NASA-ს კაცობრიობისთვის ახალი ჰორიზონტების აღმოსაჩენად ტექნოლოგიების შექმნის ხანგრძლივი და საამაყო ისტორია აქვს. მოწყობილობების დიდი ნაწილი, რომლებიც სააგენტოს პროგრამების ფარგლებში მხოლოდ სამეცნიერო და კვლევითი მიზნებისთვის შეიქმნა, მოგვიანებით ყოფა-ცხოვრებაშიც დაინერგა. სტატიაში ხუთ ასეთ ტექნოლოგიას გაგაცნობთ, რომლებსაც თავდაპირველად კოსმოსურ მისიებში იყენებდნენ, ახლა კი ხმელეთზე ყოველდღიური მოხმარებისთვისაა განკუთვნილი.

1. სმარტფონის კამერა

NASA-ის მეცნიერმა ერიკ ფოსამმა კოსმოსური მისიებისთვის კამერის ზომის მინიმიზაციის მიზნით 1990 წელს კვლევა ჩაატარა. შედეგად, მეცნიერმა ლითონ-ოქსიდის დამატებითი ნახევარგამტარული სტრუქტურის (CMOS) გამოსახულების სენსორი შექმნა. თუმცა, ამ უკანასკნელის გამოყენებით გადაღებულ ფოტოებს გარკვეული ხარვეზები ჰქონდა.

ამიტომ, ფოსამმა დასამუხტი კავშირის მოწყობილობით (CCD) შექმნა CMOS აქტიური პიქსელური სენსორი. მას შემდეგ, რაც ეს უკანასკნელი საზოგადოებისთვისაც ხელმისაწვდომი გახდა, ციფრული გამოსახულებების ინდუსტრიაში CMOS აქტიურმა პიქსელურმა სენსორებმა რევოლუცია განიცადა. დღეს მას, არც მეტი, არც ნაკლები, სმარტფონის კამერებში ვიყენებთ.

2. ინფრაწითელი თერმომეტრი

NASA-სთან თანამშრომლობით Diatek Corporation-მა სმენითი ინფრაწითელი თერმომეტრი შექმნა, რომლის საშუალებითაც პაციენტებში დაფის აპკიდან მომავალ სითბურ რადიაციას ზომავენ. მოწყობილობა ტექნოლოგიაზეა დაფუძნებული, რომელიც NASA-ის რეაქტიული მოძრაობის ლაბორატორიამ კოსმოსში პლანეტებისა და ვარსკვლავების ტემპერატურების გაზომვის მიზნით შექმნა.

თერმომეტრი ტემპერატურას ობიექტის მიერ გამოსხივებულ თერმული რადიაციაზე დაყრდნობით ზომავს. მოწყობილობა ლინზისგან შედგება, რომელიც გასაზომი ობიექტიდან მომავალ სინათლეს დეტექტორზე აფოკუსირებს. ეს უკანასკნელი ინფრაწითელ რადიაციას შთანთქავს და მას ელექტროსიგნალად გარდაქმნის.

თერმომეტრი გარემოს ტემპერატურის სიგნალს ინფორმაციად გარდაქმნის, რომელიც შემდეგ ეკრანზე ისახება.

როგორც აღვნიშნე, მოწყობილობა NASA-ის მხარდაჭერით შეიქმნა. ამ ტიპის თერმომეტრის უპირატესობა ისაა, რომ მას ლორწოვან გარსთან კონტაქტი არ აქვს, რადგან ტემპერატურას დისტანციურად, გარკვეული მანძილიდან ზომავს. შესაბამისად იგი არც ინფექციის გადატანის რისკს შეიცავს და თავისუფლადაა შესაძლებელი მისი ხელახლა გამოყენება სტერილიზაციის გარეშე. ტემპერატურის სწრაფად, შეხების გარეშე გაზომვის გამო იგი განსაკუთრებით ფართოდ გამოიყენება პანდემიის დაწყებიდან.

3. წყლის გაფილტვრის სისტემა

კოსმოსურ მისიებზე ასტრონავტების სუფთა წყლით უზრუნველყოფისთვის 1960-იან წლებში NASA-მ მსუბუქი და ეფექტიანი ტექნოლოგია შექმნა, რომელსაც დღეს უკვე აუზებისა და შადრევნების წყლის ფილტრაციისთვისაც იყენებენ.

1960-იან წლებში NASA-ის ჯონსონის კოსმოსურმა ცენტრმა და Garret Corporation-ის საჰაერო კვლევის განყოფილებასთან ერთად ჩაატარა კვლევა, რომელიც აპოლოს კოსმოსური ხომალდისთვის პატარა, მსუბუქი წყლის განმწმენდი ტექნოლოგიის შექმნას ისახავდა მიზნად. მოწყობილობას მინიმალურ ენერგიაზე უნდა ემუშავა და ორბიტაზე ასტრონავტებს მისი მუდმივი კონტროლიც არ უნდა დასჭირვებოდათ. 255-გრამიანი ფილტრი, რომელიც ზომით სიგარეტის ყუთს ოდნავ აღემატებოდა, ხომალდზე წყალში ბაქტერიების მოსაკლავად ვერცხლის იონებს უშვებდა. კვლევამ აჩვენა, რომ ვერცხლის იონებს წყლისთვის არასასიამოვნო გემო არ მიუნიჭებიათ. ამან სწრაფად გაუხსნა გზა დედამიწაზე წყლის დამაბინძურებლების კონტროლის უსაფრთხო და ეფექტიანი გზების შემუშავებას.

4. ზედაპირების მტვერსასრუტი

მთვარის მისიების ერთ-ერთი მთავარი მიზანი თანამგზავრის ზედაპირზე ნიმუშების შეგროვება იყო. 70-იან წლებში NASA მტვერსასრუტების მწარმოებელ Black & Decker-ს დაუკავშირდა და მათ ამ საქმისთვის მსუბუქი, პორტატიული მოწყობილობის შექმნა დაავალა. ამ ტექნოლოგიის შექმნას მისი სახლის ვარიანტის — ზედაპირების მტვერსასრუტის შექმნა მოჰყვა.

მოწყობილობა NASA-მ აპოლოს კოსმოსური მისიისთვის შექმნა. თავდაპირველად მათი მიზანი ისეთი პორტატიული მოწყობილობის განვითარება იყო, რომლითაც ასტრონავტები მთვარის ზედაპირის გაბურღვას და აქედან ნიმუშების შეგროვებას შეძლებდნენ.

Black & Decker-მა მოგვიანებით ამ იარაღის დიზაინის დასახვეწად კომპიუტერული პროგრამა გამოიყენა. ეს უკანასკნელი იმ ტექნოლოგიის დასახვეწადაც გამოიყენებოდა, რომელიც მინიმალურ ენერგიაზე მომუშავე ძრავის ოპტიმალური სიმძლავრის უზრუნველყოფაზე უნდა ყოფილიყო პასუხისმგებელი.

კვლევამ საბოლოოდ მთელი რიგი ელემენტებზე მომუშავე საყოფაცხოვრებო ხელის მოწყობილობების შექმნა განაპირობა. მათ შორის უპირველესი იყო მინიატურული ხელის მტვერსასრუტი, რომელიც კომერციულად ხელმისაწვდომი 1979 წლის იანვარში გახდა.

5. სარკინიგზო მონიტორინგის სენსორები

NASA-ის ინფრაბგერითი როტაციული ფრთის პროექტის ფარგლებში აღმოაჩინეს როტაციული ვიბრაციის სენსორი — RotoSense, რომელსაც ვერტმფრენის გადაცემის საქმეში ცდომილებების პროგნოზირება უნდა შესძლებოდა.

მოგვიანებით სენსორს ფუნქცია შეუცვალეს და ვერტმფრენის ნაცვლად მატარებლებს მოარგეს. მისი საშუალებით მატარებლის ღერძის ვიბრაციების მონიტორინგს ატარებდნენ, დაკვირვებების საფუძველზე კი სარკინიგზო რელსების დეფექტებს სწავლობდნენ. ტენესში დაფუძნებულმა კომპანიამ RotoSense გარდაქმნა და RotoSafe შექმნა. ამ უკანასკნელს დღეს მატარებლის ბორბლების მონიტორინგისთვის, მათში პრობლემების იდენტიფიცირებისა და მარცხის პროგნოზირებისთვის იყენებენ. RailSafe-მა მატარებლები უფრო უსაფრთხო გახადა და ტექნიკური ხარჯები შეამცირა.

კოსმოსური ტექნოლოგიის დარგი ექსპონენციალური სიჩქარით იზრდება და სამეცნიერო-ტექნოლოგიურ ოცნებებს რეალობად აქცევს. ახალი ტექნოლოგიების გამოგონებითა და ალტერნატივების შექმნით უკვე არსებული კოსმოსური ტექნოლოგიები იაფდება და იხვეწება. ეს ყველაფერი დიდ რევოლუციას მოახდენს არამხოლოდ კოსმოსურ აღმოჩენებსა და მოგზაურობაში, ასევე დედამიწაზე დაფუძნებულ არაერთ ინდუსტრიაშიც და დედამიწელებს კიდევ მეტი, საინტერესო მოწყობილობით მოგვამარაგებს.

NASA-ს გლობალური პრობლემების გადაჭრაში შენც შეგიძლია დაეხმარო. წელიწადში ერთხელ, მსოფლიოს 200-ზე მეტი წერტილსა და საქართველოშიც ტარდება გამოწვევა, რომელიც NASA-მდე მიგიყვანს. ჩვენთან NASA Space Apps Challenge ქუთაისში ტარდება და მასში მონაწილეობა ნებისმიერ ტექნოლლოგიებითა და მეცნიერებით დაინტერესებულ ადამიანს შეუძლია. ეს ჰაკათონი შანსია, რომ NASA შენი იდეით/პროდუქტით დააინტერესო.