ჟიჟეკი: GOT-მა რევოლუციისა და პოლიტიკურად აქტიური ქალების შიშზე ითამაშა
სამართალი აღსრულდა, თუმცა როგორი სამართალი?
Game of Thrones-ის ბოლო სეზონმა საზოგადოების ერთსულოვანი კრიტიკა დაიმსახურა, რაც სერიალის შეცვლის პეტიციით დაგვირგვინდა (მას ხელს მილიონზე მეტი გაცოფებული მაყურებელი აწერს). საზოგადოებრივი განხილვის ასეთი სიმძაფრე თავისთავად ამტკიცებს, რომ იდეოლოგიურად, სასწორზე ბევრი რამ დევს.
უკმაყოფილება რამდენიმე კომპონენტმა გამოიწვია: ცუდი სცენარი (იმისთვის, რომ სერიალი სწრაფად დასრულებულიყო, ნარატივის კომპლექსურობამ უკანა პლანზე გადაინაცვლა), ცუდი ფსიქოლოგია (დეინერისის გადაქცევა “შეშლილ დედოფლად” მისი პერსონაჟის განვითარებით არ იყო გამართლებული), და ასე შემდეგ.
ამ განხილვებში ერთ-ერთი ყველაზე ინტელექტუალური ხმა მწერალ სტივენ კინგს ეკუთვნოდა, რომელმაც აღნიშნა, რომ უკმაყოფილება ცუდმა დასასრულმა კი არა, თავად დასრულების ფაქტმა გამოიწვია. იმ ფონზე, რომ GOT თავისი არსით შესაძლოა მარადიულად გაგრძელებულიყო, თხრობის დასრულებაზე ფიქრიც კი აუტანლად იქცა.
მართალია, რომ კვანძის გახსნის მოახლოებასთან ერთად, სერიალის სიუჟეტი უცნაური ლოგიკით განვითარდა. ეს ლოგიკა იმდენად “ფსიქოლოგიას” არ ეწინააღმდეგებოდა, რამდენადაც წინასწარგანწყობას ნარატივის გაგრძელებასთან დაკავშირებით. ბოლო სეზონში ბრძოლისთვის მზადება, გლოვა და დესტრუქცია მნიშვნელობას იყო მოკლებული - რაც ბევრად უფრო რეალისტურია, ვიდრე ჩვეული გოთიკური მელოდრამატული სიუჟეტური ხაზები.
მერვე სეზონი ზედიზედ სამ ბრძოლას გვაჩვენებს: პირველი ადამიანებსა და “სხვებს” შორისაა, მეორე - ადამიანებსა და სხვა ადამიანებს შორის (დეინერისისა და სტარკების კოლაბორაცია ბოროტი ლანისტერების წინააღმდეგ), მესამე კი შიდა კონფლიქტია დეინერისსა და სტარკებს შორის.
ეს ბრძოლები ლოგიკურ გზას მიჰყვებიან გარე წინააღმდეგობიდან შიდა განხეთქილებამდე: მკვდრების არმიის დამარცხება, ლანისტერებისა და მეფის სავანის განადგურება და ბოლო დაპირისპირება სტარკებსა და დეინერისს შორის, სადაც ერთ მხარეს “ღირსება” (სტარკები) დგას, რომელიც ხალხს ცუდი ტირანისგან იცავს, დეინერისი კი ახალი ტიპის ძლიერი ლიდერად, ერთგვარ პროგრესულ ბონაპარტისტად გვევლინება, რომელიც ჩაგრულების სახელით საუბრობს.
არჩევანი ბოლო კონფლიქტის წინ ასეთია: ტირანიის წინააღმდეგ ამბოხი ძველი, შედარებით კეთილშობილი იერარქიული წყობის დაბრუნებით უნდა დასრულდეს, თუ რაიმე ახალი, რეალურად საჭირო წყობის ძებნაში უნდა გადაიზარდოს?
ფინალი რადიკალური ცვლილების მიმართ წინააღმდეგობას ანტიფემინისტური მოტივთან აერთიანებს: ვაგნერისთვის არაფერია იმაზე საზიზღარი, ვიდრე ქალი, რომელიც პოლიტიკურ ცხოვრებაში ერევა და ძალაუფლების წყურვილით მოქმედებს. ამ მოტივის მიხედვით, კაცის ამბიციისგან განსხვავებით, ქალს ძალაუფლება ვიწრო-ოჯახური ინტერესებისთვის, ან უარესი, საკუთარი ახირებისთვის უნდა, რადგან ის პოლიტიკის უნივერსალურ განზომილებას ვერ აღიქვამს.
სხვაგვარად რომ ვთქვათ, იგივე ქალურობა, რომელიც ოჯახურ წრეში მზრუნველობასა და სიყვარულს უზრუნველყოფს, საზოგადოებრივ მასშტაბზე გატანისას უკონტროლო ქცევას განაპირობებს. თუ გავიხსენებთ Game of Thrones-ის ერთ-ერთ ყველაზე ცუდ დიალოგს, დეინერისი ჯონს ეუბნება, რომ თუ მას არ შეუძლია დედოფალი უყვარდეს, მაშინ მისი უნდა ეშინოდეს - ეს სექსუალურად დაუკმაყოფილებელი ქალის სამარცხვინო, ვულგარული მოტივია, რომელიც ცოტაც და დესტრუქციული რისხვით დაატყდება ყველას თავს.
ახლა კი ყველაზე საინტერესო ნაწილი: რა შეგვიძლია ვთქვათ დეინერისის სისხლის წყურვილზე? შეიძლება ათასობით უდანაშაულო ადამიანის მკვლელობა უნივერსალური თავისუფლებისკენ გადადგმული ნაბიჯით გამართლდეს? ამ მომენტში უნდა გავიხსენოთ, რომ სცენარი ორი კაცის მიერაა დაწერილი.
დეინერისი, როგორც შეშლილი დედოფალი, კაცის ფანტაზიაა, რაც კრიტიკოსებმა აღნიშნეს კიდეც, როცა მისი ძალადობრივი ინსტინქტები ხელოვნურად მოეჩვენათ. დეინერისის გაცოფებული სახე, როცა ის დრაკონზე ზის და ხალხს წვავს, ძლიერი პოლიტიკოსი ქალების მიმართ პატრიარქალური იდეოლოგიის შიშს გამოხატავს.
წინა პლანზე მდგომი ქალების საბოლოო ბედისწერაც ამავე ნარატივში ჯდება. მიუხედავად იმისა, რომ “კარგმა” დეინერისმა გაიმარჯვა და “ცუდი” სერსეი გაანადგურა, ის ძალაუფლებამ მაინც გარყვნა. არია (რომელმაც მარტოდმარტომ მოკლა ღამის მეფე) ასევე გაუჩინარდა და დასავლეთის დასავლეთით გაემართა (ამერიკის აღმოსაჩენად?).
ერთადერთი ქალი, რომელიც სურათში რჩება, ჩრდილოეთის დამოუკიდებელი სამეფოს მმართველი სანსაა. ის იმ ტიპის ქალია, რომელიც თანამედროვე კაპიტალიზმს ძალიან უყვარს: სანსა ქალურ სინაზესა და თანაგრძნობას ინტრიგის საჭირო დოზასთან აზავებს და ძალაუფლების გადანაწილების ახალ სცენარში კარგად თავსდება. ქალების მარგინალიზაციას ფინალის ლიბერალურ-კონსერვატიულ გაკვეთილამდე მივყავართ: რევოლუციები ცუდად მთავრდება, მათ ახალი ტირანი მოჰყავთ ტახტზე.
ან როგორც ჯონი ეტყოდა დეინერისს:
“ადამიანებმა, რომლებიც გამოგყვნენ, იციან, რომ შენ რაღაც წარმოუდგენელი მოახდინე. ამის გამო მათ შეუძლიათ ისიც დაიჯერონ, რომ სხვა წარმოუდგენელი რამეებიც მოხდება: რომ შესაძლებელია ისეთი სამყაროს აშენება, რომელიც არსებული უბადრუკი სამყაროსგან განსხვავებული იქნება. თუ დრაკონებს სასახლეების დასადნობად და ქალაქების გადასაწვავად გამოიყენებ, ესე იგი, წინა მმართველებისგან არაფრით განსხვავდები”.
ჯონი სიყვარულის გამო კლავს (მან დაწყევლილი ქალი საკუთარი თავისგან უნდა იხსნას, როგორც კაცურ-შოვინისტური ფორმულა გვკარნახოსბ) სერიალის იმ ერთადერთ სოციალურ აგენტს რომელიც მართლაც იბრძოდა რაღაც ახლისთვის, ახალი სამყაროსთვის, რომელიც ძველ უსამართლობას წერტილს დაუსვამდა.
სამართალი აღსრულდა, თუმცა როგორი სამართალი? ახალი მეფე ბრანია: ხეიბარი, ყველაფრის მცოდნე და არაფრის მოსურნე ბრანი - იმ უსუსური სიბრძნის ილუსტრაცია, რომ საუკეთესო მმართველები ისინი არიან, ვისაც ძალაუფლება არ სურს. დამამცირებელი სიცილი, რომელიც ახალი ელიტის მიერ დემოკრატიული არჩევნების წინადადებას მოჰყვება, ყველაფერს უსიტყვოდ გვიხსნის.
შეუძლებელია, არ შევამჩნიოთ ისიც, რომ დეინერისის მიმართ ერთგულად განწყობილი ადამიანები მრავალფეროვანი ჯგუფიდან არიან - მისი მხედართმთავარი შავკანიანია - ახალი მმართველები კი თეთრი, ჩრდილოევროპული გარეგნობის ადამიანები არიან. რადიკალ დედოფალს მეტი თავისუფლება უნდოდა ყველასთვის, განურჩევლად სოციალური მდგომარეობისა და რასისა, მისი გაქრობით კი ყველაფერი თავის ადგილს დაუბრუნდა.
ამავე თემაზე:
-
გადახედვათსუ-ში მყოფ სტუდენტებს დაცვის თანამშრომლები და ერთი უცნობი პირი დაუპირისპირდნენ თსუ-ში მყოფ სტუდენტებს დაცვის თანამშრომლები და ერთი უცნობი პირი დაუპირისპირდნენ
-
გადახედვაპიტერ ფიშერის თქმით, არსებულ ვითარებაში, საქართველოსთვის EU-ში გაწევრიანების შანსი არ არსებობს პიტერ ფიშერის თქმით, არსებულ ვითარებაში, საქართველოსთვის EU-ში გაწევრიანების შანსი არ არსებობს
-
გადახედვა"ჩემი ხმა" 25 ნოემბერს, დილის 9 საათზე, პარლამენტის უკან აქციას აანონსებს "ჩემი ხმა" 25 ნოემბერს, დილის 9 საათზე, პარლამენტის უკან აქციას აანონსებს
-
გადახედვამერია: კოსტავას ქუჩის ნაწილზე საავტომობილო მოძრაობა დროებით შეიზღუდება მერია: კოსტავას ქუჩის ნაწილზე საავტომობილო მოძრაობა დროებით შეიზღუდება
-
გადახედვამამუკა ხაზარაძე გახარიას გუნდს შეხვედრას სთავაზობს მამუკა ხაზარაძე გახარიას გუნდს შეხვედრას სთავაზობს
-
გადახედვა22 ნოემბერს თბილისის ნაწილს ელექტროენერგია შეეზღუდება 22 ნოემბერს თბილისის ნაწილს ელექტროენერგია შეეზღუდება
-
გადახედვაგიორგი ვაშაძე: შაბათს გვექნება დიდი აქცია გიორგი ვაშაძე: შაბათს გვექნება დიდი აქცია
-
გადახედვაპუტინის თქმით, ბაიდენის ადმინისტრაციის გადაწყვეტილების საპასუხოდ, უკრაინაში ახალი ჰიპერბგერითი ბალისტიკური რაკეტა გამოიყენეს პუტინის თქმით, ბაიდენის ადმინისტრაციის გადაწყვეტილების საპასუხოდ, უკრაინაში ახალი ჰიპერბგერითი ბალისტიკური რაკეტა გამოიყენეს
-
გადახედვასსს ცრუს უწოდებს მოქალაქის მიერ გავრცელებულ ინფორმაციას, თითქოს მას დაუკავშირდნენ და 5 პოლიციელის თავდასხმაში და მიმალვაში დაადანაშაულეს სსს ცრუს უწოდებს მოქალაქის მიერ გავრცელებულ ინფორმაციას, თითქოს მას დაუკავშირდნენ და 5 პოლიციელის თავდასხმაში და მიმალვაში დაადანაშაულეს
-
გადახედვაეუთო/ოდირი: ოდირი შეშფოთებულია საქართველოში გადაჭარბებული საპოლიციო ძალის გამოყენების შესახებ ცნობებით ეუთო/ოდირი: ოდირი შეშფოთებულია საქართველოში გადაჭარბებული საპოლიციო ძალის გამოყენების შესახებ ცნობებით
-
გადახედვააშშ-მა რუსულ "გაზპრომბანკს" სანქციები დაუწესა აშშ-მა რუსულ "გაზპრომბანკს" სანქციები დაუწესა
-
გადახედვალიზი თირქია: საგამოძიებოში მითხრეს, რომ გაურკვევლობა მოხდა ლიზი თირქია: საგამოძიებოში მითხრეს, რომ გაურკვევლობა მოხდა
-
გადახედვაგიორგი გახარია: "ოცნებას" მალე წამოვაძახებ რაღაცებს, პირველ რიგში ბოდიშს გავახსენებ გიორგი გახარია: "ოცნებას" მალე წამოვაძახებ რაღაცებს, პირველ რიგში ბოდიშს გავახსენებ
-
გადახედვა1 იანვრიდან "საზოგადოებრივი მაუწყებლის" გენერალური დირექტორის ხელფასი 16 250 ლარი იქნება 1 იანვრიდან "საზოგადოებრივი მაუწყებლის" გენერალური დირექტორის ხელფასი 16 250 ლარი იქნება
-
გადახედვადამკვირვებლები აცხადებენ, რომ ქართულ დიასპორას ხმის მიცემის უფლება შეეზღუდა დამკვირვებლები აცხადებენ, რომ ქართულ დიასპორას ხმის მიცემის უფლება შეეზღუდა
-
გადახედვაგიორგი კალანდარიშვილს 6-საათიანი გამოკითხვის შემდეგ, კომენტარი არ გაუკეთებია გიორგი კალანდარიშვილს 6-საათიანი გამოკითხვის შემდეგ, კომენტარი არ გაუკეთებია
-
გადახედვააზერბაიჯანელ აქტივისტ ვაფა ნაგს COP29-ის პროტესტისთვის სამთავრობო მედია ესხმის თავს აზერბაიჯანელ აქტივისტ ვაფა ნაგს COP29-ის პროტესტისთვის სამთავრობო მედია ესხმის თავს
-
გადახედვაარსებობს სიტყვა, რომელიც მრავალ ენაში უნივერსალურია არსებობს სიტყვა, რომელიც მრავალ ენაში უნივერსალურია
-
გადახედვადღეს 20 საათზე მელიქიშვილზე საპროტესტო აქცია — "მათეს თავისუფლებისთვის" გაიმართება დღეს 20 საათზე მელიქიშვილზე საპროტესტო აქცია — "მათეს თავისუფლებისთვის" გაიმართება
-
გადახედვაეროვნულმა ბანკმა ლარის ახალი კურსი დაადგინა ეროვნულმა ბანკმა ლარის ახალი კურსი დაადგინა
-
გადახედვა24 ნოემბერს, თავისუფლების მოედანზე ქალთა მარში გაიმართება 24 ნოემბერს, თავისუფლების მოედანზე ქალთა მარში გაიმართება
კომენტარები