დიდი აფეთქებიდან 600 მილიონი წლის შემდეგ წარმოქმნილი პლანეტების საბადო
ფოტო: ESO/M.Kornmesser
დიდმა აფეთქებამ სამყაროში მხოლოდ რამდენიმე ძირითადი საშენი მასალა შემოიტანა: უმეტესად წყალბადი, ცოტა ჰელიუმი და სხვა მსუბუქი ელემენტები. დანარჩენი ელემენტები კი ვარსკვლავების ბირთვში წვით შეიქმნა. ეს პროცესი წყალბადს უფრო მძიმე ელემენტებად ასინთეზირებს (ზოგიერთ უმძიმეს ელემენტს სუპერნოვას ენერგია სჭირდება წარმოსაქმნელად).
მეცნიერთა გუნდმა ატაკამას დიდი მილიმეტრული/სუბმილიმეტრული მასივი (66 რადიოთეფშის კოლექცია ჩრდილოეთ ჩილეს მთებში) გამოიყენა, რათა სამყაროს ადრეულ ეტაპზე შექმნილი ძალიან შორეული გალაქტიკა, სახელად A2744_YD4 (ფოტოზე) აღმოეჩინა. ეს გალაქტიკა ჯერ კიდევ მაშინ არსებობდა, როდესაც სამყაროს ასაკი დღევანდელი ასაკის 4% იყო. ასტრონომების გაოცებას საზღვარი არ ჰქონდა, როდესაც მათ შეამჩნიეს, რომ გალაქტიკა უკვე სავსე იყო მტვრით - სილიციუმის, ნახშირბადისა და ალუმინის მიკროსკოპული მარცვლებით.
გუნდის კვლევა 8 მარტს გამოქვეყნდა Astrophysical Journal Letters-ში. კვლევაში ნათქვამია, რომ ისინი A2744_YD4-ს აკვირდებიან ისეთს, როგორიც ის იყო დიდი აფეთქებიდან 600 მილიონი წლის შემდეგ - პირველი ვარსკვლავების წარმოშობიდან სულ რაღაც 200 მილიონი წლის შემდეგ. მიუხედავად იმისა, რომ მეცნიერთა შეფასებით, ეს გალაქტიკა წელიწადში 20 მზის მასის ოდენობის ვარსკვლავს წარმოქმნიდა (შედარებისთვის, ირმის ნახტომი დღეს 1 მზის მასას წარმოქმნის წელიწადში), ამ მტვრის წარმოსაქმნელად გალაქტიკის პირველი ვარსკვლავები ძლიერად და სწრაფად უნდა დამწვარიყვნენ. ასტრონომებისათვის ეს ღირებული ინფორმაციაა, რადგან მათ აინტერესებთ ვარსკვლავების პირველი თაობის შესწავლა.
A2744_YD4-ის შესწავლა მეცნიერებს დაეხმარება იმის გარკვევაში, თუ რამ გამოიწვია თავდაპირველი ნეიტრალური აირების იონიზაცია, როგორ ანათებდნენ ვარსკვლავები კოსმოსური განთიადის დროს და რა პროცესები ხდებოდა დიდი აფეთქებიდან არც ისე დიდი ხნის შემდეგ.
-
შემდეგი პოდკასტი: უძველესი ადამიანების კვალი საქართველოს ტერიტორიაზე შემდეგი პოდკასტი: უძველესი ადამიანების კვალი საქართველოს ტერიტორიაზე
-
შექმნეს რობოტი მეკარე, რომელსაც რონალდუმ გოლი გაუტანა — ნახეთ შექმნეს რობოტი მეკარე, რომელსაც რონალდუმ გოლი გაუტანა — ნახეთ
გადახედვა
-
ქვიზი: დაარქვი შენს მიზანს სახელი ქვიზი: დაარქვი შენს მიზანს სახელი
-
კადიროვის უფროსმა ვაჟმა საქველმოქმედო ფონდს 230 000 დოლარი შესწირა კადიროვის უფროსმა ვაჟმა საქველმოქმედო ფონდს 230 000 დოლარი შესწირა
გადახედვა
-
შესაძლოა, Airbus-ის თვითმფრინავს კოსმოსური სხივი დაეჯახა — ექსპერტის ვარაუდი შესაძლოა, Airbus-ის თვითმფრინავს კოსმოსური სხივი დაეჯახა — ექსპერტის ვარაუდი
გადახედვა
-
სომეხი არქიეპისკოპოსი, რომელიც სექს-სკანდალში ფიგურირებდა, ნარკოდანაშაულის ბრალდებით დააკავეს სომეხი არქიეპისკოპოსი, რომელიც სექს-სკანდალში ფიგურირებდა, ნარკოდანაშაულის ბრალდებით დააკავეს
გადახედვა
-
ირაკლი კობახიძე: მოთმინებით ველოდებით აშშ-ის პოზიციას საქართველოსთან მიმართებით ირაკლი კობახიძე: მოთმინებით ველოდებით აშშ-ის პოზიციას საქართველოსთან მიმართებით
გადახედვა
-
ბათუმში GOAL FITNESS-ის პირველი ფილიალი იხსნება — მხარდამჭერი საქართველოს ბანკია ბათუმში GOAL FITNESS-ის პირველი ფილიალი იხსნება — მხარდამჭერი საქართველოს ბანკია
-
Bloomberg: თურქეთი სომხეთთან საზღვრის გახსნას მომდევნო 6 თვეში განიხილავს Bloomberg: თურქეთი სომხეთთან საზღვრის გახსნას მომდევნო 6 თვეში განიხილავს
გადახედვა
-
ამირან გამყრელიძე: გაკვეთილი უნდა იყოს, რომ ასეთი ქცევა არ შეიძლება საკუთარი მოსახლეობის მიმართ! ამირან გამყრელიძე: გაკვეთილი უნდა იყოს, რომ ასეთი ქცევა არ შეიძლება საკუთარი მოსახლეობის მიმართ!
გადახედვა
-
დაღესტნელ ბლოგერს ბუჩასა და მარიუპოლზე გაკეთებული პოსტების გამო რვაწლიანი პარიმტობა მიესაჯა დაღესტნელ ბლოგერს ბუჩასა და მარიუპოლზე გაკეთებული პოსტების გამო რვაწლიანი პარიმტობა მიესაჯა
გადახედვა
-
საქართველოს ბანკმა 2025 წელს 53 პარტნიორ ორგანიზაციასთან ერთად განათლების შესაძლებლობები 300 000-ზე მეტი ბენეფიციარისთვის შექმნა საქართველოს ბანკმა 2025 წელს 53 პარტნიორ ორგანიზაციასთან ერთად განათლების შესაძლებლობები 300 000-ზე მეტი ბენეფიციარისთვის შექმნა
-
დავით მათიკაშვილი: "ყველაფერს გავაკეთებთ, რომ BBC-ის ქართველი ხალხის წინაშე ბოდიშის მოხდა დაევალოს" დავით მათიკაშვილი: "ყველაფერს გავაკეთებთ, რომ BBC-ის ქართველი ხალხის წინაშე ბოდიშის მოხდა დაევალოს"
გადახედვა
-
IPI ჟურნალისტების სავარაუდო აკრძალულ ქიმურ ნივთიერებასთან კონტაქტთან დაკავშირებით შეშფოთებას გამოთქვამს IPI ჟურნალისტების სავარაუდო აკრძალულ ქიმურ ნივთიერებასთან კონტაქტთან დაკავშირებით შეშფოთებას გამოთქვამს
გადახედვა
-
მიხეილ სარჯველაძე: "კანონსაწინააღმდეგო აქციის დროს პოლიციას აქვს უფლება გამოიყენოს საშუალებები, რომელიც იწვევს ცრემლდენას" მიხეილ სარჯველაძე: "კანონსაწინააღმდეგო აქციის დროს პოლიციას აქვს უფლება გამოიყენოს საშუალებები, რომელიც იწვევს ცრემლდენას"
გადახედვა
-
კობახიძე აცხადებს, რომ კონკრეტული ნივთიერება 2007 და 2009 წელს იქნა შეძენილი და პასუხისმგებლობა ეკისრება მერაბიშვილს და არა გომელაურს კობახიძე აცხადებს, რომ კონკრეტული ნივთიერება 2007 და 2009 წელს იქნა შეძენილი და პასუხისმგებლობა ეკისრება მერაბიშვილს და არა გომელაურს
გადახედვა
-
Black Friday საქართველოში — თიბისის როლი მომხმარებლის გამოცდილების გაუმჯობესებაში Black Friday საქართველოში — თიბისის როლი მომხმარებლის გამოცდილების გაუმჯობესებაში
-
სელფი მობაილი ქსელის სიახლეებს ახალი კამპანიით გვიყვება სელფი მობაილი ქსელის სიახლეებს ახალი კამპანიით გვიყვება
-
ნინო წილოსანი: "ჩახუნაშვილი მეცოდება კიდეც, ის არის დაზიანებული ფსიქიკის, არასწორ გარემოში გაზრდილი" ნინო წილოსანი: "ჩახუნაშვილი მეცოდება კიდეც, ის არის დაზიანებული ფსიქიკის, არასწორ გარემოში გაზრდილი"
გადახედვა
-
TI: ყულევის ნავთობგადამამუშავებელი ქარხანა საქართველოში რუსული ნავთობის რეალური ანდა ფიქტიური გადამუშავების და ექსპორტზე საქართველოს სახელით გატანის ალბათობას ზრდის TI: ყულევის ნავთობგადამამუშავებელი ქარხანა საქართველოში რუსული ნავთობის რეალური ანდა ფიქტიური გადამუშავების და ექსპორტზე საქართველოს სახელით გატანის ალბათობას ზრდის
გადახედვა
-
საქართველოს ბანკის პარტნიორმა კომპანია აგროჰაბმა ქუთაისში ახალი ფილიალი გახსნა საქართველოს ბანკის პარტნიორმა კომპანია აგროჰაბმა ქუთაისში ახალი ფილიალი გახსნა
კომენტარები