა, სკოლის დამთავრების შემდგომ უნივერსიტეტსა თუ სხვა საგანმანათლებლო დაწესებულებაში სწავლა არ გააგრძელოთ ან მხოლოდ საბაკალავრო საფეხურით შემოიფარგლოთ, მაგრამ ეს არ ნიშნავს, რომ რაიმე ახლის ათვისებაზეც აიღოთ ხელი.

კვლევის მიხედვით, სწავლა დემენციის რისკს 7%-ით ამცირებს. შეგიძლიათ, ახალი ენა ისწავლოთ, სპორტს დაეუფლოთ, რომელიმე მუსიკალურ ინსტრუმენტზე დაკვრა სცადოთ და ა.შ.