NASA და ევროპის კოსმოსური სააგენტო (ESA) მიზნად ისახავს მარსის ნიმუშების დაბრუნებას დედამიწაზე 2030-იან წლებში, მათი წარმოუდგენლად ამბიციური Mars Sample Return მისიის ფარგლებში; და როდესაც მეცნიერები ამას გააკეთებენ, ახალი კვლევის თანახმად, ისინი ყურადღებით უნდა იყვნენ უძველეს მიძინებულ ბაქტერიებთან.

ახალი ნაშრომი ხაზს უსვამს იმ ფაქტს, რომ წითელი პლანეტის ნიმუშებში შეიძლება აღმოვაჩინოთ ცოცხალი მიკრობული სიცოცხლე, რადგან ის შესაძლოა წლების განმავლობაში მიძინებული იყო ზედაპირის ქვეშ. როგორც აღმოჩნდა, ბაქტერიებს შეუძლიათ, მარსის ზედაპირის სიღრმეში გაცილებით დიდხანს იცოცხლონ, ვიდრე ადრე ეგონათ.

მიძინებული სიცოცხლე მარსზე

ახალი აღმოჩენები ამტკიცებს, რომ ბაქტერიების გარკვეულ შტამებს შეუძლიათ გადარჩენა მარსის მკაცრი გარემოშიც კი, რაც ქმნის შესაძლებლობას, რომ ეკიპაჟის მომავალმა მისიებმა შეიძლება დააბინძუროს წითელი პლანეტა და გამოგზავნოს მარსის ბაქტერიები დედამიწაზე. რაც მთავარია, აღმოჩენა იმას ნიშნავს, რომ მარსის ბურღვის მომავალი მისიები, მათ შორის ExoMars და Mars Life Explorer, სავარაუდოდ, აღმოაჩენს ბაქტერიულ სიცოცხლეს წითელი პლანეტის ზედაპირიდან ორი მეტრის სიღრმეში.

კვლევამ აჩვენა, რომ მიკრობული სიცოცხლის აღმოჩენა დღეს მარსის ზედაპირიდან საკმაოდ მცირე მანძილზეა შესაძლებელი. მიუხედავად ამისა, ავტორები ასევე გვაფრთხილებენ, რომ, მარსის მომავალი მისიის საშუალებით, ბაქტერიები დედამიწიდან, შესაძლოა, მეზობელ პლანეტაზე მოხვდეს, რაც შეუქცევად პრობლემებს შექმნის მეცნიერული ცოდნის ძიებაში.

"დავასკვენით, რომ მარსის დედამიწური დაბინძურება, არსებითად, მუდმივი იქნებოდა ათასობით წლის განმავლობაში. ეს კი გაართულებდა მეცნიერების მცდელობებს მარსზე სიცოცხლის მოსაძებნად", — აღნიშნა ჰოფმანმა, კვლევის უფროსმა თანაავტორმა. "ანალოგიურად, თუკი მარსზე მიკრობები განვითარდნენ, მათ დღემდე შეეძლოთ გადარჩენა, რაც იმას ნიშნავს, რომ მარსის ნიმუშების გამოგზავნას დედამიწის დაბინძურება შეუძლია."

მარსის მკაცრი გარემოს სიმულაცია

იმისათვის, რომ თავიანთი ახალი აღმოჩენებისთვის მიეღწიათ, მეცნიერებმა პირველად დაიწყეს წითელი პლანეტის შუა განედების მკაცრი, -63 გრადუსი ცელსიუსის, პირობების სიმულაცია. თუ გაყინვის პირობები საკმარისად ცუდი არ არის, მარსი მუდმივად იბომბება კოსმოსური გამოსხივებით. დიდი ხანია ითვლებოდა, რომ ეს ფაქტორები წითელი პლანეტის ზედაპირს დაუსახლებელს ხდიდა.

მკვლევრებმა პირველად დაადგინეს მაიონებელი გამოსხივების გადარჩენის ლიმიტები მიკრობული სიცოცხლისთვის. შემდეგ მათ მოათავსეს დედამიწის ექვსი სხვადასხვა ტიპის ბაქტერია და სოკო გაყინულ, მშრალ სივრცეში მარსის ზედაპირის სიმულაციისთვის და გაანადგურეს ისინი გამა სხივებითა და პროტონებით კოსმოსური გამოსხივების მიბაძვის მიზნით.

"მარსის ატმოსფეროში არ არის წყლის დინება ან აღსანიშნავი წყალი, ამიტომ უჯრედები და სპორები გამოშრებოდა", — დასძინა ჰოფმანმა. "ასევე ცნობილია, რომ მარსზე ზედაპირის ტემპერატურა დაახლოებით მშრალი ყინულის მსგავსია, ამიტომ ის მართლაც ღრმად არის გაყინული."

ექსპერიმენტის საფუძველზე, მკვლევრებმა დაადგინეს, რომ დედამიწის ზოგიერთ მიკროორგანიზმს შეუძლია მარსზე ასობით მილიონი წლის განმავლობაში გადარჩენა. მათ ასევე გამოარჩიეს ერთი მიკრობი, სახელწოდებით Deinococcus radiodurans, და განაცხადეს, რომ მას განსაკუთრებით შეუძლია, გადარჩეს მარსის გარემოში. ექსპერიმენტების დროს მან გაძლო ბაცილის სპორებზე დიდხანს, რომლებსაც შეუძლიათ, დედამიწაზე მილიონობით წლის განმავლობაში გადარჩენა. მკვლევრებმა გაზომეს ბაქტერიების ამტანობა რადიაციის მიმართ ბაქტერიების უჯრედებში მანგანუმის ანტიოქსიდანტების დაგროვების გზით, რაც შეძლეს მოწინავე სპექტროსკოპიის ტექნიკის გამოყენებით.

მეცნიერებმა ბაქტერიებს რადიაციის უფრო მცირე დოზებიც დაასხივეს, რათა შეექმნათ იმ რაოდენობის რადიაციის სიმულაცია, რომელსაც ბაქტერიები მიიღებდნენ მარსის ზედაპირიდან რამდენიმე მეტრის სიღრმეში. საბოლოოდ, მათ აღმოაჩინეს, რომ მარსის ზედაპირიდან სულ რაღაც 10 სანტიმეტრით ქვემოთ Deinococcus radiodurans-ს შეუძლია 1,5 მილიონი წელი იცოცხლოს. 10 მეტრის ქვეშ კი იგი 280 მილიონი წლის განმავლობაში გაძლებს. ეს ნიშნავს, რომ მსგავსი ბაქტერია, რომელიც წარმოიშვა მაშინ, როდესაც მარსის ზედაპირზე ჯერ კიდევ არსებობდა წყალი, შეიძლება კვლავ მიძინებული იყოს წითელი პლანეტის ზედაპირის სიღრმეში.

"მიუხედავად იმისა, რომ მარსის მიწისქვეშეთში დამარხული მიძინებული D. radiodurans ვერ გადარჩებოდა დაახლოებით 2-დან 2,5 მილიარდი წლის განმავლობაში, მას შემდეგ, რაც მარსზე მდინარე წყალი გაქრა, მარსის ასეთი გარემო რეგულარულად იცვლება და დნება მეტეორიტის ზემოქმედებით", — განმარტა დალიმ. "ჩვენი ვარაუდით, პერიოდულ დნობას შეიძლება, ხელი შეეწყო რეპოპულაციისა და გავრცელებისთვის. გარდა ამისა, თუკი ოდესმე მარსზე სიცოცხლე არსებობდა, თუნდაც სიცოცხლისუნარიანი სიცოცხლის ფორმები ახლა არ იყოს მარსზე, მისი მაკრომოლეკულები და ვირუსები ბევრად, ბევრად დიდხანს გადარჩებოდნენ. ეს აძლიერებს ალბათობას, რომ თუკი მარსზე ოდესმე სიცოცხლე არსებობდა, ის მომავალ მისიებში გამოვლინდება."