ყველა ჩვენგანს პრობლემების გადაჭრის ჩვენეული გზა გვაქვს, რომელიც შესაძლოა, სიტუაციის მიხედვით ოდნავ იცვლებოდეს, თუმცა ძირითადი მიდგომა, როგორ ვხვდებით ამა თუ იმ გამოწვევას, მაინც იგივე რჩება.

თქვენი ძლიერი მხარე პრობლემების გადაჭრაა? — ამ შემთხვევაში, თქვენთვის ნაცნობი იქნება სცენარი, სადაც რაღაც გამოწვევის ან სტრესული სიტუაციის წინაშე დგახართ, თქვენ კი პირდაპირ პრობლემის სათავეს ეძებთ და მანამდე არ ყრით ფარ-ხმალს, სანამ სიტუაციას არ გამოასწორებთ ან სტრესის მართვას არ შეძლებთ.

მეორე მხრივ, შესაძლოა, პრობლემის პირდაპირ გადაჭრა არცთუ მარტივი რამაა თქვენთვის. ამ დროს, ალბათ, ცდილობთ, ემოციებს მიმართულება შეუცვალოთ, მოცემულ სიტუაციას სხვა პერსპექტივიდან შეხედოთ ან ახლობლებს დახმარება სთხოვოთ. ეს მიდგომები სიძნელეებთან გამკლავების ორ სხვადასხვა სტრატეგიას აღწერს:

პრობლემებზე ფოკუსირებული ტექნიკა სტრესთან გასამკლავებლად მასთან თვალის გასწორებასა და გამომწვევი მიზეზების აღმოფხვრას ითვალისწინებს.

ემოციებზე ფოკუსირებული ტექნიკა პრობლემის გადაჭრის ნაცვლად, ამ პრობლემისგან გაჩენილი შეგრძნებებისა და ემოციების რეგულირებას გულისხმობს.

ორივე სტრატეგიას თავისი უპირატესობა აქვს, თუმცა ემოციებზე ფოკუსირებული ტექნიკა შესაძლოა, გარკვეულ სიტუაციებში უფრო ხელსაყრელი იყოს.

პირველ რიგში, გავიგოთ, რაში გამოგვადგება ეს სტრატეგია:

ემოციებზე ფოკუსირებული ტექნიკა გვეხმარება, არასასურველი ან მტკივნეული ემოციები და რეაქციები "გადავამუშაოთ". სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ამ მიდგომით ჩვენს ემოციებს ვმართავთ და არა ვითარებას.

ცხადია, ეს მიდგომა პირდაპირ პრობლემის მოგვარებაში არ დაგვეხმარება, თუმცა ის იდეალური მეთოდია იმ სტრესულ სიტუაციებთან გასამკლავებლად, რომელთა შეცვლა ან კონტროლი არ შეგვიძლია.

ამგვარი სიტუაციებისადმი გაჩენილი საპასუხო ემოციების მართვის მეშვეობით, როგორც წესი, თავსაც უკეთ ვგრძნობთ ან, სულ მცირე, უფრო მეტად ვართ მზად მათთან გასამკლავებლად.

2015 წლის კვლევის თანახმად, ადამიანები, რომლებიც ემოციებზე ფოკუსირებულ სტრატეგიას იყენებენ, შესაძლოა სტრესისადმი უფრო გამძლეები იყვნენ და საერთო ჯამში კარგი ჯანმრთელობა ჰქონდეთ. კონკრეტულად რას გულისხმობს ეს სტრატეგია? ჩვენ შვიდ მეთოდზე მოგიყვებით.

1. მედიტაცია

მედიტაცია გვასწავლის, უკეთ გავიაზროთ ჩვენი ფიქრები და გამოცდილება და ჰარმონიაში ვიყოთ მათთან.

მედიტაციის მთავარი მიზანი "გაცნობიერებულობაა" (Mindfulness) — ესაა მდგომარეობა, როცა შეგიძლია შენი ფიქრები შეიცნო, მიიღო და გაუშვა ისინი ყოველგვარი ღელვის ან საკუთარი თავის განსჯის გარეშე.

ამის პრაქტიკაში განხორციელება ნებისმიერ დროსა და ადგილასაა შესაძლებელი და რაც მთავარია, არაფერი დაგეხარჯებათ. თავიდან შეიძლება ამან ცოტა უხერხულობა მოგგვაროთ ან იფიქროთ, რომ არაფერში გამოგადგებათ, თუმცა თუ ცოტას დააცდით, ყველაფერი ბუნებრივად მოგეჩვენებათ. თუკი მედიტაცია ჯერ არ გიცდიათ, გაიგეთ მეტი მისი სხვადასხვა სახეობის შესახებ ან სცადეთ ეს მარტივი ვარჯიში.

2. დღიურის წარმოება

დღიურის წარმოება განსაკუთრებული ხერხია იმისათვის, რომ ემოციები "დავახარისხოთ" და მივიღოთ. როცა ცხოვრებაში რაღაც რიგზე არაა, შეიძლება ბევრი რთული და ურთიერთსაწინააღმდეგო შეგრძნება დაგეუფლოთ. ეს შეგრძნებები ისე აბურდულია ხოლმე, რომ მათი "დალაგება" დამღლელად გვეჩვენება. ყველაფერს ის ართულებს, რომ ზოგჯერ არც კი ვიცით, რა სახელი დავარქვათ ამ შეგრძნებებს.

დაღლა და დაბნეულობა სრულიად საფუძვლიანი შეგრძნებებია და საკმარისია იმისათვის, რომ წერა დაგვაწყებინოს.

წერა, თუნდაც ყველაზე კომპლექსური და არეული შეგრძნებების შესახებაც კი, საუკეთესო გზაა იმისათვის, რომ მათ სახელი მოუძებნოთ და დაალაგოთ. საბოლოოდ კი შეიძლება იგრძნოთ, რომ დღიურის წარმოებით ემოციურ კათარსისს აღწევთ, რადგან გონებას მავნე ფიქრებისგან ათავისუფლებთ.

იმისათვის, რომ დღიურის წარმოებამ კარგი შედეგი გამოიღოს, სცადეთ შემდეგი რამ:

• დაწერეთ ყოველდღე, თუნდაც 5 წუთით
• დაწერეთ ნებისმიერ რამ, რაც გონებაში გაგიელვებთ, არ იფიქროთ მის რედაქტირებაზე ან თვითცენზურაზე
• ნაბიჯ-ნაბიჯ მიჰყევით ნებისმიერ განწყობასა თუ ემოციურ ცვლილებას და ჩაინიშნეთ ის ფაქტორები, რაც ამ ცვლილებებს შეიძლება უწყობდეს ხელს — მათ შორის შეიძლება იყოს კონკრეტული საკვები ან ურთიერთობები სხვა ადამიანებთან.

3. პოზიტიური ფიქრი

მხოლოდ ოპტიმიზმი, ცხადია, პრობლემებს ვერ მოგვიგვარებს, თუმცა ჩვენი ემოციური ჯანმრთელობის გაძლიერება ნამდვილად შეუძლია.

მნიშვნელოვანია ვიცოდეთ, რომ ოპტიმისტური ან პოზიტიური ფიქრი არ გულისხმობს პრობლემების უგულებელყოფას. ის უბრალოდ ერთგვარი მეთოდია, რომელიც გამოწვევების პოზიტიურ მხარეს გვანახებს და მათ გასამკლავებლად სიხალისეს გვაძლევს.

იმისათვის, რომ უფრო ხშირად იფიქროთ პოზიტიურად, სცადეთ შემდეგი რამ:

• ესაუბრეთ საკუთარ თავს პოზიტიურად და არ დააკნინოთ თქვენი თავი
• მარცხზე ფოკუსირების ნაცვლად ყურადღება მიაქციეთ წარმატებებს
• ნაკლებად სერიოზულად აღიქვით შეცდომები
• შეახსენეთ თქვენს თავს, რომ ყოველთვის შეგიძლიათ ხელახლა სცადოთ

ცხადია, სინამდვილეში ამ ყველაფრის გაკეთება ბევრად უფრო რთულია, ვიდრე ერთი შეხედვით ჩანს, მაგრამ ნელ-ნელა შეეჩვევით.

4. მიტევება

ძალიან მარტივია უსამართლობაზე ფიქრი, როცა ვიღაც ცუდად მოგვექცა. უმეტეს შემთხვევაში, გადატანილი ტკივილის ასარიდებლად ვერაფერს ვაკეთებთ. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ზიანი უკვე მივიღეთ და ვერაფერს ვიზამთ გარდა იმისა, რომ ის გავატაროთ და წინ წავიდეთ.

მიტევების უნარით თქვენ ტკივილს აღარ ჩაებღაუჭებით და შვებასაც იგრძნობთ. რა თქმა უნდა, მიტევება ადვილი არაა. ეს გარკვეულ დროსა და ტკივილთან შეგუებას მოითხოვს, თუმცა, საბოლოო ჯამში, პატიებით ემოციურ ჯანმრთელობას გაიუმჯობესებთ. შესაბამისად, შეიძლება იგრძნოთ:

• ნაკლები სტრესი და ბრაზი
• მეტი სიბრალული
• ემპათია

ასევე, გქონდეთ უფრო მყარი ინტერპერსონალური ურთიერთობები.

5. სიტუაციის სხვა პერსპექტივიდან დანახვა

ამ მიდგომით უფრო ფართო სურათის დანახვას შეძლებთ და უსიამოვნო წვრილმანებზე აღარ იქნებით ფოკუსირებული.

მაგალითად, წარმოვიდგინოთ ვითარება, როცა შეყვარებულთან ურთიერთობა ბოლო რამდენიმე თვეა ცუდად მიდის, რადგან შენ და შენს პარტნიორს ბევრი დრო არ გაქვთ და ბევრ საქმეს ერთად ვერ აკეთებთ. მოულოდნელად თქვენ კარგავთ სამსახურს და დროის უმეტეს ნაწილს სახლში ატარებთ. ეს, ცხადია, იდეალური სიტუაცია სულაც არაა, თუმცა თუ ცოტა ხნით მაინც ვერაფერს ცვლით ან ახალ სამსახურს დროებით ვერ პოულობთ, შეგიძლიათ ეს დრო პარტნიორთან გაატაროთ და ურთიერთობის გაძლიერებაზე იზრუნოთ.

6. პრობლემებზე ხმამაღალი საუბარი

ნეგატიური ემოციების გულში ჩამარხვა სიტუაციას ხშირად ვერ აუმჯობესებს. ზოგჯერ ვცდილობთ, საგულდაგულოდ გადავმალოთ უსიამოვნო ემოციები, თუმცა საბოლოოდ ის ზედაპირზე მაინც ამოტივტივდება ხოლმე. ის სხვადასხვა ფორმას იძენს:

• ხასიათის ცვლილებები
• ემოციური ფონის გაუარესება
• ფიზიკური სიმპტომები, როგორიცაა დაძაბულობა კუნთებში ან თავის ტკივილი

სწორედ ამიტომ, კარგია, თუკი თქვენს ემოციებზე იმ ადამიანებთან ისაუბრებთ, ვინც მოცემულ სიტუაციაში "მონაწილეობენ". ხშირად ისინი ვერც კი იაზრებენ, რომ თქვენზე უარყოფითი გავლენა მოახდინეს, სანამ ამას არ ეტყვით. თქვენს ემოციებზე საყვარელ ადამიანებთან საუბრით თავი შესაძლოა უკეთესადაც იგრძნოთ.

7. თერაპია

ზოგიერთი სერიოზული პრობლემა დიდ სტრესს იწვევს, განსაკუთრებით ეს მაშინ ხდება, როცა სიტუაციის გამოსასწორებლად ვერაფერს აკეთებთ. ეს შეიძლება იყოს საყვარელ ადამიანთან დაშორება, სიცოცხლისათვის საშიშ დაავადებასთან ბრძოლა ან ახლობლის დაკარგვა. ასეთ დროს ჩვენ ბევრს ვერაფერს ვცვლით, ხოლო მტკივნეულ ემოციებთან შეგუება გვიჭირს. თუმცა, სულაც არაა საჭირო ასეთ დროს მარტო შეეჭიდო მძიმე განცდებს.

კვალიფიციური ფსიქოთერაპევტი ან ფსიქიატრი შეიძლება სტრესის შემსუბუქებაში დაგეხმაროთ. მათ, ასევე, შეუძლიათ ისე დაგიჭირონ მხარი, როგორც თქვენს მდგომარეობას სჭირდება.

იდეალურ სამყაროში პრობლემებს ყველანი ერთი ხელის მოსმით ვაგვარებთ, თუმცა სინამდვილე ხშირად ჩვენს კონტროლს არ ექვემდებარება. სწორედ ამიტომ ემოციებზე ფოკუსირებული ტექნიკები გამოწვევების შემსუბუქებასა და მათ მიმართ გამძლეობის ჩამოყალიბებაში დაგეხმარებათ.

რუბრიკის სპონსორია ექიმო. ექიმო არის აპლიკაცია, რომელიც სამედიცინო სერვისების მიღებას გიმარტივებთ. მისი გამოყენებით, შეძლებთ სახლში გამოიძახოთ ლაბორატორიული ანალიზები, დაჯავშნოთ ექიმთან ვიზიტი, რიგში დგომის გარეშე მიიღოთ სამედიცინო მომსახურება, მოძებნოთ მედიკამენტები და ელექტრონულად მიიღოთ კვლევებისა და მედიკამენტების დანიშნულებები, დიაგნოზები და სადაზღვევო მიმართვები.