ნობელი ლიტერატურაში — ვის უწინასწარმეტყველებენ წელს გამარჯვებას
2024 წლის ნობელიანტების გამოცხადება დაიწყო. ფიზიოლოგიისა და მედიცინის, ფიზიკის და ქიმიის შემდეგ, 10 ოქტომბერს ჯერი ლიტერატურაზე მიდგება. ეს კატეგორია, როგორც წესი, ყველაზე განხილვადია ხოლმე: ცერემონიამდე თვეებით ადრე იწყება ვარაუდების გამოთქმა, ვინ შეიძლება მიიღოს ერთ-ერთი ყველაზე პრესტიჟული პრემია ამ დარგში.
ვარაუდები მოგვიანებით ფსონებად იქცევა და უკვე ბუმქეიკერების რეიტინგი ხდება განხილვის თემა. ასეა ამჯერადაც: მართალია, გამარჯვებულის ვინაობა ხშირად ყველას გაოცებულს ტოვებს, მაგრამ ეს რეიტინგები მაინც საგულისხმოა და ბევრს ამბობს მსოფლიოში მკითხველების მოლოდინებზე.
აი, როგორ გამოიყურება ბუქმეიკერების წლევანდელი პროგნოზი.
ცან შიე
ბუქმეიკერების რეიტინგის სათავეში ჩინელი ავანგარდისტი მწერალი და კრიტიკოსი ცან შიეა, რომლის ნამდვილი სახელიც დენ შიაუჰუა არის. 1953 წელს დაბადებული შიე ბუკერის საერთაშორისო პრემიის გრძელ სიაში ორჯერ მოხვდა: ერთხელ რომანით სიყვარული ახალ ათასწლეულში, მეორედ კი პროზაული კრებულით მე ბარაკებში ვცხოვრობ. შიეს დაწერილი აქვს მემუარებიც, სადაც იხსენებს, როგორ დევნიდნენ მის ოჯახს მას შემდეგ, რაც მამამისი კომუნისტურმა პარტიამ მემარჯვენედ გამოაცხადა.
შიეს დღეს ჩინური ექსპერიმენტული მწერლობის ყველაზე თვალსაჩინო წარმომადგენლად მიიჩნევენ. თუკი იგი მართლაც მიიღებს ნობელს, ამ პრემიის მე-18 ქალი ლაურეატი და მესამე ჩინელი გამარჯვებული გახდება.
ჰარუკი მურაკამი
ცან შიეს ბუქმეიკერების რეიტინგში ფეხდაფეხ მიჰყვება კიდევ ერთი აზიელი მწერალი, ჰარუკი მურაკამი. მურაკამი ყველა დროის ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული იაპონელი ავტორია, რომლის წიგნები მსოფლიოში 50 ენაზეა თარგმნილი და მილიონობით ეგზემპლარადაა გაყიდული. ავტორის ყველაზე გახმაურებულ რომანებს შორისაა ნორვეგიული ტყე, კაფკა პლაჟზე, მოსამართი ჩიტის ქრონიკები და ტრილოგია 1Q84.
შემოქმედების ჟანრობრივი მრავალფეროვნებით ცნობილი ჰარუკი მურაკამის ტექსტებს ხშირად არაერთგვაროვანი გამოხმაურება მოჰყვებოდა ხოლმე და მწერალს "არაიაპონურობაში" ადანაშაულებდნენ. თავად მურაკამისაც აღუნიშნავს, რომ იაპონურ ლიტერატურულ წრეში ყოველთვის გარიყულად გრძნობდა თავს.
მარგარეტ ეტვუდი
სიაში მომდევნო კანადელი მწერალი მარგარეტ ეტვუდია. ეტვუდი, რომელსაც ყველაზე მეტად დისტოპიური რომანით მხევლის წიგნი იცნობენ, ბუქმეიკერების პროგნოზში თითქმის ყოველ წელსაა. მეტიც, როცა 2017 წელს ნობელის პრემია ლიტერატურაში კაზუო იშიგუროს ერგო, მან ეტვუდს მოუბოდიშა. მჯერა, რომ ძალიან მალე მიიღებს ამ პრემიასო, დაამატა იშიგურომ.
84 წლის ეტვუდის სხვა ცნობილ წიგნებს შორისაა ორიქსი და კრეიკი, ბრმა მკვლელი და პენელოპიადა — ყველა მათგანი ქართულადაცაა ნათარგმნი. ავტორს ასევე გამოცემული აქვს პროზაული და პოეტური კრებულები, საბავშვო და გრაფიკული რომანები და არამხატვრული ტექსტები. არაერთი პრესტიჟული პრემიის მფლობელი ეტვუდი აქტივიზმსაც ეწევა და იბრძვის დიქტატურების, ცენზურისა და არაეკომეგობრული პოლიტიკის წინააღმდეგ
თომას პინჩონი
ბუქმეიკერები ნობელიანტობის პრეტენდენტად მოიაზრებენ ამერიკელ რომანისტ თომას პინჩონსაც, რომლის ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული წიგნი, ლოტ 49-ის გამოცხადება, ქართულადაცაა ნათარგმნი. პინჩონი კი იმითაც გახლავთ ცნობილი, რომ მედიასთან ურთიერთობას გამუდმებით არიდებს თავს და მისი სახეც სულ რამდენიმე, იშვიათ ფოტოსურათში ჩნდება. თუმცა, ცნობილ ანიმაციურ სიტკომში სიმპსონები მწერალი გვევლინება ერთ-ერთ პერსონაჟად, რომელსაც თავადვე ახმოვანებს.
სესარ აირა
ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი თანამედროვე არგენტინელი მწერლის სახელი ასევე ფიგურირებს ბუქმეიკერების რეიტინგში. მწერალი, მთარგმნელი და ლექტორი სესარ აირა, რომლის შემოქმედებაც 100-ზე მეტ წიგნს მოიცავს, არაერთი პრემიის ლაურეატი და ნომინანტია, მათ შორის, ბუკერის საერთაშორისო პრემიის ფინალისტი. გასულ წელს ქართულად ითარგმნა და ერთ წიგნად გამოიცა აირას სამი მცირე რომანი: მოჩვენებები, როგორ გავხდი მონაზონი და ერთი ეპიზოდი მოგზაური მხატვრის ცხოვრებიდან.
ჯერალდ მარნეინი
ბუქმეიკერების რეიტინგით შედგენილი ჩამონათვალი საკმაოდ მრავალფეროვანია: ათეულში ერთი და იმავე ქვეყნის წარმომადგენლებს თითქმის ვერ შეხვდებით. აი, ჯერალდ მარნეინი, მაგალითად, ავსტრალიელი მწერალია, რომელიც, ეტვუდის არ იყოს, უკვე არაერთხელ მოხვედრილა ამ სიაში. ავტორს გამოქვეყნებული აქვს რომანები, მოთხრობები, ლექსები, ესეები და მემუარებიც კი. გავლენიანმა ამერიკულმა გაზეთმა The New York Times-მა 2018 წელს მარნეინს უწოდა "უდიდესი ინგლისურენოვანი მწერალი, რომლის შესახებაც ხალხის უმრავლესობას არ სმენია".
ერსი სოტიროპულუ
აირას და მარნეინის მსგავსი კოეფიციენტით რეიტინგში გვხვდება თანამედროვე ბერძენი მწერალი ერსი სოტიროპულუც. სხვადასხვა ადგილობრივი თუ საერთაშორისო პრემიის მფლობელ სოტიროპულუს რვა რომანი, ორი პოეტური კრებული და რამდენიმე პროზაული კრებული აქვს გამოცემული. მისი ნაწარმოებები თარგმნილია ინგლისურად, გერმანულად, იტალიურად, არაბულად და სხვა ენებზეც. სოტიროპულუს ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი წიგნი, ხეტიალი ფორთოხლის ხეებს შორის, პირველი რომანია, რომელმაც ერთდროულად მიიღო საბერძნეთის ეროვნული ლიტერატურული პრემია და საბერძნეთის წამყვან კრიტიკოსთა ჯილდო.
ბუქმეიკერების რეიტინგში, შედარებით ნაკლები კოეფიციენტებით, ასევე გვხვდებიან კანადელი პოეტი ენ კარსონი, ინდური წარმოშობის ბრიტანელ-ამერიკელი რომანისტი სალმან რუშდი და ნორვეგიელი მწერალი კარლ უვე კნაუსგორი.
ნობელის კომიტეტის საბოლოო გადაწყვეტილებას კი, თუ ვინ დაიმსახურა წელს პრემია ლიტერატურის დარგში, როგორც გითხარით, 10 ოქტომბერს შევიტყობთ.
-
გადახედვამშრალ შიმშილობაზე მყოფი ისაკო დევიძე "ვივამედიდან" კვლავ ზაჰესის იზოლატორში დააბრუნეს მშრალ შიმშილობაზე მყოფი ისაკო დევიძე "ვივამედიდან" კვლავ ზაჰესის იზოლატორში დააბრუნეს
-
გადახედვა"ხელვაჩაურის მერიის თანამდებობის პირებმა მცემეს, შემაფურთხეს, დამემუქრნენ" – მოქალაქეზე ძალადობის გამო ამ დრომდე არავინ დასჯილა. "ხელვაჩაურის მერიის თანამდებობის პირებმა მცემეს, შემაფურთხეს, დამემუქრნენ" – მოქალაქეზე ძალადობის გამო ამ დრომდე არავინ დასჯილა.
-
გადახედვა25 ნოემბრიდან საქართველოს მთელ ტერიტორიაზე ჰაერის ტემპერატურა მნიშვნელოვნად დაიკლებს 25 ნოემბრიდან საქართველოს მთელ ტერიტორიაზე ჰაერის ტემპერატურა მნიშვნელოვნად დაიკლებს
-
გადახედვაMEGOBARI Act-ის წარმდგენი ჯო უილსონი კონგრესში საგარეო კომიტეტის თავმჯდომარეობის კანდიდატია MEGOBARI Act-ის წარმდგენი ჯო უილსონი კონგრესში საგარეო კომიტეტის თავმჯდომარეობის კანდიდატია
-
გადახედვაელენე ხოშტარია: ჩვენი მიზანია, მსოფლიოს ვუთხრათ, რომ "ქართული ოცნების" შეკრება არ ნიშნავს მთავრობად ჩამოყალიბებას ელენე ხოშტარია: ჩვენი მიზანია, მსოფლიოს ვუთხრათ, რომ "ქართული ოცნების" შეკრება არ ნიშნავს მთავრობად ჩამოყალიბებას
-
გადახედვათბილისში ჩეხეთის ხავერდოვანი რევოლუციისადმი მიძღვნილი გამოფენა წითელი საღებავებით გადაღებეს თბილისში ჩეხეთის ხავერდოვანი რევოლუციისადმი მიძღვნილი გამოფენა წითელი საღებავებით გადაღებეს
-
გადახედვაგიორგი ვაშაძემ გმირთა მოედანზე შეკრებილებს, 24 ნოემბრის გეგმებთან დაკავშირებით, ოპოზიციის განცხადება გააცნო გიორგი ვაშაძემ გმირთა მოედანზე შეკრებილებს, 24 ნოემბრის გეგმებთან დაკავშირებით, ოპოზიციის განცხადება გააცნო
-
გადახედვაირაკლი კუპრაძე: "ძლიერ საქართველოს" მიღებული აქვს გადაწყვეტილება სიების ჩახსნაზე და მანდატებზე უარის თქმასთან დაკავშირებით ირაკლი კუპრაძე: "ძლიერ საქართველოს" მიღებული აქვს გადაწყვეტილება სიების ჩახსნაზე და მანდატებზე უარის თქმასთან დაკავშირებით
-
გადახედვალაშა ბაქრაძე: ხვალ იქნება რეგიონებიდანაც აქტივობა და, მით უმეტეს, ზეგ ლაშა ბაქრაძე: ხვალ იქნება რეგიონებიდანაც აქტივობა და, მით უმეტეს, ზეგ
-
გადახედვასაზღვარგარეთ მცხოვრები ქართველები 23-24-25-26 ნოემბერს ევროპასა და აშშ-ში საპროტესტო აქციებს გამართავენ საზღვარგარეთ მცხოვრები ქართველები 23-24-25-26 ნოემბერს ევროპასა და აშშ-ში საპროტესტო აქციებს გამართავენ
-
გადახედვაგმირთა მოედანზე მოძრაობა გადაიკეტა გმირთა მოედანზე მოძრაობა გადაიკეტა
-
გადახედვათსუ-სთან შეკრებილი აქციის მონაწილეები გმირთა მოედანზე მსვლელობით მივიდნენ და კარვების გაშლა დაიწყეს თსუ-სთან შეკრებილი აქციის მონაწილეები გმირთა მოედანზე მსვლელობით მივიდნენ და კარვების გაშლა დაიწყეს
-
გადახედვამეუფე შიო: ღმერთმა დალოცოს ყველა ადამიანი, რომელმაც მონაწილეობა მიიღო სამების ტაძრის მშენებლობაში, მინდა, განსაკუთრებით გამოვყო ბატონი ბიძინა ივანიშვილის წვლილი მეუფე შიო: ღმერთმა დალოცოს ყველა ადამიანი, რომელმაც მონაწილეობა მიიღო სამების ტაძრის მშენებლობაში, მინდა, განსაკუთრებით გამოვყო ბატონი ბიძინა ივანიშვილის წვლილი
-
გადახედვაპაატა ბურჭულაძე: "ოცნება" მარტოა, მათ მათი შვილებიც კი არ უჭერენ მხარს პაატა ბურჭულაძე: "ოცნება" მარტოა, მათ მათი შვილებიც კი არ უჭერენ მხარს
-
გადახედვამეუფე იაკობი: ახლა რომ შეიკრიბნენ, მაქსიმუმ 2 000-3 000 იყვნენ, იმათაც მივმართავ, მიხვდნენ, ნუ მიჰყვებიან ღალატის გზას მეუფე იაკობი: ახლა რომ შეიკრიბნენ, მაქსიმუმ 2 000-3 000 იყვნენ, იმათაც მივმართავ, მიხვდნენ, ნუ მიჰყვებიან ღალატის გზას
-
-
-
გადახედვასალომე ზურაბიშვილი: მათ არ უნდათ პრეზიდენტი, რომელიც ხვალ შეიძლება ხალხს მოეწონოს სალომე ზურაბიშვილი: მათ არ უნდათ პრეზიდენტი, რომელიც ხვალ შეიძლება ხალხს მოეწონოს
-
გადახედვასალომე ზურაბიშვილი: დღეს ვინც შევა პარლამენტში, შევა რუსეთში სალომე ზურაბიშვილი: დღეს ვინც შევა პარლამენტში, შევა რუსეთში
-
გადახედვაზვიად ძიძიგური: პირველივე დღეს განვაცხადეთ, რომ ამ პარლამენტს ლეგიტიმაციას არ მივცემდით, იგივე ჭკუაზე ვართ. ჩვენ ამ პარლამენტში არ შევალთ ზვიად ძიძიგური: პირველივე დღეს განვაცხადეთ, რომ ამ პარლამენტს ლეგიტიმაციას არ მივცემდით, იგივე ჭკუაზე ვართ. ჩვენ ამ პარლამენტში არ შევალთ
-
გადახედვაPHR-მა ნინოწმინდის პანსიონის ყოფილი აღსაზრდელებისთვის კომპენსაციის განსაზღვრის მოთხოვნით სასამართლოს მიმართა PHR-მა ნინოწმინდის პანსიონის ყოფილი აღსაზრდელებისთვის კომპენსაციის განსაზღვრის მოთხოვნით სასამართლოს მიმართა
კომენტარები