2300 წლის წინ დაარსების დღიდან მოყოლებული, სტოიკური ფილოსოფია პიროვნული პასუხისმგებლობის და აწმყოზე ფოკუსირების მნიშვნელობას გამოკვეთს. სიამოვნებისკენ სწრაფვისა და ტკივილის თავიდან აცილების ნაცვლად, სტოიკოსები ირწმუნებიან, რომ უმჯობესია, ყოველი მომენტი ისეთად მივიღოთ, როგორიც არის. ამის გამო სტოიციზმი განსაკუთრებით გამოსადეგი ისეთ რთულ დროებში არის, როგორშიც ახლა ვიმყოფებით.

სტოიციზმი ათენში მესამე საუკუნეში ზენონ ციტიუმმა დააარსა. საუკუნეების განმავლობაში ეს ფილოსოფია მრავალჯერ აღორძინდა — განსაკუთრებით იმ მოაზროვნეების მიერ, რომლებიც პირადი პასუხისმგებლობისა და ნატურალისტური ლოგიკის სტოიკური ნაზავით იხიბლებოდნენ. სტოიციზმის კვეთა მის ფილოსოფიურ თანამედროვესთან, ბუდიზმთან, აშკარაა. ორივე მათგანი ტკივილისა და სიამოვნებაზე კონცენტრირების ნაცვლად აწმყო მომენტზე ფოკუსირების ღირებულებას წამოწევს წინ. სტოიციზმის საბოლოო მიზანი ევდემონია ანუ ბედნიერებაა, რაც ბუდისტურ სანტოშას (კმაყოფილების) ცნებას ენათესავება.

ქვემოთ მოცემულია 10 სტოიკური ციტატა, რომელიც გვეხმარება, წამით შევჩერდეთ და დავფიქრდეთ იმაზე, თუ სად ვართ ახლა. ამ ფილოსოფიის მამოძრავებელი გზავნილი შემდეგია — გადამწყვეტი არის არა გარეგანი პირობები, არამედ ის, თუ როგორ რეაგირებ მათზე. დასახულ მიზნამდე მისასვლელი მანძილი ხშირად დისკომფორტისა და უბედურებისადმი ჩვენი გამძლეობით იზომება. რაც უფრო გვერთულება გამოწვევების ატანა, მით უფრო იზრდება ეს მანძილი. სტოიკოსებმა ამ მანძილის შესახებაც იცოდნენ და იმასაც უწყოდნენ, თუ რა გზებითაა მისი შემოკლება შესაძლებელი.

1. "დაბრკოლება ბიძგს აძლევს მოქმედებას. რაც გზაზე გვეღობება, ისვე გვევლინება გადაჭრის გზად"

მარკუს ავრელიუსი

მარკუს ავრელიუსის ძეგლი.

ფოტო: Getty Images

ეს სიტყვები მსოფლიოში ყველაზე მეტად ციტირებულ სტოიკოსს ეკუთვნის. რომის იმპერატორის მედიტაციები დღემდე მნიშვნელოვან სახელმძღვანელოდ რჩება. ეს ორი წინადადება ყველაზე უკეთ გამოხატავს სტოიციზმის არსს — თუ სამწუხარო გარემოებებს თქვენ სასარგებლოდ არ გამოიყენებთ, ვერაფერს შეცვლით. არ გაექცეთ გზაზე გადებულ ბარიკადებს — შეიძლება, მასზე გადახტომა ან მისი განგრევა მოგიწიოთ, მაგრამ არ მოერიდოთ მას. გამოიყენეთ იგი თქვენ სასარგებლოდ.

2. "შენი პირველი მცდელობები არ გაამართლებს. ის შენგან ძალიან დიდ ძალისხმევას მოითხოვს — მაგრამ ენერგია განახლებადი რესურსია და მისი პოვნა ყოველთვის შეგვიძლია. ნუ დაელოდები გონების განათებას, დაიწყე საკუთარი სუსტი წერტილების ძებნა. შეწყვიტე შენ დასახმარებლად ანგელოზების მოხმობა და დაიწყე გამოსავლის ძებნა"

რაიან ჰოლიდეი

წიგნში, დაბრკოლება გზაა, ჰოლიდეი ასევე წერს, რომ თუ დავსხდებით და ყველა შესაძლებლობის ჩვენს კალთაში ჩავარდნას დაველოდებით, ვერასოდეს გავიგებთ, რეალურად რისი გაკეთება შეგვიძლია. ეს ციტატა გვახსენებს, რომ გზად წარმატებაზე მეტი მარცხი გველის, თუმცა თუკი მარცხს თვალს ვერ გავუსწორებთ, წარმატებაც მიუწვდომელი დარჩება.

3. "მე უიღბლოდ მიმაჩნიხარ იმის გამო, რომ უბედურება არასოდეს გამოგიცდია. თუ ცხოვრებაში მოწინააღმდეგე არ შეგხვედრია, ვერავინ — მათ შორის ვერც შენც — ვერასოდეს გაიგებს, რისი უნარი გაქვს"

სენეკა

სენეკა.

ფოტო: Wikimedia Commo

რომაელმა სახელმწიფო მოღვაწემ და დრამატურგმა ადამიანის ბუნების შესახებ მრავალი სიღრმისეული მოსაზრება დაგვიტოვა. როგორც თეატრში, ისე ცხოვრებაშიც: თუ არ დაიტანჯები, სხვის თანაგრძნობას ვერ ისწავლი; თუ გამოწვევის წინაშე არ დადგები, ვერც მის გადალახვას შეძლებ.

4. "გზად შემხვედრი დაბრკოლება თავად ხდება გზა. არასოდეს დაივიწყო, რომ ყოველი დაბრკოლება ჩვენი მდგომარეობის გაუმჯობესების შესაძლებლობას იძლევა"

ბუდისტური გამოთქმა

ეს გახლავთ ბოლო ციტატა ჰოლიდეის წიგნიდან და მის მთავარ გზავნილს კიდევ ერთხელ გამოკვეთს.

5. "არ დაჰპირდე იმას, რისი გაკეთებაც ახლავე შეგიძლია"

კატონ უმცროსი

შეწყვიტე პროკრასტინაცია. დაპირებები ცარიელი სიტყვებია მანამ, სანამ მათ არ შეასრულებ.

6. "თუ ადამიანმა იცის, რატომ ცხოვრობს, მას შეუძლია გაუმკლავდეს თითქმის ნებისმიერ როგორ-ს"

ნიცშე

ნიცშე.

ფოტო: Wikimedia Common

პრაგმატულ საჭიროებებზე ზრუნვა მნიშვნელოვანია, თუმცა ცხოვრების მიზეზის ქონა ასევე ღირებულია.

7. "ნუ ეცდები, რომ ყველაფერი ისე მოხდეს, როგორც შენ გსურს. სანაცვლოდ, ისურვე, რომ ყველაფერი ისე მოხდეს, როგორც რეალურად მოხდება — მაშინ შენი ცხოვრება კარგად წარიმართება"

ეპიქტეტე

პანდემია თითოეულ ჩვენგანს შეეხო — ეს არავის უსურვია, მაგრამ მაინც მოხდა. აბა, როგორ მიდის თქვენი ცხოვრება?

8. "საბოლოოდ, ადამიანმა არ უნდა იკითხოს, რა არის მისი ცხოვრების აზრი, არამედ მან უნდა გაიაზროს, რომ ეს კითხვა სწორედ მას დაესმის. ერთი სიტყვით, თითოეულ ადამიანს ცხოვრება გამოცდის, მას კი პასუხის გაცემა მხოლოდ საკუთარ სიცოცხლეზე პასუხისმგებლობის აღებით შეუძლია"

ვიქტორ ფრანკლი

ვიქტორ ფრანკლი.

ფოტო: Getty Images

ჰოლოკოსტს გადარჩენილ ფრანკლს ტანჯვის ბუნებაზე საკუთარი გამოცდილებით შეეძლო მსჯელობა. მისი ცნობილი მოთხოვნილებების იერარქიის მიხედვით, პირველ რიგში უნდა დაკმაყოფილდეს გადარჩენისთვის აუცილებელი ძირითადი მოთხოვნილებები — საკვები და თავშესაფარი, ამის შემდეგ კი ჩვენ შეგვიძლია, თვითრეალიზება დავიწყოთ. ამ უკანასკნელის გაკეთებას შეძლებ თუ არა, უკვე შენზეა დამოკიდებული.

9. "შენ ვერ გამოაცალკევებ ცოდნას მიწასთან კონტაქტისგან. მეტიც, შენ ვერაფერს გამოაცალკევებ მიწასთან კონტაქტისგან. ხოლო რეალურ სამყაროსთან გარისკვის გარეშე ვერ იკონტაქტებ — შენ უნდა იურთიერთო რეალურ სამყაროსთან და ამის კარგი თუ ცუდი შედეგების ფასი გადაიხადო. ამის შედეგად კანზე აღბეჭდილი ნაიარევები კი სწავლისა და აღმოჩენის წინაპირობად იქცევა"

ნასიმ ნიკოლა ტალები

ლიბანელ-ამერიკელი მეცნიერი სტოიკოსს განსაზღვრავს როგორც ადამიანს, რომელიც "შიშს წინდახედულობად, ტკივილს ინფორმაციად, შეცდომებს ინიციაციად, ხოლო სურვილს წამოწყებად გარდაქმნის". როგორც მისი ერთ-ერთი წიგნის სათაური გვამცნობს, მიზნის მისაღწევად რისკია საჭირო. ამ დროს მიღებული ჭრილობები კი გაკვეთილებია.

10. "ჩვენ ორი ყური და ერთი პირი გვაქვს, ამიტომ იმაზე მეტი უნდა ვისმინოთ, ვიდრე ვისაუბროთ"

ზენონ ციტიუმი

ცოდნამდე მიმავალ ჭეშმარიტ გზაზე საბოლოო სიტყვას სტოიციზმის დამაარსებელს ვაძლევთ. ეს ანდაზა სოციალური მედიის ერაში განსაკუთრებით ყურადსაღებია.