დავიწყოთ ევროინტეგრაციაზე საუბრით. ნაცონალური მოძრაობა აპირებს კონკრეტული ნაბჯების გადადგმას ევროკავშირთან ინტეგრაციის დასაჩქარებლად შემდეგ ოთხ წელიწადში? თუ აპირებთ ხელისუფლებაში ყოფნის შემთხვევაში წევრობის აპლიკაციის მომზადებას?

ამ ბოლო პერიოდში, განსაკუთრებით, 2016 წლიდან ასოცირების ხელშეკრულების, პრაქტიკულად, არც ერთი სეგმენტური ნაწილი არ შეთანხმებულა. საჭიროა ჰარმონიზაცია, კანონმდებლობის გაწერა.

მთელი რიგი ვალდებულებები გვაქვს ყველა მიმართულებით, იქნება ეს სოფლის მეურნება, განათლება თუ სხვა. რამდენადაც ჩვენთვის ცნობილია, საერთაშორსო პარტნიორების მხრიდან, ვიცით რომ ეს ვალდებულებები არ შესრულებულა.

ჩვენი ეკომიკური გეგმის ერთ-ერთი მთავარი მიმართულება თავისუფალი ეკონომიკური ზონების შექმნაა, სადაც ვალუტა იქნება მიმოქცევაში. ჩვენ შეთანხმება დავდეთ სხვადასხვა პარტიასთან, რომელიც ლარის დასტაბილურებისთვის სხვადასხვა მექანიზმის შემოღებას გულისხმობს. მიგვაჩნია, რომ უნდა იყოს თავისუფალი ეკონომიკური ზონები, სადაც დოლარიც და სხვა ვალუტაც მიმოქცევაში იქნება.

ინვესტიციების გაზრდა ყველაზე მნიშვნელოვანია ჯანსაღი ეკონომიკური პოლიტიკისთვის, რაც გულისმობს, პირველ რიგში, თავისუფალ სასამართლოს. საერთაშორისო არბიტრაჟი აქტიურად უნდა იყოს ჩართული ამ კუთხით.

როგორ ფიქრობთ, საქართველომ ევროკავშირში გაწევრიანებაზე უნდა იფიქროს დამოუკიდებლად თუ მოლდოვასა და უკრაინასთან ერთად?

ჩვენ აღმოსავლეთ პარტნიორობის გეგმას მივეკუთვნებით, ამიტომ სინქრონული მოქმედებები ძალიან მნიშვნელოვანია. აუცილებლად უნდა აღინიშნოს, რომ ბოლო წლების მანძილზე, სამწუხაროდ, ჩვენი სახელმწიფო პოლიტიკის შედეგად, უკრაინასთან ნამდვილად გაურესებულია ურთიერთობები.

უკრაინა ჩემთვის არ არის შორეული სახელმწიფო და ზუსტად ამ კონტექსტში მინდა ვთქვა — იმის მაგივრად, რომ სინქრონიზაცია იყოს NATO-ში გაწევრიანების, ახალი სტანდარტების, ასოცირების შესრულების კუთხით, ურთიერთოები გართულებულია და ეს ვიცი ჩემი უკრაინელი მეგობრებისგანაც.

ეს ურთიერთობები ქართულმა ოცნებამ შიდა პოლიტიკურ რიტმს გადააყოლა. ჩვენ სანქციების პაკეტსაც არ შევუერთდით ყირიმის ანექსიის შემდეგ. ეს უნდა გამოსწორეს.

რომელიმე ქვეყანას ან ევროკავშირის რომელიმე აქტორს თუ განიხილავთ ჩვენი ინტეგრაციის განსაკუთრებულ მხარდამჭერად?

ჩვენ ვართ სახალხო პარტიის პარტნიორები. გარდა ამისა, ბალტიისპირეთის ქვეყნები, ასევე სკანდინავიის ქვეყნები არიან ჩვენი ძალიან აქტიური მხარდამჭერები, ისინი ყოველთვის მნიშვნელოვან მხარდაჭერას გვიცხადებენ, არა მხოლოდ ინტეგრაციის, არამედ არაღიარების პოლიტიკის მიმართულებით.

როგორ წარმოგიდგენიათ NATO-ში ინტეგრაციის დაჩქარება?

მოსახლეობის 80 პროცენტზე მეტი ემხრობა იმას, რომ ჩვენ ვიყოთ ჩრდილოატლანტიკური ალიანსის და ევროკავშირის ნაწილი, ეს ძალიან მნიშვნელოვანია. მაგრამ NATO-ში ინტეგრაციისთვის უნდა ვაკმაყოფილებდეთ თანამედროვე დემოკრატიის და ცივილიზაციის სტანდარტებს, რომელიც გულისხმობს კანონის უზენაესობას, ინვესტიციების დაცვას, კორუფციის აღმოფხვრას, მართლმსაჯულებისა და სასამართლო სისტემის დამოუკიდებლობას.

რას ფიქრობთ ოკუპირებულ რეგიონებთან ურთიერთობაზე? მათ შორის გადაადგილების და ვაჭრობის თავისუფლებაზე?

პირველი, რაც უნდა მოხდეს — გაგრძელდეს არაღიარების პოლიტიკა. მე მოვისმინე ერთი არასამთავრობო ორგანიზაციის კრიტიკა იმასთან დაკავშირებით, რომ თურმე პარტიებს არ აქვთ მიდგომა ოკუპირებულ ტერიტორიებთან მიმართებაში. მე არ დავეთანხმებოდი ამას — ჩვენი პარტიის მიდგომა არსებობდა ჯერ კიდევ ვარდების რევოლუციის შემდეგ, 2012 წლამდე, რაც ეფუძნებოდა ძალიან მნიშვნელოვან პრინციპებს, მათ შორის, საერთაშორისო ფორმატის გაძლიერებას და მაღალ კონტექსტში აყვანას, მაგალითად, ნორმანდიის ფორმატი, როგორიც არის უკრაინასთან მიმართებაში.

ჟენევის ფორმატი, პარალელურად, კიდევ უფრო უნდა გაძლიერებულიყო და სხვა კონტექსტში გადასულიყო ყირიმის ოკუპაციის შემდეგ.

არაღიარების პოლიტიკის შემდეგ, მნიშვნელოვანია საქართველოს დემოკრატია და განვითარება, მათ შორის, კორუფციის დამარცხება და ეკონომიკურად მიმზიდველი გარემო.

ზოგადად, რუსეთთან პირისპირ, ჩვენი პარტნიორების გარეშე დარჩენა ყოველთვის იქნება წამგებიანი პოზიცია.

ჩვენ ვაპირებთ, საერთაშორისო ფორმატები კიდევ უფრო გაძლიერდეს.

თქვენი აზრით, ბიუჯეტის რა ნაწილი უნდა იხარჯებოდეს თავდაცვაზე და ეს თანხა კონკრეტულად რაზე უნდა იყოს განაწილებული? რას ფიქრობთ სავალდებულო სამხედრო სამსახურზე?

უმნიშვნელოვანესად მიმაჩნია NATO-ს ერთ-ერთი სტანდარტის შესრულება, თავდაცვისუნარიანობის ამაღლება.

ნელ-ნელა ქვეყანა უნდა გავიდეს საკონტრაქტო სამსახურზე და პროფესიონალურ ჯარზე, რომელიც იქნება მყარი ფუნდამენტი, მათ შორის, NATO-ს სტანდარტების შესრულებისას, ეს უნდა მოხდეს შეთანხმებულად ჩვენს პარტნიორებთან.

რაც შეეხება სხვა ხარჯებს, იმ შემთხვევაში, თუ მოხვალთ ხელისუფლებაში, როგორი იქნება ადმინისტრაციული ხარჯების გადანაწილება? როგორ აპირებთ სამუშაო ადგილების შექმნას და რას ფიქრობთ გადასახადების შემცირებაზე?

კვლევებს თავი რომ დავანებოთ, ძალიან ბევრს დავდივართ ადამიანებთან და მათი მთავარი პრობლემა არის სიღარიბე და უმუშევრობა. მილიონზე მეტი ადამიანია სოციალურ დაუცველთა ბაზაში.

ჩვენი პარტიის პროგრამაშია გადასახადების შემცირება. ნელ-ნელა ერთი გადასახადის ქვეყანა უნდა გახდეს საქართველო, მაგრამ ეს უნდა იყოს გაწერილი 4 წელზე, იმიტომ, რომ ბიზნესში უფრო მეტი ფული აკუმულირდეს, რაც შექმნის საშუალებას, უფრო მეტი სამუშაო ადგილები შეიქმნას. ძალიან მნიშვნელოვანია ინვესტიციების მოზიდვაც, რაზეც გვიმუშავია. ჩვენ, ასევე, პარტიებთან ხელი მოვაწერეთ შეთანხმებას, რომ მთავრობა არ იყოს გაბერილი და იყოს 20 პროცენტი მთლიანი შიდა პროდუქტის. ანუ ეკონომიკის რეფორმა გულისხმობს იმას, რომ მაქსიმალურად შემცირდეს გადასახადები, მაქსიმალურად შემცირდეს ბიუროკრატია, მაქსიმალურად გაიმართოს ელექტრონული სისტემა.

მნიშვნელოვან პროგრესს მოგვიტანს ანაკლიის პორტის მშენებლობა, ლაზიკის და თავისუფალი ეკონომიკური ზონის შექმენა, კორუფციული ელემენტების მოსპობა. მე ვემხრობი იმასაც, რომ მომოქცევაში იყოს საერთაშორისოდ აღიარებული ვალუტა, მაგალითად დოლარი.

რას ფიქრობთ სახელმწიფოს ჩარევაზე ეკონომიკაში? რა დოზით უნდა ერეოდეს?

ჩემი დამოკიდებულებაა, რომ რაც უფრო ნაკლებად ჩაერევა სახელმწიფო ზოგადად, მით უკეთესი. თავისუფალი ბაზარი დაარეგულირებს ყველაფერს

. ჩვენი პარტია, პროგრამის გათვალისწინებით, უფრო მემარჯვენე-ცენტრისტულია, მაგრამ ნელ-ნელა უნდა შევქმნათ თავისუფალი ეკონომიკური ფორმულა. როდესაც ეკონომიკა გაიზრდება, რა თქმა უნდა, შემოვა ინვესტიციები და თავისუფალი სასამართლო დაიცავას საკუთრების უფლებას.

რაც შეეხება მართლმსაჯულებას, აქ რა პრობლემებს ხედავთ, მოსამართლეების ჩამოყვანაზე რას ფიქრობთ და ნაფიც-მსაჯულთა ინსტიტუტზე? მათ უნდა ჰქონდეთ სისხლის სამართლის ყველა საქმის განხილვის უფლება?

სასამართლო იყო ჩვენი მთავარი პრობლემა. მიმუშავია ჩვენი ქვეყნის მართმსაჯულების სისტემაში, მათ შორის პოლიციის, კრიმინალური იუსტიციის, მაგრამ მიმაჩნია, რომ მართმსაჯულების კუთხით თავისუფალი სასამართლო ვერ შედგა. თუ პირველ წლებში მოგვარდა კორუფციის პრობლემა, სასამართლო ვერ განთავისუფლდა პოლიტიკური მანიპულაციებისგან, რაც წარმატებით გადმოიტანა ქართულმა ოცნებამ.

უცხოელი მოსამართლეების მოწვევას ვემხრობი, რადგან მაღალი ნდობა ექნებათ უზენაეს სასამართლოში. რა თქმა უნდა, საქართველოშიც არის ძალიან ბევრი კარგი იურისტები.

რაც შეეხება ნაფიცმსაჯულთა სისტემას, სისხლის სამართლის ყველა საქმე უნდა განიხილონ, კერძო არბიტრაჟის როლიც უნდა გავაძლიეროთ და იუსტიციის საბჭოს რეფორმა უნდა გაძლიერდეს.

მე სავსებით არ ვედობი ამ სასამართლოს. საქართველოში არ ცხოვრობს ადამიანი, რომელიც ამ სასამართლოს ენდობა. რაც შეეხება კრიმინალური იუსტიციის სხვა რეფორმას, პოლიციის რეფორმაზე ჩემი პოზიცია იცით — მინისტრი არ უნდა ერეოდეს არავითარ ოპერატიულ საგამოძიებო საქმიანობაში და ეს იქნება პირველი, რასაც გავაკეთებ პარლამენტში.

გარდა ამისა, პოლიციის უფროსი კონკურსის წესით უნდა ავირჩიოთ და ყველა პოლიციელს სახელმწიფოსთან 5 წლიანი კონტრაქტი უნდა ჰქონდეს, რაც მათ დაიცავს უკანონო დავალებების შესრულებისგან. მიმაჩნია, რომ ჩვენს ქვეყანაში ეს მიღწევადია.

უნდა შეიქმნას ანტიკორუფციული ბიურო, ანტიკორუფციული პროკურატურა, საზედამხედველო და კონტრდაზვერვა, რომელიც, შესაძლებელია, შევიდეს შინაგან საქმეთა სამინისტროში ან იყოს დამოუკიდებელი სააგენტო, რომელზეც პასუხისმგებლობას აიღებს პრემიერი, პარლამენტის კონტროლის ქვეშ.

როგორი უნდა იყოს განათლების სისტემა?

სკოლა უნდა გათავისუფლდეს, განათლების სამინისტროს ფუნქციები უნდა შეიკვეცოს. ხარისხის ცენტრები და რეგულაციები უნდა გაუქმდეს. სკოლა უნდა იყოს ავტონომიური, დირექტორი უნდა ინიშნებოდეს სამელთვალყურეო საბჭოთი.

მასწავლებლების, სკოლების ჩარევა ადმინისტრაციულ სისტემაში სრულიად წარმოუდგენელია, საერთოდ არ უნდა ეხებოდეთ ეს მათ, სკოლა უნდა წყვეტდეს რას ასწავლის, როგორ ასწავლის, რა სახელმძღვანოლოებით იქნება. საბჭოთა სისტემა უნდა გამოიდევნოს სკოლებიდან.

ჩვენ ვემხრობით ვაუჩერულ სისტემას. მაგალითად, მივცეთ ვაუჩერი მშობელს და მან გადაწყვიტოს, კერძო სკოლაში წაიყვანს ბავშვს თუ საჯაროში, რაც გაზრდის კონკურენციას საჯარო და კერძო სკოლებს შორის. ახლა ყველა კვლევით დასტურდება, რომ მომავალი თაობის ანალიტიკური და ტექნოლოგიური განვითარება არის დაბალ დონეზე. ვემხრობი სრულ ავტონომიას უმალეს სასწავლებლებში.

ადამიანის უფლებების მიმართულებით რომელ ძირითად პრობლემებს გამოყოფდით?

უმცირესობების მაქსიმალური ინტეგრაციაა აუცილებელი. ჩვენი ქვეყანა ყოველთვის გამოირჩეოდა ამ კუთხით. საჭიროა მათი ინტეგრაცია ყველა სახელმწიფო სტურქტურაში.

გახსოვთ, ალბათ, ჩვენ გვქონდა სისტემა, რომელსაც მეც ვკურირებდი, როგორც განათლების მინისტრი — სახელმწიფო ენის სწავლება იყო გაძლიერებული, რამაც ხელი შეუწყო ძალიან ბევრ ახალგაზრდას, რომ საქართველოში მიეღოთ განათლება. მე ვემხრობი მათ სახელმწიფო სტურქტურებში დასაქმებასაც.

რა აზრის ხართ გენდერულ კვოტებზე?

ჩვენმა პარტიამ გენდერულ კვოტირებას მხარი დაუჭირა. რომ ვთქვა, ეს არის საკმარისი ნორმა ქალთა ჩართულობისთვის-მეთქი, მოგატყუებთ, ასე არ მგონია, მაგრამ მიმაჩნია, რომ საჭირო ნორმაა. ადგილობრივი თვითმმართველობის დონეზე თვალი რომ გადავავლოთ, ქალები საერთოდ არ არიან, რეგიონებში განსაკუთრებით.

წაიკითხეთ ასევე:

• ეკონომიკა, მართლმსაჯულება, კვოტები, სექსუალური შევიწროება — ინტერვიუ ზურაბ ჯაფარიძესთან
• ევროინტეგრაცია, ოკუპირებული რეგიონები, ეკონომიკა — ინტერვიუ გიორგი ვაშაძესთან
• ოკუპაცია, ევროინტეგრაცია, გენდერული კვოტები — ინტერვიუ ელენე ხოშტარიასთან
• ეკონომიკა, ოკუპაცია, საგარეო კურსი, საპატრიარქოს დაფინანსება — ინტერვიუ ბადრი ჯაფარიძესთან