დაფიქრებულხართ იმაზე თუ რა გსურთ და რამდენად პრიორიტეტულია ეს სურვილი? ცოცხალი ორგანიზმი მუდმივად "არჩევანის" წინაშეა და ჩვენ პრიორიტეტების მინიჭება გვიწევს. თუმცა, ჩვენს მიერ მინიჭებულია კი ეს პრიორიტეტები?

ამაზე პასუხია კი და არა! თუ ჩვენ დოფამინის სისტემა ვართ, მაშინ არჩევანს ნამდვილად ჩვენ ვაკეთებთ. და მაინც, ადამიანის შემთხვევაში არჩევანის საკითხი ბევრად უფრო კომპლექსურია. შეიძლება რაღაცის გაკეთება ძალიან გვსურდეს, მაგრამ ამ სურვილს საკუთარ თავში ძალით ვთრგუნავდეთ.

ცხოველების შემთხვევაში ეს ასე ნაკლებად არის. აქ დოფამინი და მისი დაჯილდოების სისტემა უფრო დომინანტურია. სწორედ ამ საკითხებში უკეთ გასარკვევად მეცნიერებმა დოფამინის დაჯილდოების სისტემა შეისწავლეს და დააკვირდნენ როგორ ხდება არჩევანის გაკეთება. ანუ, როგორ ანიჭებს დოფამინის სისტემა ამა თუ იმ მოთხოვნილებას პრიორიტეტს.

ამისთვის მეცნიერებმა Zebra finch-ის სახეობის ჩიტების ქცევა შეისწავლეს. ისინი მამრ ჩიტებს დააკვირდნენ და დოფამინის სისტემის მოქნილი ბუნება აღწერეს.

აღმოჩენა არა მხოლოდ აფართოებს ჩვენს გაგებას დოფამინის როლის შესახებ კომპლექსურ ქცევებში, არამედ ხელოვნური ინტელექტის სისტემების განვითარებაშიც შეიძლება გამოგვადგეს.

მნიშვნელოვანი ფაქტები:

• დოფამინის სისტემას შეუძლია დინამიურად მოერგოს კონკურენტ მოთხოვნილებებს და მათ შორის პრიორიტეტული გამოყოს.
• მკვლევრები დოფამინის დონის მატებასა და კლებას ინოვაციური მეთოდის გამოყენებით დააკვირდნენ.
• როდესაც მწყურვალი მამრი ჩიტი ხედავდა მდედრს, მისი დოფამინური სისტემა რეგულირდებოდა და ყურადღება წყლის სურვილიდან მდედრზე გადადიოდა.

ნეირომეცნიერებმა ადრეც შეისწავლეს ის თუ როგორ აღწევს ცხოველი მიზანს, მაგრამ კონკურენტ მოთხოვნილებებს შორის არჩევანის გაკეთების პროცესი აქამდე გაუგებარი იყო.

კორნელის უნივერსიტეტის მეცნიერების მიერ ჩატარებულმა კვლევამ დოფამინის დაჯილდოების სისტემა კომპლექსურად შეისწავლა. მკვლევრებმა დაადგინეს თუ როგორ ხდება სისტემაში მოთხოვნილებებს შორის პრიორიტეტების მინიჭება.

კვლევისას, როდესაც მარტოხელა მამრმა ჩიტმა მდედრი შენიშნა მისი წყურვილის სურვილი შემცირდა და ყურადღება საპირისპირო სქესის ჩიტზე გადავიდა. ამ ყველაფერზე პასუხისმგებელი დოფამინის სისტემა იყო.

დოფამინის სისტემაში უკეთ გარკვევის პარალელურად, ეს ისეთი ხელოვნური ინტელექტის სისტემების შემუშავებაში გამოგვადგება, რომელიც ნერვული ქსელების მსგავსად მუშაობს.

"ჩვენ ვკონცენტრირდით იმაზე თუ როგორ აკეთებს ცხოველი არჩევანს და არა იმაზე თუ როგორ აღწევს ის ამას", — თქვა ჯესი გოლდბერგმა, ნეირობიოლოგიის ასოცირებულმა პროფესორმა და კვლევის ავტორმა.

მეცნიერები დოფამინის სისტემას საუკუნეზე მეტია რაც სწავლობენ. დოფამინი აქტიურდება სხვადასხვა მოთხოვნილებების დაკმაყოფილების საპასუხოდ, როგორიცაა შიმშილი, წყურვილი, მარტოობა, სიმღერის სწავლა და სხვა.

ახალი კვლევის ფარგლებში ტვინში მოთავსებულმა ოპტიკურმა ბოჭკოებმა გაზომეს დოფამინის დონის აწევა და დაცემა. ეს მაშინ, როდესაც ჩიტები ჭიკჭიკებდნენ, ეკონტაქტებოდნენ მდედრებს და სვამდნენ წყალს.

აქამდე მკვლევრებს მსგავსი აქტივობის 30 წუთის განმავლობაში გაზომვა შეეძლოთ. ახალი ტექნიკის გამოყენებით ეს დრო 4 საათამდე გაიზარდა.

"ეს იყო ის მთავარი ფაქტორი, რამაც აღმოჩენის გაკეთების შესაძლებლობა გააჩინა", — თქვა გოლდბერგმა.

მკვლევრებმა მამრი ჩიტები გალიებში მოათავსეს. მათ გარკვეული დროით წყლის მიწოდება შეუზღუდეს. ჩიტებს დაასწავლეს, რომ ნათურის ანთება წყალთან იყო დაკავშირებული. შესაბამისად, ასეთ დროს მათში დოფამინის სისტემა აქტიურდებოდა. თუმცა, როდესაც გალიაში მდედრი ჩიტიც მოათავსეს მამრმა ნათურის ფაქტორი უგულებელყო და ამ დროს დოფამინის შესაბამისი გააქტიურებაც აღარ მოხდა.

"შეგვიძლია ვთქვათ, რომ მდედრმა ჩიტმა მამრში წყურვილის სურვილი შეამცირა. ეს მნიშვნელოვანია, რადგან რთულ და ბუნებრივ გარემოში პრიორიტეტები იცვლება ახალი შესაძლებლობების გაჩენისთანავე. ცვლილება აისახა როგორც ფრინველის ქცევაზე, ასევე დოფამინის სიგნალზე", — ამბობენ მკვლევრები.

და მაინც, იგივენაირად მუშაობს ეს ადამიანის შემთხვევაშიც? დასაშვებია, რომ კი, მაგრამ ამაზე ცალსახა პასუხი ვერ გვექნება. თუმცა, ეს კიდევ ერთხელ აჩენს უმნიშვნელოვანეს შეკითხვას — ვართ თუ არა ბიორობოტები. . .

კვლევა ჟურნალ Nature-ში გამოქვეყნდა.