ათწლეულების განმავლობაში ადამიანები სელექციური გამრავლების შედეგად იღებდნენ ძაღლებისა და კატების ისეთ ჯიშებს, რომლებსაც სულ უფრო დიდი ზომის ნაკვთები ექნებოდათ. როცა კატებზე ვსაუბრობთ, ამის ნათელი მაგალითი თანამედროვე სპარსულისა და ეგზოტიკური მოკლებეწვიანის ბრტყელი, მრგვალი სახეებია. ეს ჯიშები, სავარაუდოდ, იმის შედეგია, რომ ადამიანები გაუცნობიერებლად ჩვილის მსგავს ნაკვთებს ანიჭებენ უპირატესობას, რაც, შესაძლოა, პირდაპირ კავშირში იყოს გამრავლების ჩვენეულ ინსტინქტებთან.

ადამიანებისთვის მსგავსი შტრიხები კი საყვარლად გამოიყურება, თუმცა ცხოველებისთვის ისინი მრავალი უარყოფითი შედეგის მომტანი შეიძლება გახდეს. ამგვარი ჯიშებისთვის სახასიათოა ბრტყელი, იგივე ბრაქიცეფალური სახე, რომელიც ჩვეულებრივ გამოიხატება მცირე ზომის დრუნჩით, ვიწრო სასუნთქი გზებით, ზედმეტად დანაოჭებული კანითა და ზედაპირული თვალის ბუდით. ამ ყველაფერს ჯანმრთელობის ისეთი პრობლემების გამოწვევა შეუძლია, როგორიც სუნთქვის გაძნელებაა. ხოლო ძაღლებში ის ისეთი ფატალური მდგომარეობების რისკებს ზრდის, როგორიც გადახურებაა.

რაც უფრო მრგვალსახიანი და დიდთვალებაა კატა, მით უფრო რთულია მისი ემოციების ამოცნობა

თუმცა ჯანმრთელობის პრობლემები ერთადერთი სირთულე არაა, რაც ზემოთ ჩამოთვლილმა მახასიათებლებმა შეიძლება გამოიწვიოს. ახალი კვლევის მიხედვით, ნორმაზე დიდი ნაკვთების ქონა, შესაძლოა, ნეგატიურად აისახოს ცხოველების ეფექტიანად კომუნიკაციისა და გამოხატვის უნარებზე.

მომრგვალებული ნაკვთების მქონე ჯიშებში შოტლანდიური ფოლდიც შედის.

ფოტო: Andrey Tairov / Shutterstock

კატების სახის გამომეტყველება იმის მიხედვით იცვლება, თუ რას გრძნობენ მოცემულ მომენტში. მათი სახე განსხვავებულად გამოხატავს შიშს, იმედგაცრუებას თუ ტკივილს. თუმცა, სახის ბუნებრივი ნაკვთების მკვეთრ ცვლილებას შეუძლია, მათ გამომეტყველებას სიცხადე დაუკარგოს.

თითქმის 2 ათასი კატის ფოტოს გაანალიზების შემდეგ აღმოჩნდა, რომ ბრაქიცეფალური სახის ტიპი ტკივილის მსგავს გამომეტყველებასთან ასოცირდება — მაშინაც კი, როცა ბრტყელსახიანი კატები სულაც არ განიცდიან ტკივილს. ეს განსაკუთრებით ნათლად ჩანდა შოტლანდიური ფოლდის შემთხვევაში, რომლის სახის ნაკვთები ტკივილის აღმნიშვნელ მიმიკას იმაზე მეტად გამოხატავდა, ვიდრე იმ შინაური მოკლებეწვიანი კატების სახე, რომლებიც რეალურად განიცდიდნენ ტკივილს.

ამას გარდა, გასათვალისწინებელია ის გარემოება, რომ სახეობების მიხედვით სახის ფორმათა მნიშვნელოვნად განსხვავებული ვარიაციები არსებობს. მაგალითად, სიამისა და აბისიანური ჯიშის კატებს ბრაქიცეფალურ კატებთან შედარებით უფრო ვიწრო და წაგრძელებული, დოლიქოცეფალური სახე აქვთ, ხოლო შინაური მოკლებეწვიანები უფრო პროპორციული, ანუ მეზოცეფალური თავის ფორმით გამოირჩევიან. კვლევის შედეგად აღმოჩნდა, რომ სახის ის ნაწილები, რომლებიც გამომეტყველებათა მიხედვით იცვლება, სახეობებს შორის მაშინაც კი განსხვავებულია, როცა მათი სახეები "ნეიტრალურ პოზიციაშია". აქედან გამომდინარე, ეფექტიანი კომუნიკაციის პრობლემა, შესაძლოა, მხოლოდ ბრტყელსახიან კატებს არ ჰქონდეთ.

კატები ემოციებს ქცევისა და სხეულის პოზების გარდა მიმიკებითაც გამოხატავენ.

ფოტო: Tatyana Eremina / Unspash

კვლევის მიგნებები აჩვენებს, რომ ჩვენ მხოლოდ ცხოველების საყვარელი და ჩვილის მსგავსი სახე კი არ გვხიბლავს, არამედ, პოტენციურად — მათი დაუცველი, დაჩაგრული და გასაჭირში მყოფი გამომეტყველებაც. სამწუხაროდ, ჩვენი შინაური ცხოველებისთვის ეს იმას ნიშნავს, რომ ჩვენ ისევ გავაგრძელებთ — მეტიც, წავახალისებთ — ისეთი სახეობების გამრავლებას, რომლებსაც ჯანმრთელობის სერიოზულ პრობლემებთან გამკლავება მოუწევთ. ამას კი ჩვენთან — და, შესაძლოა, სხვა ცხოველებთან — კომუნიკაციის გართულების პრობლემაც ერთვება.

ასეთი კატები საბოლოოდ, შესაძლოა, ჩვენგან იმაზე უფრო მეტ ყურადღებას იღებდნენ, ვიდრე თავად ისურვებდნენ, რადგან მათი გარეგნობა მათზე ზრუნვის სურვილს აღგვიძრავს. მეორე მხრივ, შეიძლება გამოგვრჩეს ის მომენტები, როცა ისინი რეალურად განიცდიან ტკივილს, რადგან მათ ჩვეულებრივ მდგომარეობასა და ტკივილის განცდის გამოხატვას შორის განსხვავებას ვერ აღვიქვამთ. ასეთ შემთხვევაში უკეთესი იქნება, თუ მათი გრძნობების გასაგებად სახის გამომეტყველების ნაცვლად ქცევასა და სხეულის პოზიციებს მივაქცევთ ყურადღებას.

პოტენციურად ესეც პრობლემატურია, რადგან ჩვენ შინაური ცხოველების სხვა ისეთი ფიზიკური მახასიათებლებიც გვაქვს შეცვლილი, როგორიცაა სხეულის ზოგადი ზომა და ფორმა და კიდურებისა და კუდის სიგრძე. სავარაუდოდ, ეს პრობლემები მხოლოდ კატებში არ გვხვდება, რადგან სხვა შინაურ სახეობებშიც, განსაკუთრებით ძაღლებში, მსგავსი სელექციური გამრავლების მეთოდი სწორედაც გარეგნული მახასიათებლების შეცვლის მიზნით გამოიყენება.

როგორ უნდა მოვიქცეთ კატის აყვანისას

შინაური ცხოველების კომპანიონობის მნიშვნელობა იმდენად ღირებული არასდროს ყოფილა, როგორც დღეს. მსოფლიოს სხვადასხვა წერტილში მათ გასხვისებაზე პასუხისმგებელი ისეთი წყაროები, როგორებიცაა თავშესაფრები და რეგისტრირებული სელექციონერები, პანდემიის პერიოდში ცხოველთა აყვანის მსურველებს ვერ აუდიან.

პანდემიის პერიოდში კნუტების პოპულარობა საგრძნობლად გაიზარდა.

ფოტო: Zetong Li / Unsplash

მომლოდინეთა სიების დაგრძელებამ და შინაური ცხოველის აყვანის ისეთი მსურველების ზრდამ, რომლებიც მათ დიდი ფიქრის გარეშე, იმპულსურად ყიდულობენ, ზოგს უბიძგა, ახალი კომპანიონი ნაკლებად სანდო წყაროებისგან შეეძინა.

ამის პარალელურად, სელექციურ ჯიშებზე მაღალი ფასები კვლავ ნარჩუნდება და მათზე მოთხოვნაც არ იკლებს. თუმცა უნდა გვახსოვდეს, რომ თუ ნამდვილად გვინდა შინაური ცხოველის ყოლა, ამის სრულიად უფასოდ გაკეთება შეგვიძლია. დღეისათვის უამრავი პატარა უსუსური კნუტი და ლეკვი იბრძვის გადარჩენისთვის ქუჩაში. მათ ჩვენგან მხოლოდ საკვები და ცოტა სითბო სჭირდებათ, სანაცვლოდ კი მზად არიან, მთელი ცხოვრება გვიერთგულონ და წარმოუდგენლად დიდი სითბო და სიყვარული გვაჩუქონ.

კვლევა აჩვენებს, რომ კარგად უნდა დავფიქრდეთ, სანამ კონკრეტული ჯიშის კატას ან ძაღლს ავარჩევთ. თუ მყარად გადაწყვეტილი გაქვთ, რომ შინაური ცხოველი სელექციონერისგან უნდა შეიძინოთ, გამოიკვლიეთ მისი სანდოობა და დარწმუნდით, რომ ცხოველი რაიმე ქრონიკული დაავადებით არ იტანჯება.

საკომუნიკაციო თვალსაზრისით, უკეთესი იქნება, თუ თავს აარიდებთ ისეთი ჯიშის შინაური ცხოველების აყვანას, რომლებსაც გადაჭარბებულად დიდი ნაკვთები აქვთ — მათ შორის ძალიან ბრტყელი ან მოგრძო სახე. აგრეთვე საფრთხილოა მინიატურული ჯიშებიც, რომლებსაც მოკლე ფეხები ან კუდი აქვთ.

მათთვის კი, რომლებსაც უკვე ჰყავთ ამ ჯიშის შინაური ცხოველი, მნიშვნელოვანია, იმ პოტენციური საფრთხეების შესახებ ყველაფერი იცოდნენ, რომლებიც მათ ოთხფეხა მეგობრებს ადამიანებთან და სხვა ცხოველებთან ურთიერთობისას შეიძლება წარმოეშვათ. ისინი ასევე მეტად ყურადღებით უნდა ეცადონ, სწორად ამოიცნონ ცხოველების ქცევა და მიმიკები.