რადიკალურად მოაზროვნე ადამიანებს რთული გონებრივი სავარჯიშოების შესრულება უჭირთ — კვლევა
უახლესი კვლევის მიხედვით, ჩვენი გონებრივი შესაძლებლობები კონკრეტული იდეოლოგიისკენ მიმხრობას განსაზღვრავს. იგი ასევე მიუთითებს, რომ ექსტრემისტული დამოკიდებულებებისკენ მიდრეკილი ადამიანები გონებრივ სავარჯიშოებს მაინცდამაინც დიდი წარმატებით ვერ ართმევენ თავს.
კემბრიჯის უნივერსიტეტის მკვლევრებმა შეისწავლეს, რამდენად ახდენს კოგნიტური მოწყობა — ინფორმაციის აღქმისა და დამუშავების განსხვავებული შესაძლებლობები — გავლენას ჩვენი მსოფლმხედველობის ჩამოყალიბებაზე. მსოფლმხედველობაში მოიაზრება პოლიტიკური, ეროვნული და დოგმატური მრწამსი, რომელიც ხშირადაა განპირობებული ისეთი დემოგრაფიული ფაქტორებით, როგორიც ასაკი, რასა და გენდერული იდენტობაა.
კვლევის პროცესი და მიგნებები
წინამორბედი კვლევის შედეგებზე დაფუძნებული ძიების პროცესში 330 ამერიკელი მონაწილეობდა 22-დან 63 წლამდე. ორი კვირის განმავლობაში მათ 37 ნეიროფსიქოლოგიური და 22 პიროვნულობის განმსაზღვრელი ტესტის გაკეთება მოუწიათ.
დავალებები ნეიტრალური იყო — დაცლილი ემოციურობისა და პოლიტიკურობისგან — და მოიცავდა ისეთი ტიპის სავარჯიშოებს, როგორიც, მაგალითად, ვიზუალური მეხსიერების შემოწმებაა. მოგვიანებით, მკვლევრებმა ტესტისგან მიღებული შედეგები მონაწილეების შეცნობის და აღქმის უნარების შესახებ, რთული და სტრატეგიული სავარჯიშოების შესრულებისას მათ მიერ გამოყენებულ მიდგომებს შეუსაბამეს.
საბოლოო ჯამში აღმოჩნდა, რომ იდეოლოგიური მიმხრობა კოგნიტურ შესაძლებლობებში ისახება.
კვლევის საკვანძო შედეგი მიუთითებს, რომ ადამიანებს რადიკალური დამოკიდებულებებით — ვინც სამყაროს შავ და თეთრ ფერებად მიჯნავს — რთულ და კომპლექსურ სავარჯიშოებთან გამკლავება უჭირდათ.
"ინდივიდები ან ტვინები, რომლებსაც ანალიზი და კომპლექსური დავალებების შესასრულებლად გეგმის დასახვა უჭირთ, შეიძლება, უფრო მეტად ემხრობოდნენ რადიკალურ ან ავტორიტარულ იდეოლოგიებს — მათ, ვინც სამყაროს აღქმას ამარტივებს", — ამბობს კემბრიჯის უნივერსიტეტის ფსიქოლოგიის კათედრის პროფესორი, ლეორ ზმიგროდი.
იგი დასძენს, რომ უკიდურესობებისკენ მიდრეკილ ადამიანებს საკუთარი ემოციების მართვაც უჭირთ, რაც იმას ნიშნავს, რომ იმპულსურები არიან და "გულით უფრო იღებენ გადაწყვეტილებას, ვიდრე გონებით".
"ამგვარი ანალიზი შესაძლებლობას გვაძლევს, გავიგოთ, რა ტიპის ინდივიდებს შეუძლიათ უდანაშაულო ხალხზე ძალადობა".
ამასთან, დოგმატურად მოაზროვნე ადამიანებს ვიწრო ბილიკიდან გადახვევა მაშინაც კი უჭირდათ, როცა მტკიცებულება ამისკენ მოუწოდებდა — მკვლევრების თქმით, ეს მტკიცებულების შეფასების და გაანალიზების პრობლემაა.
"მაგალითად, როცა ნეიროფსიქოლოგიური ტესტი ეკითხება, მარჯვნივ მოძრაობენ წერტილები თუ მარცხნივ, მათ, უბრალოდ, ინფორმაციის გაანალიზებაც კი უჭირდათ, სანამ გადაწყვეტილებას მიიღებდნენ", — ამბობს ზმიგროდი.
განსხვავებული მიდგომები
ზოგიერთი გონებრივი სავარჯიშოთი, მონაწილეებს სთხოვეს, რაც შეიძლება, სწრაფად და ზუსტად ეპასუხათ. პოლიტიკური კონსერვატიზმისკენ მიდრეკილმა ადამიანებმა უფრო ნელი და გაწონასწორებული მიდგომა ამჯობინეს, პოლიტიკურმა ლიბერალებმა კი უფრო ჩქარი და ნაკლებად ზუსტი მოქმედება არჩიეს.
"გასაოცარია, რადგან კონსერვატიზმი ლამის წინდახედულობისა და სიფრთხილის სინონიმია", — ამბობს პროფესორი, — "ჩვენ ეს შევამჩნიეთ — საბაზისო ნეიროფსიქოლოგიურ დონეზე — ადამიანები, რომლებიც პოლიტიკურ კონსერვატიზმს ემხრობიან, უბრალოდ, ყოველგვარ დავალებას სიფრთხილით ეკიდებიან".
რაც შეეხება ექსტრემიზმის "ხელწერას", იგი, მკვლევრების შეფასებით, კონსერვატიული და დოგმატური აზროვნების შერწყმაა.
კვლევა, რომელმაც მხედველობაში 16 სხვადასხვა იდეოლოგიური ორიენტაცია მიიღო, შესაძლოა, ერთგვარ ინდიკატორად იქცეს იმ ადამიანების იდენტიფიცირებისა და მხარდაჭერისათვის, ვინც რადიკალიზმისგან ყველაზე დაუცველია, როგორც პოლიტიკურ, ასევე რელიგიურ კონტექსტში.
ზმიგროდის თქმით, დემოგრაფიული მახასიათებლები — ასაკი, მაგალითად — ყველაფერს არ ხსნის და კავშირების დამყარების შესაძლებლობას მხოლოდ 8 პროცენტით იძლევა. ამის საპირწონედ, კოგნიტური და პიროვნული თვისებების გაანალიზებით, იდეოლოგიური მსოფლმხედველობის ნიშან-თვისებით განსაზღვრა 30-დან 40 პროცენტამდეა შესაძლებელი.
როგორც სტატიაში აღვნიშნეთ, რადიკალური იდეებისადმი მიდრეკილება ადამიანებს იმპულსურობისკენ უბიძგებს, რაც, ხშირად გაუცნობიერებელი გადაწყვეტილებების მიღების მიზეზია. Responsible.ge ევროპაბეთის პლატფორმაა, რომელიც საზოგადოებაში აზარტული თამაშების შესახებ ცნობიერების ამაღლებასა და პასუხისმგებლიანი თამაშის პოპულარიზაციას ემსახურება. ამასთანავე, პლატფორმის დახმარებით, შეგიძლიათ, გაეცნოთ პასუხისმგებლიანი თამაშის ხელსაწყოებსა და ანგარიშებს, ასევე ინფორმაციას ევროპაბეთის პასუხისმგებლობის შესახებ საზოგადოების მიმართ, ბიზნესსა და კომუნიკაციაში.
-
გადახედვაალტ-ინფო აცხადებს, რომ საჯარო რეესტრმა მათი ახალი პარტიის, "ქართული იდეის" გაუქმების პროცესი დაიწყო ალტ-ინფო აცხადებს, რომ საჯარო რეესტრმა მათი ახალი პარტიის, "ქართული იდეის" გაუქმების პროცესი დაიწყო
-
გადახედვაემინემის ახალი ალბომი The Death of Slim Shady ზაფხულში გამოვა — ნახეთ ტრეილერი ემინემის ახალი ალბომი The Death of Slim Shady ზაფხულში გამოვა — ნახეთ ტრეილერი
-
გადახედვაოპოზიციური პარტიები 28 აპრილს, არასამთავრობო ორგანიზაციების მიერ დაანონსებულ ევროპულ მარშს უერთდებიან ოპოზიციური პარტიები 28 აპრილს, არასამთავრობო ორგანიზაციების მიერ დაანონსებულ ევროპულ მარშს უერთდებიან
-
გადახედვაქალს გულის მექანიკური ტუმბო და ღორის თირკმელი გადაუნერგეს — ისტორიაში პირველად ქალს გულის მექანიკური ტუმბო და ღორის თირკმელი გადაუნერგეს — ისტორიაში პირველად
-
-
გადახედვა2023 წელს ემიგრანტების რიცხვი 95.6%-ით გაიზარდა — საქსტატი 2023 წელს ემიგრანტების რიცხვი 95.6%-ით გაიზარდა — საქსტატი
-
გადახედვამოქალაქის მიმართ იძულების ფაქტზე შსს-ს თანამშრომელი ამხილეს მოქალაქის მიმართ იძულების ფაქტზე შსს-ს თანამშრომელი ამხილეს
-
-
-
გადახედვადააკავეს პირი, რომელმაც 21 400 დოლარის და 600 ევროს ოდენობის ყალბი კუპიურები გაასაღა დააკავეს პირი, რომელმაც 21 400 დოლარის და 600 ევროს ოდენობის ყალბი კუპიურები გაასაღა
-
გადახედვასომხეთმა და აზერბაიჯანმა, საზღვრის დელიმიტაციის შესახებ, შეთანხმებას მიაღწიეს — სომხეთში გადაწყვეტილებას პროტესტით შეხვდნენ სომხეთმა და აზერბაიჯანმა, საზღვრის დელიმიტაციის შესახებ, შეთანხმებას მიაღწიეს — სომხეთში გადაწყვეტილებას პროტესტით შეხვდნენ
-
-
-
გადახედვააფხაზეთში ანგარიშები გაუყინეს არასამთავრობო ორგანიზაციას, რომელიც მოსახლეობას მატერიალურ და იურიდიულ დახმარებას უწევს აფხაზეთში ანგარიშები გაუყინეს არასამთავრობო ორგანიზაციას, რომელიც მოსახლეობას მატერიალურ და იურიდიულ დახმარებას უწევს
-
გადახედვაარსებობს საფრთხე, რომ თქვენი პერფორმანსი ოცნებამ წინასაარჩევნო კამპანიისთვის გამოიყენოს, გთხოვთ, გაეცნოთ საგანგაშო პოლიტიკურ ვითარებას — მიმართვა Massive Attack-ს არსებობს საფრთხე, რომ თქვენი პერფორმანსი ოცნებამ წინასაარჩევნო კამპანიისთვის გამოიყენოს, გთხოვთ, გაეცნოთ საგანგაშო პოლიტიკურ ვითარებას — მიმართვა Massive Attack-ს
-
გადახედვაორი პოლიციელი დაიღუპა თავდასხმის შედეგად ყარაჩაი-ჩერქეზეთში ორი პოლიციელი დაიღუპა თავდასხმის შედეგად ყარაჩაი-ჩერქეზეთში
-
გადახედვაატაკამის უდაბნოს მიწისქვეშ, 4 მეტრ სიღრმეში, მიკრობული სიცოცხლე აღმოაჩინეს ატაკამის უდაბნოს მიწისქვეშ, 4 მეტრ სიღრმეში, მიკრობული სიცოცხლე აღმოაჩინეს
-
გადახედვავცხოვრობთ თუ არა სიმულაციაში — მეცნიერის თქმით, მან ამის მტკიცებულებას მიაგნო ვცხოვრობთ თუ არა სიმულაციაში — მეცნიერის თქმით, მან ამის მტკიცებულებას მიაგნო
-
გადახედვამეცნიერებმა ალმასი სულ რაღაც 150 წუთში შექმნეს მეცნიერებმა ალმასი სულ რაღაც 150 წუთში შექმნეს
-
გადახედვაLIO with ILA — ქართული მუსიკალური პროექტი, რომლის სიმღერა პროტესტის ჰიმნად იქცა LIO with ILA — ქართული მუსიკალური პროექტი, რომლის სიმღერა პროტესტის ჰიმნად იქცა
-
გადახედვა126 სამოქალაქო და მედიაორგანიზაცია ხელისუფლებასთან თანამშრომლობას წყვეტს 126 სამოქალაქო და მედიაორგანიზაცია ხელისუფლებასთან თანამშრომლობას წყვეტს
კომენტარები