ჭონა — მივიწყებული სააღდგომო ტრადიცია, რომელსაც ბავშვები იხსენებენ
ძველად, საქართველოს სოფლებსა და ქალაქებში აღდგომა დღეს რამდენიმე კაცი ერთად იკრიბებოდა, სოფელში თითოეულ ოჯახს ჩამოუვლიდა და ლოცავდა — ამას ჭონაობას უწოდებდნენ. მეჭონეები საჭონაო საგალობლით ქრისტეს აღდგომას ულოცავდნენ მართლმადიდებელ მრევლს. ეს ტრადიცია სოფლების უმეტესობაში მიივიწყეს, ნაწილში კი ბავშვების სახალისო მსვლელობდ იქცა.
ანა, ლიზი, გიორგი, ზური, მარიამი, ზუკა და ნანიკო ჭონაზე წელს პირველად წავიდნენ. სიტყვის მნიშვნელობა ზუსტად არ ესმით, თუმცა იციან, რომ მსვლელობა აღდგომის ხუთშაბათიდან შაბათის ჩათვლით უნდა მოაწყონ.
8 წლის ლიზი გვიხსნის, რომ "ამ დროს მთავარია ისე გამოიყურებოდე, რომ არავინ გიცნოს":
"მთავარია, სასაცილო და უცნაური ჩაცმულობა ჰქონდეს. ამიტომ ჩავიცვი დედას ძველმანები, თავზე ფერადი კაშნე შემოვიხვიე და ლოყაზე ხალი დავიხატე. ვეცადე, რომ არავის ვეცნე, მაგრამ მგონი, მაინც ყველა მიხვდა, ვინ ვიყავი".
საჭონაო მსვლელობა ყოველთვის ღამით იმართება. თუ უცნაურ სამოსში, შავად შეღებილი ბავშვების ჯგუფი ეზოს კარს შემოგიღებთ და სიმღერა-გალობით კვერცხის მიცემას გთხოვთ, უარით არასდროს უნდა გაისტუმროთ, პირიქით, კარი უნდა გაუღოთ და მათ მიერ სპეციალურად მომზადებულ სიმღერებსაც უნდა მოუსმინოთ.
"ძალიან დიდი ხანი ვემზადებოდით. ჩემმა ბიძაშვილმა სიმღერები და ლექსები გვასწავლა. ცეკვაც მოვამზადეთ, გვინდოდა, რომ ყველას მოვწონებოდით და კარგ განწყობაზე დაგვეყენებინა", — ამბობს 8 წლის ანა.
9 წლის გიორგის თქმით, სპეციალურად ჭონისთვის დოლზე დაკვრა ისწავლა და ცეკვაც მოამზადა, მამის ტანსაცმელში გამოეწყო და წვერიც დაიხატა:
"ყველაზე მეტად მაინტერესებდა ჩემი ხასიათი, თუ როგორი ვიქნებოდი და გავამხიარულებდი თუ არა სხვებს. ერთმა ოჯახმა კარი არ გაგვიღო და ძალიან ძალიან დაგვწყდა გული. ვეძახდით, "ნუ გაგვიშვებთ ცარიელიო", მაგრამ მაინც არ გამოვიდნენ".
ბავშვები ამბობენ, რომ ჭონაობის დროს მთავარია იყო მხიარული, ბევრი იცეკვო და იმღერო, არ დაიღალო და მასპინძლებს მადლობა უთხრა მოცემული კვერცხისთვის.
"ძალიან ბედნიერი ვარ, ასეთი სახალისო ჯერ არაფერი გაგვიკეთებია. შემდეგ წელსაც აუცილებლად წავალთ და უფრო კარგად ვისწავლით ჭონის სიმღერებს", – ამბობს 10 წლის ზური.
ჭონაობის ტრადიცია
ეთნოლოგი ნინო აბაკელია რადიო თავისუფლებასთან ამბობს, რომ ჭონას აღდგომით გამოწვეული სიხარულის გამოხატვის გარდა, გლეხებისთვის საგანგებო მნიშვნელობა ჰქონდა. ამ რიტუალის კარგად შესრულებას ისინი ბარაქიან წელიწადს და სურვილების აღსრულებას უკავშირებდნენ. ჭონის მომღერლებს რომ ხშირად დიდი გზის გავლა უწევდათ, ამას ეს ლექსიც ადასტურებს:
"ქვემოთ ქართლიდან წამოველ, შემოვიარე დვირიო, აწყვრამდის უზმო ვიარე, იქ დავიბანე პირიო. ნინომ რომ კვერცხი შეღება, ის არის შობის პირიო".
ჭონაობა ყველა კუთხეში განსხვავებულია. მაგალითად, მესხეთში მეჭონეები სალამურზე უკრავდნენ, ჭონას მონაწილეები ამ დროს ცეკვა-თამაშს, ჭიდაობას მართავდნენ. მეჭონეები ყოველი სახლის წინ ჩერდებოდნენ და მღეროდნენ:
"ჭონას დავალთ მადლობითა, ღმერთი თქვენის წყალობითა,
ლოცვას ღამიან მოისმენთ ქრისტე ღმერთის ბრძანებითა,
ლიტანიას შემოვუვლით სამთელ კელაპტარებითა,
გარდამოხსნას დასცქერიხართ თქვენი კეთილ თვალებითა".
როცა სიმღერას დაამთავრებდნენ, სახლის ბანიდან თოკით კალათას ჩაუშვებდნენ და ისევ აგრძელებდნენ:
"ალათასა, ბალათასა, ჩამოვკიდავ კალათასა, ერთი კვერცხი ჩვენ მოგვეცი, ღმერთი მოგვცემს ბარაქასა".
ამ დროს დიასახლისი კალათაში წითელ კვერცხებს ჩაალაგებდა და მეჭონეებიც სხვა ოჯახის ბანზე გადადიოდნენ.
მეჭონეების ხელცარიელი გაშვება ცუდის ნიშანია. ყველა ცდილობს, მახარობლები დაააჩუქროს, ზოგი ტკბილეულითა და კვერებით უმასპინძლდებოდა, თუმცა ყველაზე ხშირად მეჭონეების გუნდს კვერცხებით ასაჩუქრებენ.
-
გადახედვავცხოვრობთ თუ არა სიმულაციაში — მეცნიერის თქმით, მან ამის მტკიცებულებას მიაგნო ვცხოვრობთ თუ არა სიმულაციაში — მეცნიერის თქმით, მან ამის მტკიცებულებას მიაგნო
-
გადახედვამეცნიერებმა ალმასი სულ რაღაც 150 წუთში შექმნეს მეცნიერებმა ალმასი სულ რაღაც 150 წუთში შექმნეს
-
გადახედვაLIO with ILA — ქართული მუსიკალური პროექტი, რომლის სიმღერა პროტესტის ჰიმნად იქცა LIO with ILA — ქართული მუსიკალური პროექტი, რომლის სიმღერა პროტესტის ჰიმნად იქცა
-
გადახედვა126 სამოქალაქო და მედიაორგანიზაცია ხელისუფლებასთან თანამშრომლობას წყვეტს 126 სამოქალაქო და მედიაორგანიზაცია ხელისუფლებასთან თანამშრომლობას წყვეტს
-
-
გადახედვაჰაბლის მონაცემებში 1000-ზე მეტი ახალი ასტეროიდი აღმოაჩინეს ჰაბლის მონაცემებში 1000-ზე მეტი ახალი ასტეროიდი აღმოაჩინეს
-
გადახედვაშსს-მ დააკავა პირი, რომელმაც გარდაბანში თანასოფლელი მოკლა შსს-მ დააკავა პირი, რომელმაც გარდაბანში თანასოფლელი მოკლა
-
გადახედვამანჯგალაძე: მინდა იცოდეს ყველამ, ვინც აპირებს 29 აპრილის აქციაზე მისვლას, ეს არ არის უბრალოდ თბილისში გასეირნება, ეს არის ღალატში თანამონაწილეობა მანჯგალაძე: მინდა იცოდეს ყველამ, ვინც აპირებს 29 აპრილის აქციაზე მისვლას, ეს არ არის უბრალოდ თბილისში გასეირნება, ეს არის ღალატში თანამონაწილეობა
-
გადახედვანიკა გვარამია : სრული კატასტროფა — რუსული კანონის გამო, ევროპარლამენტი საქართველოსთან უვიზო მიმოსვლის გადახედვას ითხოვს ნიკა გვარამია : სრული კატასტროფა — რუსული კანონის გამო, ევროპარლამენტი საქართველოსთან უვიზო მიმოსვლის გადახედვას ითხოვს
-
გადახედვათვითმკვლელობამდე მიყვანის და ადევნების ფაქტებზე ერთ პირს ბრალდება წარედგინა თვითმკვლელობამდე მიყვანის და ადევნების ფაქტებზე ერთ პირს ბრალდება წარედგინა
-
გადახედვა"ლგბტ პროპაგანდის ამკრძალავი" კანონის გამო, რუსეთში პაზოლინის ბიოგრაფიულ წიგნის ნაწილს ცენზურა დაადეს "ლგბტ პროპაგანდის ამკრძალავი" კანონის გამო, რუსეთში პაზოლინის ბიოგრაფიულ წიგნის ნაწილს ცენზურა დაადეს
-
გადახედვაჯო ბაიდენმა TikTok-ის აკრძალვის კანონპროექტს ხელი მოაწერა ჯო ბაიდენმა TikTok-ის აკრძალვის კანონპროექტს ხელი მოაწერა
-
გადახედვატროლები და ბოტები: როგორ გამოვააშკარაოთ ყალბი პროფილები — ინტერვიუ ანი ქისტაურთან ტროლები და ბოტები: როგორ გამოვააშკარაოთ ყალბი პროფილები — ინტერვიუ ანი ქისტაურთან
-
გადახედვავენეციაში შესასვლელად €5 უნდა გადაიხადოთ ვენეციაში შესასვლელად €5 უნდა გადაიხადოთ
-
გადახედვადააკავეს საქართველოს 4 მოქალაქე, რომლებმაც ევროკავშირის ქვეყნების ბიბლიოთეკებიდან ძვირადღირებული წიგნები მოიპარეს დააკავეს საქართველოს 4 მოქალაქე, რომლებმაც ევროკავშირის ქვეყნების ბიბლიოთეკებიდან ძვირადღირებული წიგნები მოიპარეს
-
-
გადახედვარამ გამოიწვია ათენის ცის გასაოცარი მოწითალო შეფერილობა რამ გამოიწვია ათენის ცის გასაოცარი მოწითალო შეფერილობა
-
გადახედვაემა სტოუნს უნდა, თავისი ნამდვილი სახელი დავუძახოთ ემა სტოუნს უნდა, თავისი ნამდვილი სახელი დავუძახოთ
-
გადახედვახატია დეკანოიძე: 29 აპრილს იქნება აქცია "რუსული მარში" რუსული კანონის დასაცავად ხატია დეკანოიძე: 29 აპრილს იქნება აქცია "რუსული მარში" რუსული კანონის დასაცავად
-
გადახედვაროგორი ამინდი იქნება საქართველოში უქმეებზე როგორი ამინდი იქნება საქართველოში უქმეებზე
-
კომენტარები