დიდი აფეთქებიდან 600 მილიონი წლის შემდეგ წარმოქმნილი პლანეტების საბადო
ფოტო: ESO/M.Kornmesser
დიდმა აფეთქებამ სამყაროში მხოლოდ რამდენიმე ძირითადი საშენი მასალა შემოიტანა: უმეტესად წყალბადი, ცოტა ჰელიუმი და სხვა მსუბუქი ელემენტები. დანარჩენი ელემენტები კი ვარსკვლავების ბირთვში წვით შეიქმნა. ეს პროცესი წყალბადს უფრო მძიმე ელემენტებად ასინთეზირებს (ზოგიერთ უმძიმეს ელემენტს სუპერნოვას ენერგია სჭირდება წარმოსაქმნელად).
მეცნიერთა გუნდმა ატაკამას დიდი მილიმეტრული/სუბმილიმეტრული მასივი (66 რადიოთეფშის კოლექცია ჩრდილოეთ ჩილეს მთებში) გამოიყენა, რათა სამყაროს ადრეულ ეტაპზე შექმნილი ძალიან შორეული გალაქტიკა, სახელად A2744_YD4 (ფოტოზე) აღმოეჩინა. ეს გალაქტიკა ჯერ კიდევ მაშინ არსებობდა, როდესაც სამყაროს ასაკი დღევანდელი ასაკის 4% იყო. ასტრონომების გაოცებას საზღვარი არ ჰქონდა, როდესაც მათ შეამჩნიეს, რომ გალაქტიკა უკვე სავსე იყო მტვრით - სილიციუმის, ნახშირბადისა და ალუმინის მიკროსკოპული მარცვლებით.
გუნდის კვლევა 8 მარტს გამოქვეყნდა Astrophysical Journal Letters-ში. კვლევაში ნათქვამია, რომ ისინი A2744_YD4-ს აკვირდებიან ისეთს, როგორიც ის იყო დიდი აფეთქებიდან 600 მილიონი წლის შემდეგ - პირველი ვარსკვლავების წარმოშობიდან სულ რაღაც 200 მილიონი წლის შემდეგ. მიუხედავად იმისა, რომ მეცნიერთა შეფასებით, ეს გალაქტიკა წელიწადში 20 მზის მასის ოდენობის ვარსკვლავს წარმოქმნიდა (შედარებისთვის, ირმის ნახტომი დღეს 1 მზის მასას წარმოქმნის წელიწადში), ამ მტვრის წარმოსაქმნელად გალაქტიკის პირველი ვარსკვლავები ძლიერად და სწრაფად უნდა დამწვარიყვნენ. ასტრონომებისათვის ეს ღირებული ინფორმაციაა, რადგან მათ აინტერესებთ ვარსკვლავების პირველი თაობის შესწავლა.
A2744_YD4-ის შესწავლა მეცნიერებს დაეხმარება იმის გარკვევაში, თუ რამ გამოიწვია თავდაპირველი ნეიტრალური აირების იონიზაცია, როგორ ანათებდნენ ვარსკვლავები კოსმოსური განთიადის დროს და რა პროცესები ხდებოდა დიდი აფეთქებიდან არც ისე დიდი ხნის შემდეგ.
-
კახა კალაძე: სასურსათო პროდუქტებზე ფასების რეგულირება ძალიან მნიშვნელოვანია კახა კალაძე: სასურსათო პროდუქტებზე ფასების რეგულირება ძალიან მნიშვნელოვანია
გადახედვა
-
ყველა საახალწლო ჩანაფიქრი ჯადოსნურია | ჩაიფიქრე და იმოქმედე — მეტროპოლის საახალწლო კამპანია ყველა საახალწლო ჩანაფიქრი ჯადოსნურია | ჩაიფიქრე და იმოქმედე — მეტროპოლის საახალწლო კამპანია
-
ათეა-ს პრეზიდენტად კვლავ კახა კალაძე აირჩიეს ათეა-ს პრეზიდენტად კვლავ კახა კალაძე აირჩიეს
გადახედვა
-
გახარიას პარტია სასურსათო ფასებთან დაკავშირებულ საპარლამენტო კომისიის მუშაობაში ჩაერთვება გახარიას პარტია სასურსათო ფასებთან დაკავშირებულ საპარლამენტო კომისიის მუშაობაში ჩაერთვება
გადახედვა
-
სახლი 71 ახალ სამშენებლო პროექტს ახორციელებს — მხარდამჭერი საქართველოს ბანკია სახლი 71 ახალ სამშენებლო პროექტს ახორციელებს — მხარდამჭერი საქართველოს ბანკია
-
არჩილ გორდულაძე: ღარიბაშვილი, ლილუაშვილი და სხვები თურმე საკუთარ ჯიბეზე უფრო ზრუნავდნენ არჩილ გორდულაძე: ღარიბაშვილი, ლილუაშვილი და სხვები თურმე საკუთარ ჯიბეზე უფრო ზრუნავდნენ
გადახედვა
-
სილქ ბანკის საახალწლო შეთავაზება: მერე’ს ახალი წელი სილქ ბანკის საახალწლო შეთავაზება: მერე’ს ახალი წელი
-
ლევან იოსელიანი დემონსტრაციების შემზღუდველ კანონებს საკონსტიტუციო სასამართლოში გაასაჩივრებს ლევან იოსელიანი დემონსტრაციების შემზღუდველ კანონებს საკონსტიტუციო სასამართლოში გაასაჩივრებს
გადახედვა
-
პუტინმა თინა კანდელაკი ალექსანდრე ნეველის მედლით დააჯილდოვა პუტინმა თინა კანდელაკი ალექსანდრე ნეველის მედლით დააჯილდოვა
გადახედვა
-
ჩინეთში რობოტების სკოლა გახსნეს, რომელშიც მათ სახლის საქმეებს ასწავლიან ჩინეთში რობოტების სკოლა გახსნეს, რომელშიც მათ სახლის საქმეებს ასწავლიან
გადახედვა
-
სიახლეები საქართველოს ბანკის ბიზნეს მობილბანკსა და ბიზნეს ინტერნეტბანკში სიახლეები საქართველოს ბანკის ბიზნეს მობილბანკსა და ბიზნეს ინტერნეტბანკში
-
26 ფილმი, რომელსაც 2026 წელს ვიხილავთ 26 ფილმი, რომელსაც 2026 წელს ვიხილავთ
გადახედვა
-
Silk ბანკში სამომხმარებლო სესხის ლიმიტი 80 000 ლარამდე გაიზარდა Silk ბანკში სამომხმარებლო სესხის ლიმიტი 80 000 ლარამდე გაიზარდა
-
სუს-ი სამომხმარებლო ფასების შესწავლას იწყებს სუს-ი სამომხმარებლო ფასების შესწავლას იწყებს
გადახედვა
-
საქართველოში პირველი ანტიკორუფციული და კომპლაენსის მართვის სისტემის ISO საქართველოში პირველი ანტიკორუფციული და კომპლაენსის მართვის სისტემის ISO
-
გრიგოლ ლილუაშვილს აღკვეთის ღონისძიების სახით პატიმრობა შეეფარდა გრიგოლ ლილუაშვილს აღკვეთის ღონისძიების სახით პატიმრობა შეეფარდა
გადახედვა
-
ჰილს კონსტრაქშენი ვაშლიჯვარში კომფორტ ჰილსის პროექტს ახორციელებს — მხარდამჭერი საქართველოს ბანკია ჰილს კონსტრაქშენი ვაშლიჯვარში კომფორტ ჰილსის პროექტს ახორციელებს — მხარდამჭერი საქართველოს ბანკია
-
ზაზა შათირიშვილი: საქართველოში დემოკრატიულობის პრობლემა არ არსებობს ზაზა შათირიშვილი: საქართველოში დემოკრატიულობის პრობლემა არ არსებობს
გადახედვა
-
ალასკაში ტუნდრა იწვის — უკანასკნელ 3000 წელში ხანძრები სწორედ ბოლო საუკუნეში გახშირდა ალასკაში ტუნდრა იწვის — უკანასკნელ 3000 წელში ხანძრები სწორედ ბოლო საუკუნეში გახშირდა
გადახედვა
-
მეუფე გიორგი ჯამდელიანის მკვლელობის მცდელობის საქმეში ფიგურანტი მონაზონი თეკლა კუბლაშვილი ეკლესიიდან განკვეთეს მეუფე გიორგი ჯამდელიანის მკვლელობის მცდელობის საქმეში ფიგურანტი მონაზონი თეკლა კუბლაშვილი ეკლესიიდან განკვეთეს
გადახედვა
-
რომელ ცხოველებში გვხვდება მონოგამია? — აი, "ერთგული" სახეობები რომელ ცხოველებში გვხვდება მონოგამია? — აი, "ერთგული" სახეობები
გადახედვა
კომენტარები