მსხლის ფორმის ატომბირთვების გამო წარსულ დროში მოგზაურობა შეუძლებელია
ფიზიკოსებმა ატომური ბირთვის ახალი ფორმის არსებობა დაადასტურეს. ეს ფაქტი ფიზიკის თანამედროვე თეორიებს ეჭვქვეშ აყენებს, მაგრამ შესაძლოა სულ სხვა საკითხის გარკვევაში დაგვეხმაროს.
ახალი აღმოჩენა შეიძლება თეორიულ ფიზიკაში არსებული ერთ-ერთი ყველაზე დიდი პრობლემის გადაჭრაში დაეხმაროს მეცნიერებს - სად არის ბნელი მატერია? ამაზეა დამოკიდებული კიდევ ერთი საიდუმლოს ამოხსნაც. კერძოდ, თუ რატომ არის წარსულ დროში მოგზაურობა შეუძლებელი.
"ჩვენ აღმოვაჩინეთ, რომ ამ ატომბირთვებს მიმართულება ჰქონდათ სივრცეში. ეს გულისხმობს მიმართულებას დროშიც და ამით მტკიცდება, რომ ჩვენ ყოველთვის ვიმოგზაურებთ წარსულიდან აწმყოში", - ამბობს მარკუს შეკი დასავლეთ შოტლანდიის უნივერსიტეტიდან.
ამ ახალი ატომბირთვების არსი რომ გავიგოთ, საჭიროა გავიხსენოთ ძველები. აქამდე მიჩნეული იყო, რომ ატომების ბირთვები მხოლოდ სამი ფორმის შეიძლება ყოფილიყო - სფერული, დისკოსებრი ან რაგბის ბურთის ფორმის.
ეს ფორმები წარმოიქმნება ბირთვში ელექტრული მუხტის გავრცელებით და იმართება პროტონებისა და ნეიტრონების სპეციფიკური კომბინაციებით.
ამ სამი ფორმის საერთო ფაქტორი მათი სიმეტრიაა, რომელიც ლამაზად ერგება ნაწილაკების ფიზიკაში არსებულ თეორიას, რომელსაც CP-სიმეტრია ეწოდება. CP-სიმეტრია არის ორი სიმეტრიის კომბინაცია და მიჩნეულია, რომ სამყაროში არსებობს: C-სიმეტრია და P-სიმეტრია.
C-სიმეტრია, რომელიც მუხტის სიმეტრიითაა ცნობილი (charge symmetry), აცხადებს, რომ თუ შეაბრუნებ ატომურ მუხტს საპირისპირო მხარეს, ამ ატომის ფიზიკა კვლავ იგივე იქნება. ანუ თუ ავიღებთ წყალბადის ატომს და ანტი-წყალბადის ატომს და შევურევთ ერთმანეთში, იდენტური გზით უნდა ირეაგიროს ორივემ, მიუხედავად საპირისპირო მუხტისა.
P-სიმეტრია, რომელიც ერთგვაროვნების სიმეტრიითაა ცნობილი (parity symmtery), აცხადებს, რომ სისტემის აღმწერი სივრცითი კოორდინატები შეიძლება მოვაბრუნოთ სათავის მიმართ, ამიტომ x, y და z ხდება -x, -y და -z.
"მარჯვენა და მარცხენა ხელში არსებობს P-სიმეტრია ერთმანეთის მიმართ: თუ ცერა თითს მიმართავ მაღლა და დანარჩენ თითებს შეკეცავ, შენი მარცხენა და მარჯვენა ხელები ერთმანეთის სარკისებურ ვერსიას შექმნიან", - ამბობს ეთან ზიგელი.
CP-სიმეტრია ამ ორი ცნების ერთობლიობაა და მისი დარღვევა ფიზიკის სტანდარტული მოდელის გადააზრებას ნიშნავს. მეორე მხრივ კი, ამით შეიძლება გადაიჭრას ანტიმატერიის პრობლემა სამყაროში.
ფიზიკის კანონების მიხედვით, დიდი აფეთქების დროს მატერიისა და ანტიმატერიის თანაბარი რაოდენობა წარმოიქმნა, მაგრამ ახლა, მილიარდობით წლების შემდეგ, ჩვენ მხოლოდ მატერიით (მყარი, თხევადი, გაზი და პლაზმა) ვართ გარშემორტყმული და თითქმის არსად არ არის ბუნებრივად შექმნილი ანტიმატერია (მეცნიერები მას ლაბორატორიებში ქმნიან).
"ეს ძალიან დიდი თავსატეხია, რადგან რელატივისტური კვანტური მექანიკის თეორია გვეუბნება, რომ ამ ორი რამის თანაბარი რაოდენობა უნდა იყოს. ფაქტობრივად, ფიზიკის ვერც ერთი მოდელი ვერ ხსნის ამ სხვაობას", - ამბობს ჯანლუკა სარი.
დავუბრუნდეთ ჩვენი ატომბირთვების ფორმებს. ფიზიკის ფუნდამენტური თეორიების უმეტესობა დაფუძნებულია სიმეტრიაზე, ამიტომ როდესაც ცერნის ფიზიკოსებმა 2013 წელს მსხლის ფორმის ასიმეტრიული ბირთვები აღმოაჩინეს იზოტოპ რადიუმ-224-ში, ეს სამეცნიერო სამყაროსთვის შოკი იყო. როგორც აღმოჩნდა, ბირთვებს შეიძლება ერთ ბოლოში უფრო მეტი მასა ჰქონოდათ, ვიდრე მეორეში.
სამი წლის შემდეგ, გასულ წელს, ეს აღმოჩენა მეორე კვლევით დადასტურდა, რომელმაც აჩვენა, რომ იზოტოპ ბარიუმ-144-ის ბირთვები ასევე ასიმეტრიული და მსხლის ფორმის იყო.
სანამ ფიზიკოსებს ეჭვი ეპარებოდათ, რომ ბარიუმ-144-ს მსხლის ფორმა ჰქონდა, შეკმა თავის გუნდთან ერთად საბოლოოდ გამოთვალა, როგორ დაენახა ატომები პირდაპირ. აღმოჩნდა, რომ ასიმეტრია ბევრად თვალშისაცემი იყო, ვიდრე თავდაპირველად ეგონათ.
საბოლოოდ მივადექით კითხვას: რა შუაშია დროში მოგზაურობა? ცოტა უცნაური ჰიპოთეზაა, მაგრამ შეკი ამბობს, რომ მასისა და მუხტის არათანაბარი განაწილება აიძულებს ბარიუმ-144-ის ბირთვს, რომ "მიშვერილი" იყოს კონკრეტული მიმართულებისკენ სივრცე-დროში. ამ მიმართულებამ შეიძლება ახსნას, თუ რატომ უნდა დროს მხოლოდ წარსულიდან აწმყოში წასვლა და არა პირიქით, იმ შემთხვევაშიც კი, თუ ფიზიკის კანონებს არ აინტერესებს, რომელი გზით წავა ის.
ცხადია, ეს საკითხი შესწავლას საჭიროებს, მაგრამ ეს აღმოჩენა კიდევ ერთი მინიშნებაა, რომ სამყარო შესაძლოა ისეთი სიმეტრიული არ იყოს, როგორიც ფიზიკის სტანდარტულ მოდელს სჭირდება. სწორედ აქედან შეიძლება დაიწყოს თეორიული ფიზიკის სრულიად ახალი ეტაპი.
-
გადახედვა"ვითხოვთ ხელახალ არჩევნებს" — ზუგდიდში საპროტესტო აქცია მიმდინარეობს "ვითხოვთ ხელახალ არჩევნებს" — ზუგდიდში საპროტესტო აქცია მიმდინარეობს
-
გადახედვასაქსტატი: მოსახლეობის აღწერის თვითრეგისტრაციის ვადა გახანგრძლივდა საქსტატი: მოსახლეობის აღწერის თვითრეგისტრაციის ვადა გახანგრძლივდა
-
გადახედვარიკარდ იოზვიაკი: ევროპარლამენტი საქართველოზე არასავალდებულო რეზოლუციას 28 ნოემბერს მიიღებს რიკარდ იოზვიაკი: ევროპარლამენტი საქართველოზე არასავალდებულო რეზოლუციას 28 ნოემბერს მიიღებს
-
გადახედვაპროტესტების მოთხოვნები მიმართული უნდა იყოს ხელახალი არჩევნების ჩატარებისკენ — 23 NGO ერთობლივ განცხადებას ავრცელებს პროტესტების მოთხოვნები მიმართული უნდა იყოს ხელახალი არჩევნების ჩატარებისკენ — 23 NGO ერთობლივ განცხადებას ავრცელებს
-
-
გადახედვათინა ბოკუაჩავა: პაპუაშვილი ცრუობს, რომ დიპლომატიური კორპუსი არ მიიწვიეს, დიპლომატიური კორპუსი უარს აცხადებს მივიდეს პარლამენტის სხდომაზე თინა ბოკუაჩავა: პაპუაშვილი ცრუობს, რომ დიპლომატიური კორპუსი არ მიიწვიეს, დიპლომატიური კორპუსი უარს აცხადებს მივიდეს პარლამენტის სხდომაზე
-
გადახედვასააკაშვილი: ტრამპის ახალი ადმინისტრაციის მხარდაჭერა გვექნება — მე ძალიან კარგად ვიცნობ იმ ხალხს სააკაშვილი: ტრამპის ახალი ადმინისტრაციის მხარდაჭერა გვექნება — მე ძალიან კარგად ვიცნობ იმ ხალხს
-
გადახედვა100 წელი გავიდა მას შემდეგ, რაც ედვინ ჰაბლმა სხვა გალაქტიკების არსებობა დაამტკიცა 100 წელი გავიდა მას შემდეგ, რაც ედვინ ჰაბლმა სხვა გალაქტიკების არსებობა დაამტკიცა
-
გადახედვააქციაზე დაკავებულ მათე დევიძეს აღკვეთის ღონისძიებად პატიმრობა შეეფარდა აქციაზე დაკავებულ მათე დევიძეს აღკვეთის ღონისძიებად პატიმრობა შეეფარდა
-
გადახედვამიხეილ სააკაშვილი: ხალხო, შევწყვიტოთ "ბალერინკობის" თამაში, საჭიროა სიმტკიცე, მიწოლა! მიხეილ სააკაშვილი: ხალხო, შევწყვიტოთ "ბალერინკობის" თამაში, საჭიროა სიმტკიცე, მიწოლა!
-
-
გადახედვაპირველი დეკემბრიდან გზის ცალკეულ მონაკვეთებზე სატრანსპორტო საშუალების ზამთრის საბურავებით აღჭურვა სავალდებულოა პირველი დეკემბრიდან გზის ცალკეულ მონაკვეთებზე სატრანსპორტო საშუალების ზამთრის საბურავებით აღჭურვა სავალდებულოა
-
გადახედვა21 წლის მათე დევიძის სასამართლო პროცესი საქალაქო სასამართლოში მიმდინარეობს 21 წლის მათე დევიძის სასამართლო პროცესი საქალაქო სასამართლოში მიმდინარეობს
-
გადახედვაპროკურორი: კადრებში მკაფიოდ ჩანს სამ პოლიციელზე თავდასხმა, ვითხოვთ პატიმრობას პროკურორი: კადრებში მკაფიოდ ჩანს სამ პოლიციელზე თავდასხმა, ვითხოვთ პატიმრობას
-
გადახედვაიოსელიანის ხელფასი 7 000 ლარიდან 12 000 ლარამდე გაიზარდა — შემდეგი წლიდან კი 13 000 ლარს გადააჭარბებს იოსელიანის ხელფასი 7 000 ლარიდან 12 000 ლარამდე გაიზარდა — შემდეგი წლიდან კი 13 000 ლარს გადააჭარბებს
-
გადახედვა"გაოცებული ვარ" — ლეონარდო დიკაპრიომ ქეით ვინსლეტი კომპლიმენტებით აავსო "გაოცებული ვარ" — ლეონარდო დიკაპრიომ ქეით ვინსლეტი კომპლიმენტებით აავსო
-
გადახედვაფაშინიანი: დამოუკიდებლობის დეკლარაცია გულისხმობს, რომ სომხეთს "არ შეუძლია არსებობა" ფაშინიანი: დამოუკიდებლობის დეკლარაცია გულისხმობს, რომ სომხეთს "არ შეუძლია არსებობა"
-
გადახედვაპაპუაშვილი განმარტავს, როგორ აირჩევა ახალი პრეზიდენტი პაპუაშვილი განმარტავს, როგორ აირჩევა ახალი პრეზიდენტი
-
გადახედვაიტალია და ნიდერლანდები აცხადებენ, რომ ჰააგის სასამართლო განაჩენს, ნეთანიაჰუს დაკავებაზე, აღასრულებენ იტალია და ნიდერლანდები აცხადებენ, რომ ჰააგის სასამართლო განაჩენს, ნეთანიაჰუს დაკავებაზე, აღასრულებენ
-
გადახედვაშალვა პაპუაშვილი: მომავალ პრეზიდენტზე ერთი რამის თქმა შემიძლია, ეს არის ქართველი პატრიოტი შალვა პაპუაშვილი: მომავალ პრეზიდენტზე ერთი რამის თქმა შემიძლია, ეს არის ქართველი პატრიოტი
-
გადახედვაშალვა პაპუაშვილი: პარლამენტის პირველ სხდომაზე ელჩები მოწვეულები არ არიან შალვა პაპუაშვილი: პარლამენტის პირველ სხდომაზე ელჩები მოწვეულები არ არიან
კომენტარები