დღეისათვის დედამიწა ერთადერთი პლანეტაა, რომელსაც ვიცით, რომ კონტინენტები აქვს.

ზუსტად როგორ ჩამოყალიბდა და განვითარდა კონტინენტები აქამდე არ ვიცოდით. თუმცა, რადგან ათასობით კილომეტრის დაშორებით კონტინენტების კიდეები ერთმანეთს ემთხვევა, ვიცით, რომ დედამიწის ხმელეთი კონცენტრირებული იყო ერთ დიდ სუპერკონტინენტზე.

იქიდან გამომდინარე, რომ დღეს პლანეტა ასე აღარ გამოიყურება, რაღაცას უნდა გამოიწვია ამ სუპერკონტინენტის დაშლა. ახლა, ჩვენ გვაქვს ახალი მტკიცებულებები, რომ გიგანტური მეტეორიტის ზემოქმედებამ ამ მხრივ მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა.

ნარჩენები ამოიღეს მინერალური ცირკონის კრისტალებისაგან. ეს დასავლეთ ავსტრალიის კრატონიდან, დედამიწის ქერქის ნაჭრიდან, რომელიც სტაბილურად ნარჩუნდება მილიარდზე მეტი წლის განმავლობაში.

ცნობილი როგორც პილბარა კრატონი, ეს არის პლანეტის ქერქის ყველაზე კარგად შემონახული "ნაჭერი". ხოლო ცირკონის კრისტალები, რომელიც მასშია, შეიცავს უძველესი მეტეორიტის ზემოქმედების მტკიცებულებებს, სანამ კონტინენტები დაიშლებოდნენ.

"ამ ცირკონის კრისტალებში ჟანგბადის იზოტოპების შემადგენლობის შესწავლამ გამოავლინა პროცესი, რომელიც იწყება ზედაპირთან ახლოს ქანების დნობით და უფრო ღრმად პროგრესირებს. ეს თანხვედრაში მოდის გიგანტური მეტეორიტის ზემოქმედების გეოლოგიურ ეფექტთან. ჩვენი კვლევა იძლევა პირველ სერიოზულ მტკიცებულებას, რომ პროცესები, რომლებმაც საბოლოოდ ჩამოაყალიბეს კონტინენტები, დაიწყო გიგანტური მეტეორიტიდან. ეს დინოზავრების გადაშენებაზე პასუხისმგებელი მეტეორიტის მსგავსი უნდა ყოფილიყო. თუმცა, ეს მილიარდობით წლით ადრე მოხდა", — განმარტა გეოლოგმა ტიმ ჯონსონმა კურტინის უნივერსიტეტიდან.

სამუშაო 26 კლდის ნიმუშს ჩაუტარდა, რომლებიც შეიცავს ცირკონის ფრაგმენტებს. ისინი თარიღდება 3,6-დან 2,9 მილიარდ წლამდე. მკვლევრებმა გააანალიზეს ჟანგბადის იზოტოპები: კონკრეტულად, ჟანგბად-18-ისა და ჟანგბად-16-ის თანაფარდობები, რომლებსაც აქვთ შესაბამისად 10 და 8 ნეიტრონი. ეს მონაცემებს პალეოგეოლოგიაში კლდის ფორმირების ტემპერატურის დასადგენად იყენებენ, რომელშიც იზოტოპებია ნაპოვნი.

ამ კოეფიციენტებზე დაყრდნობით, გუნდმა შეძლო გამოეყო სამი განსხვავებული და ფუნდამენტური ეტაპი კრატონის ფორმირებასა და ევოლუციაში.

პირველი ცირკონის დიდი ნაწილის ფორმირებაა, რომელიც შეესაბამება ქერქის ნაწილობრივ დნობას. ეს ნაწილობრივი დნობა, როგორც მკვლევრები ამბობენ, მეტეორიტების ჩამოვარდნის შედეგი იყო, რამაც პლანეტის ქერქი შეჯახებისას გაახურა. ამ ზემოქმედების შედეგს უნდა წარმოექნა კრატონი. მეორე ეტაპი იქნებოდა ქერქის ბირთვის გადამუშავებისა და სტაბილიზაციის პერიოდი. ამას უნდა მოჰყოლოდა მესამე, დნობისა და გრანიტის წარმოქმნის პერიოდი.

საბოლოოდ ეს ბირთვი განვითარდებოდა და გახდებოდა დღევანდელი კონტინენტები, ისევე როგორც კრატონები, რომლებიც გვხვდება მსოფლიოს სხვადასხვა კონტინენტზე.

ეს დასკვნები შეესაბამება ადრე შემოთავაზებულ მოდელებს მთელს მსოფლიოში კრატონების ფორმირებისთვის. თუმცა, მკვლევარები ამბობენ, რომ ეს თეორიის ყველაზე სერიოზული მტკიცებულებაა.

კვლევა ჟურნალ Nature-ში გამოქვეყნდა.